Türkiye Selçuklularında Iktâ'

Yıl 2009, Sayı: 26, 137 - 154, 01.12.2009

Erkan Göksu

Öz

Büyük Selçuklu Devleti’nin Anadolu şubesi olması hasebiyle bu devletin siyasî geleneği üzerineinşa edilen Türkiye Selçuklu Devleti de ıktâ‘ sistemini uygulamıştır. Ancak devletin idarîve askerî yapılanmasının temelini teşkil Türkiye Selçuklu ıktâ‘ı, birçok bakımdan Büyük Selçukluve sair Yakın Doğu devletlerinden farklı olup, kendine has özellikler taşır. Kendisindenönceki Müslüman Türk devletlerine göre daha merkeziyetçi bir yapıya sahip olan Türkiye SelçukluDevleti, ıktâ‘ sistemini de bu yapıya uydurmuş ve söz konusu sistemi başarılı bir şekildeuygulamak suretiyle idarî ve askerî mekanizmanın düzenli bir şekilde işlemesini sağlamıştır.Feodal parçalanmaların önüne geçmek için ıktâ‘lar küçültülmüş ve ıktâ‘ arazilerinin idarî veaskerî idarecilerinin yetkileri sınırlandırılmıştır. Bu durum, idarî olduğu kadar askerî bakımdanda devletin hızla merkeziyetçi bir yapıya bürünmesini sağlamıştır

Anahtar Kelimeler

Türkiye Selçukluları, Iktâ‘ Sistemi, Askerî Iktâ‘, Merkeziyetçilik

“Iqta in Anatolian Seljukids”

Öz

Anatolian Seljukids as a heir of the Great Seljukids executed the system of iqta. Military and administrative structure of the state was based on the iqta which differs from those of the Great Seljukids and other Near Eastern states and has its own characteristics. Anatolian Seljukids had a more centralist structure than previous Islamic Turkish states and thus adopted more centralist iqta system. By means of this Anatolian Seljukids run the administrative and military mechanism properly. To prevent feudal partition sizes of iqtas were decreased and authority of iqta owners in military and administrative fields was limited. This situation was resulted in a more centralist government with respect to military and administration.

Anahtar Kelimeler

System of Iqta Military Iqta, Anatolian Seljukids, Centralism