Orta Çağ Türk ve Batılı Kadınının Üç Kült Eser Üzerinden Toplumsal ve Edebi Temsili

Yıl 2024, Sayı: 62, 179 - 198, 30.08.2024

Nazan Yıldız

https://doi.org/10.21563/sutad.1308023

Öz

Bir milletin varoluşu, yaşamı ve kültürü üzerine eşsiz bilgiler içeren destanlar hem tarih hem de kültürün taşıyıcıları olarak aynı zamanda o milletin kimliğini temsil ederler. Türk Dünyasını yansıtan kült bir destan olarak kabul edilen Dede Korkut Kitabı pek çok araştırmacı tarafından farklı yönleriyle ele alınmış ve bu incelemede insanlığın doğuşundan günümüze kadar uzanan kadın sorunu da yerini almıştır. Türk kadınının toplumdaki rolü ve önemi bağlamında Dede Korkut Kitabı üzerinden yapılan çalışmaların yanı sıra Batılı kadın ile yapılan karşılaştırmalı çalışmalarda Batı edebiyatının kült destanlarından kronolojik olarak Dede Korkut’tan çok daha önce gerçekleşen olayları konu edinmesine rağmen bir destan örneği olması sebebiyle İngiliz destanı Beowulf’a odaklanan incelemeler yoğunluktadır. Hâlbuki Dede Korkut’taki olayların resmedildiği ve kaleme alındığı zamanda Batı edebiyatında destanların yerini romanslar almıştır. Dede Korkut Kitabı’nın çağdaşı romanslar ile karşılaştırılması ise henüz yapılmamıştır. Bu doğrultuda Dede Korkut’ta resmedilen Türk kadını imgesinin Batı edebiyatındaki Batılı kadını imgesi ile karşılaştırmasını yaparken batılı çağdaşları romans kadınlarını irdelemenin alana katkı sağlayacağı muhakkaktır. Bu makalede Orta Çağ Türk ve Batılı Kadının toplumdaki yeri ve önemi Türk ve Batı edebiyatının üç kült eseri olan Dede Korkut Hikâyeleri, Sir Gawain ve Yeşil Şövalye, ve Arthur’un Ölümü metinleri üzerinden geniş bir sosyal ve edebi çerçevede karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Kadını, Dede Korkut Hikayeleri, Batılı Kadın, Sir Gawain ve Yeşil Şövalye, Arthur'un Ölümü, Ortaçağ Kadını

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

The Social and Literary Representation of Medieval Turkish and Western Women through Three Cult Classic Works

Öz

Epics, embracing unmatched material on a nation’s existence, life, and culture, embody that nation’s identity as carriers of history and culture. The Book of Dede Korkut, a Turkish epic acknowledged as a classic text characterising the Turkish realm, has been treated in numerous ways by copious researchers. This analysis has also included the woman question, an everlasting concern from the birth of humanity to the present. Alongside the studies on The Book of Dede Korkut regarding the role and significance of Turkish women in society, the comparative studies concerning Western women largely focus on the British Beowulf, a classic epic of Western literature, just because it is an epic even though it chronologically deals with happenings much earlier than that of Dede Korkut. At the time when the happenings in Dede Korkut took shape and were penned; however, epics were replaced by romances in Western literature. The comparison of The Book of Dede Korkut to its contemporaries, romances, has not been carried out yet. Thereby, while comparing the image of the Turkish woman depicted in Dede Korkut to the image of the Western woman in Western literature, examining romance women as their Western contemporaries undoubtedly will contribute to the field. Accordingly, in this article, the place and stature of Medieval Turkish and Western Women in society are comparatively scrutinised in a broad social and literary context via three cult classic works of Turkish and Western literature: The Book of Dede Korkut, Sir Gawain and the Green Knight, and Arthur’s Death.

Anahtar Kelimeler

Turkish woman, The Book of Dede Korkut, Western woman, Medieval woman, Sir Gawain and the Green Knight, The Death of Arthur.

