ESKİ TÜRKLERDE MUMYALAMA TEKNİKLERİ VE KULLANILAN TIBBİ MALZEMELER

Yıl 2020, Sayı: 50, 325 - 339, 21.12.2020

Gülay Karadağ Çınar

https://doi.org/10.21563/sutad.860958

Öz

Sibirya-Altay bölgesi ile İskit sahasında tespit edilen Eski Türklere ait kurganlar defnedilen kişinin cenazesinin yanı sıra çok çeşitli ve kıymetli eşyalara havidirler. Bu yapısı dolayısıyla en eski Türklerin sosyal ve kültürel hayatının tanınmasına olanak sağlamaktadırlar. Mumyalanmış cesetlere sahip kurganlar ise Eski Türklerin anatomisinin şifrelerini sunmaktadırlar.
Türklerin mezar inşasında ve mumyalama sanatındaki becerileri ve kullandıkları teknik dolayısıyla cesetler gerçeğe en yakın formuyla günümüze ulaşmışlardır. Metfuna ait kıyafetler ve mezarda rastlanılan kumaşlar da dokusunu ve renklerdeki canlılığını yitirmemişlerdir. Bu sayede Türk mumyaları en meşhur Mısır mumyalarıyla rekabet etmektedirler.
Bunu sağlayan en önemli faktör Türklerin kurgan inşaatında iyi kurutulmuş toprağı tercih etmiş olmalarıdır. Ayrıca cenazenin tuzlanarak defnedilmesi de her türlü çürüme ve bozulmalara engel teşkil etmiştir. Bu yöntem üzere binlerce yıl zarfında mezarlara en ufak bir nem bile işlememiştir.
Mumyalama sırasında kullanılan malzemeler özellikle de bitkiler mumyalama tekniğinin başarılı olmasında bir diğer etkendir. Bu bağlamda kurganlar özelindeki arkeolojik çalışmalar ışığında Türklerde, cenazenin defin sürecine kadarki muhafaza aşaması ve mumyalama işlemleri irdelenecektir. Ayrıca kullanılan ilaçların, bitkilerin ve uygulanan cerrahi işlemlerin cesedi muhafaza etmekteki etkisi ve tüm bunların tıp tarihindeki yeri ve önemine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Eski Türkler, Altay-İskit bölgesi, Kurgan, Mumya, Tıbbi malzemeler

Kaynakça

• Arı, B. & Top, M. B. (2017). Hatay’da sağlık sorunlarını gidermek için başvurulan başlıca halk hekimliği uygulamaları. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 33, 55-67.
• Aufderheıde, A. C. (2003). The Scientific study of mummies. Cambridge: Cambridge University press.
• Çoruhlu, Y. (2016). Eski Türklerin kutsal mezarları: kurganlar. İstanbul: Ötüken neşriyat.
• Demir, N. A. (2016). Mumyaların sırlarına biyokimyasal açıklamalar. LabMedya, Yıl 7, 38, ss.3.
• Durmuş, İ. (2004). İskitler’de ölü gömme geleneği. Milli Folklor, XVI/61, 21-29.
• Efe, Z. G. (2018). Anadolu Türk kültüründe mumyalama. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Erer, S. & Atıcı E. (2004). Türk tıp tarihinde mumyalama ve bazı orijinal sonuçlar. Türk Dünyası Tarih Dergisi, 213 37-43.
• Haşimi, N. vd. (2014). Anason (Pimpinella anisumL.) ve kimyon (Cuminum cyminumL.) tohumlarının uçucu yağ kompozisyonu ile antimikrobiyal ve antioksidan özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 20, 19-26.
• “Herodotus Persian Wars Book IV”, (ed. Francis R.B. Godolphin 1942) The Greek Historians, Vol I, (Eng. Trans. George Rawlinson), New York.
• Herodotus. (1928). The Persian wars (Vol.II) (Books III and IV), (A.D. Godley English Trans.), London.
• Klyaştornıy, S. G. (2017). Dağlık Altay’daki kurganlar. Tartarica, (Proje Yöneticisi Rafail Hakimov), (Kemaloğlu İ. Çev.), İstanbul: 67.
• Maır, V. H. (2019, 12.10.). The Mummies of East Central Asia. s. 25. https://www.penn.museum/documents/publications/expedition/PDFs/52-3/mair.pdf,.
• Matsuura, K.o (2008). Foreword. Preservation of the Frozen Tombs of the Altai Moutains, Paris: Unesco press.
• Molodın, V. I. & Polos’mak N. V. (2016). A Multidisciplinary approach to the study of archaeological complexes with mummified objects. Herald of the Russian Academy of Sciences, 86(2), 111–117.
• Molodın, V. I. (2008). The Frozen scythian burial complexes of the Altai Mountains. Preservation of the Frozen Tombs of the Altai Moutains, Paris: Unesco press: 25-30.
• Murphy, E. M. (2000). Mummification and body processing: evidence from the ıron age in southern Siberia. Kurgans, Ritual Sites and Settlements Eurasian Bronze and Iron Age, Jeannine D. & Kimball (et al.) (Eds.), Oxford: Archaeopress press.
• Önal, S. (1994). Bazı uyarıcı maddelerle kızılçam ve karaçamlarda reçine üretimi, Ankara: Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yay.
• Parzınger, H. (2017). Burial mounds of scythian elites in the Eurasian steppe: new discoveries, Journal of the British Academy, 5, 331-355.
• Parzınger, H. (2008). The Scythians: nomadic horsemen of the Eurasian steppe. Preservation of the Frozen Tombs of the Altai Moutains, Paris: Unesco press: 19-24.
• Polosmak, N.V., (2015, December) A Different archaeology Pazyryk culture: a snapshot Ukok, 2015. Discovery of Siberia Archaeology, N 3 (42), 78-103.
• Prıngle, H. (2010). Battle fort he Xinjiang mummies. Archaelogy, Vol. 63, No 4, 30-35.
• Rudenko, S. I. (1970). Frozen tombs of Siberia The Pazyryk burials of ıron-age horsemen. (M. W. Thompson English Trans.), California: University of California Press.