SÜLEYMANİYE’DE BAYRAM SABAHI ŞİİRİNİN SÖZ DİZİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 46, 1 - 32, 31.08.2019

Mustafa Toker Ahmet Çal

https://doi.org/10.21563/sutad.636592

Cited By: 1

Öz

Dildeki kelimelerin bağımsız olarak tek tek kullanıldıklarında sağlıklı bir anlatım oluşturmaları çok zordur. Duygu, düşünce ve istekleri karşılayan kelimeler belirli bir sıra, düzen ve bütünlük içinde kullanıldıklarında anlatım sağlıklı olur. Birlikte kullanılan kelimeler, önce yargı bildirmeden birbirleriyle ilişki kurarak kelime gruplarını oluştururlar. Kelime grupları da yargı bildiren cümlelerin oluşumunu sağlar. Bir dildeki kelimelerin cümle içindeki görevlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini, sıralanışlarını ve cümle yapılarını inceleyen dil bilgisi bölümüne söz dizimi denir.

Bu çalışmada, XX. asır Türk edebiyatının engin destan ruhuyla söylenmiş muhteşem manzumelerinden biri olan Süleymaniye’de Bayram Sabahı şiirinin söz dizimi üzerinde durulacaktır. Yahya Kemal Beyatlı tarafından yazılan şiir, 6 bölüm ve 86 mısradan oluşmaktadır. Türk edebiyatının bu önemli şiirini oluşturan cümleler; ögeleri, kelime grupları ve çeşitleri yönünden incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal Beyatlı, Süleymaniye’de Bayram Sabahı, Dil bilgisi, Söz dizimi

Kaynakça

• AKSAN, Doğan (1996), Türkçenin Sözvarlığı, Ankara: Engin Yayınevi.
• AKSAN, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: TDK Yayınları.
• AKTAN, Bilal (2016), Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi, 2. Baskı, Konya: Eğitim Kitabevi.
• ATABAY Neşe, ÖZEL Sevgi, ÇAM Ayfer (2003), Türkiye Türkçesinin Sözdizimi, İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• BANARLI, Nihad Sami (1964), “Süleymâniye’de Bayram Sabahı”, Yüksek İslâm Enstitüsü Dergisi, S 2: 13-46.
• BANGUOĞLU, Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yayınları.
• BEYATLI, Yahya Kemal (2012), Kendi Gök Kubbemiz, 35. Baskı, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• BİLGEGİL, M. Kaya (1984), Türkçe Dilbilgisi, 3. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ÇIKLA, Selçuk (2008), “Her Yönüyle Yahya Kemal’in Şiiri” Prof. Dr. Mustafa Özbalcı Armağanı, s: 125-135
• DELİCE, H. İbrahim (2003), Türkçe Sözdizimi, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• ERDOĞAN, Metin (2006), Kelime Grupları ve Cümle Bilgisi, İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• ERGİN, Muharrem (1998), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım Yayım.
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1974), Türk Dilinde Edatlar, İstanbul: MEB Yayınları.
• HATİBOĞLU, Vecihe (1982), Türkçenin Sözdizimi, 2. Baskı, Ankara: AÜDTCF Yayınları.
• HENGİRMEN, Mehmet (1997), Türk Dilbilgisi, Ankara: Engin Yayınları.
• KARAAĞAÇ, Günay (2017), Türkçenin Söz Dizimi, 6. Baskı, İstanbul: Kesit Yayınları.
• KARAHAN, Leyla (1999), Türkçede Söz Dizimi, 6. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARAHAN, Leyla (2012), Türkçede Söz Dizimi, 17. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARAHAN, Leyla (1995), “Türkçede Birleşik Cümle Problemi” Türk Gramerinin Sorunları Toplantısı, (22-23 Ekim 1993), TDK Yayınları: 36-42.
• KARAÖRS, Metin (1993), Türkçenin Söz Dizimi ve Cümle Tahlilleri, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• KOÇ, Nurettin (2001), “Kelime Grubu Üzerine”, Türk Dili, S 598, Ekim: 491-497.
• KORKMAZ, Zeynep (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: TDK Yayınları.
• KORKMAZ, Zeynep (1994), “Sıfatların İsim Tamlamaları İle Kullanılışı Üzerine”, Türk Dili, S 505, Ocak: 15-18.
• ÖZKAN, Abdurrahman vd. (2016), Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, (2. Baskı), Konya: Palet Yayınları.
• ÖZKAN, Abdurrahman (2001a), “İsim Tamlamalarında Kullanılacak Sıfatların Yeri”, Dil Dergisi, S 103, Mayıs: 5-9.
• ÖZKAN, Abdurrahman (2001b), “İsnat Grubunun Yapısı ve Görevleri”, Arayışlar-İnsan Bilimleri Araştırmaları-, S 5-6: 1-18.
• ÖZKAN, Abdurrahman (2004a), “Türkiye Türkçesinde Kısaltma Grupları”, Arayışlar-İnsan Bilimleri Araştırmaları-, S 11: 127-144.
• ÖZKAN, Mustafa, SEVİNÇLİ, Veysi (2017), Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, 8. Baskı, İstanbul: Akademik Kitaplar.
• ÖZMEN, Mehmet (2013), Türkçenin Sözdizimi, Adana: Karahan Kitabevi.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri (1977) , Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul
• USTA, H. İbrahim (2000), “Türkiye Türkçesinde Kelime Grupları İle İlgili Bir Sınıflandırma”, Türk Dili, S 579, Mart: 209-216.
• ZÜLFİKAR, Hamza vd. (2010), Türk Dili ve Kompozisyon, (4. Baskı), Bursa: Ekin Yayınları.
• ZÜLFİKAR, Hamza (2017), “Nispet i’li Sıfatları Türkçe Olarak Karşılama”, Türk Dili, S 786, Haziran: 24-28.