AYDIN VİLAYETİNDE AŞİRETLERİN İSKÂNI VE SORUNLAR (19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI)

Yıl 2020, Sayı: 48, 211 - 242, 20.04.2020

Erdoğan Keleş

https://doi.org/10.21563/sutad.856591

Cited By: 1

Öz

Osmanlı Devleti’nin temelini yerleşikler ve konar-göçerler olmak üzere iki sosyal sınıf oluşturmuştur. Özellikle konar-göçer, yörük ve aşiret gibi isimlerle anılan sınıf, yaylak ve kışlaklar arasında göçebe bir hayat tarzı sürmüştür. Göçebe aşiretlerin bu hayat tarzları zaman içinde idari ve ekonomik yapıyı etkilemiştir. Bu nedenle devlet, göçebe aşiretlere karşı sıkı bir iskân politikası izlemek zorunda kalmıştır. Tanzimat ile başlayan süreçte devletin takip ettiği merkeziyetçi yapı nedeniyle iskân çalışmalarına hız verilmiştir. Tanzimatçıların en büyük amacı merkezi gücü ellerinde bulundurarak, taşrayı kontrol edebilmekti. Bu çalışmalar sonucunda aşiretlerin yoğun şekilde bulundukları Aydın Vilâyeti’nde yüzbinlerce göçebe iskâna tabi tutulmuştur. Bu iskân çalışmaları sonucunda Aydın Vilâyeti’nde yeni köy ve nahiyeler kuruldu. Bu ise vilâyetin idari ve nüfusun yapısının değişmesine neden oldu. İskân çalışmaları merkezi yapının ve vilâyet valisi olarak görev yapan Raşid Naşit Paşa gibi kimselerin gayretleriyle sonuca ulaştı. Bu çalışmada 19. Yüzyılın ikinci yarısında Aydın Vilâyeti’nde aşiretlerin neden oldukları sorunlar ve bunun sonucu olarak da başlatılmış olan iskân faaliyetlerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, 19. Yüzyıl, Aydın Vilâyeti, göçebe, aşiret, iskân

Kaynakça

• A-Arşiv Kaynakları: T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başkanlık Osmanlı Arşivi [BOA.]
• Bâb-ı Ali Evrâk Odası (BEO.): 150/11228; 427/31972; 523/3917; 707/53025
• Dahiliye Nezâreti, Tesri-i Muamelât ve Islahât Komisyonu Evrâkı, Islahât (DH. TMIK. S.): 52/54
• İrade, Dahiliye (İ. DH.): 806/65211; 893/71084; 990/78213; 994/78504; 1298/33; 1313/56; 1335/29
• İrade, Meclis-i Mahsus (İ. MMS.): 40/1640; 77/3394; 95/4049
• İrade, Meclis-i Vâlâ (İ. MVL.): 384/16785; 184/5544
• İrade, Şûrâ-yı Devlet (İ. ŞD.): 63/3646; 71/4162