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Achmedi, A. H. (2015). The world outlook of Germanic and Turkic peoples in Beowulf and the book of Dede Korkut. Philology, 11, 124-127.
• Akın, H. (2001). Ortaçağ Avrupası’nda cadılar ve cadı avı. Ankara: Dost Kitapevi.
• Aktan, M. (2019). Türk edebiyatında kadın: Divan edebiyatında kadının yeri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Arı, B. & Karateke, E. (2010). Dede Korkut hikâyelerinde kadın ve çocuk eğitimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (14), 275-284.
• Aydın, M. A. (2009). Türk hukuku tarihi. İstanbul: Beta Basım.
• Baugh, A. C. (1948). The alliterative revival. Albert C. Baugh (Ed.), A literary history of England içinde (s. 232- 239). London ve New York: Routledge.
• Binyazar, A. (1996). Dede Korkut. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Britten, F. I. (2021). Hanım! görelim neler söylemiş: Dede Korkut kitabı ve Beowulf destanlarının karşılaştırılmalı bir incelemesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 24, 1138-1149.
• Ceyhun, A. (1984). Dede Korkut kitabında Türk kadını. Milli Kültür, 44, 59-64.
• Clayton, M. (1990). The cult of the Virgin Mary in Anglo-Saxon England. Cambridge ve New York: Cambridge University Press.
• Dede Korkut Hikâyeleri: Kitab-ı Dedem Korkut. (2020). (A. Çakan, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Dönmez, S. (2018). Dede Korkut kitabı bağlamında eski Türklerdeki hanım anlayışı. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5 (1), 11-30.
• Duby, G. (1998). Women of the twelfth century. (J. Birrell, çev.). Oxford: Polity Press.
• Ekici, M. (2000). Dede Korkut kitabında kadın tipleri. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni, AKM Yayınları. (s. 123- 138).
• Ergin, M. (1999). Dede Korkut kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Fries, M. (1992). Female heroes, heroines and counter-heroes: Images of women in Arthurian tradition. (S. K. Slocum, ed.). Popular Arthurian traditions içinde (s. 59-73). Ohio: Bowling Green State University Press.
• Genç, İ., Kılıç, A. & Aksoyak, İ. H. (2014). Dede Korkut Kitabı: Han’ım Hey. Ankara: TOBB. Özyurt Matbaacılık.
• Gökalp, Z. (2005). Türk ahlakı. İstanbul: Toker Yayınları.
• Henderson, K. (2013). The Early Church Fathers on Mary, the Mother of God. 11.11.2023: https://pintpipeandcross.wordpress.com/the-early-church-fathers-on-mary-the-mother-of-god/
• Hopson, K. M. (1993). Re-Visioning Morgan Le Fay: A unifying metaphor for the image of woman in twentieth century literatüre (Yayımlanmamış doktora tezi). Southwestern Louisiana Üniversitesi, Louisiana.
• İnan, A. (1998). Türk mitolojisinde ve halk edebiyatında kadın. Makaleler ve İncelemeler I içinde (s. 274-276). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1998). Türk milli kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Kaplan, M. (1951). Dede Korkut kitabında kadın. Türkiyat Mecmuası, 9, 99-112.
• Kaya, H. (2021). An ecocritical approach to the book of Dede Korkut and Beowulf. Milli Folklor, 17(130), 31-43.
• Malory, T. (2014). Le Morte d’Arthur. The King Arthur collection içinde (s. 7-917). Maplewood Books.
• Ögel, B. (1984). Türk ailesinde kadın. Tercüman kadın ansiklopedisi. İstanbul.
• Özel, S. (2019). Dede Korkut hikâyelerinde kadın ve aileye verilen önemin incelenmesi. Bilim Armonisi Dergisi, 2 (2), 53-62.
• Parlak, F. F. (1999). Dede Korkut hikâyeleri’nin Türk tarihindeki yeri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Pekşen, Y. A. (2022). Dede Korkut hikâyeleri ve Beowulf’ta kadın temsili. Söylem Filoloji Dergisi, 7(2), 417-431.
• Philbin, A. I. (1977). The literary femme fatale: A social fiction: The wilful female in the deterministic vision of Thomas Hardy and in the ssychological vision of Henry James (Yayımlanmamış doktora tezi). Southern Illinois Üniversitesi, Illinois.
• Power, E. (1975). Medieval women. Cambridge: Cambridge University Press.
• Reis, H. (2011). Dede Korkut kitabı ve Beowulf destanında yaşlılık ve yaşlanma. Millî Folklor, 23 (91), 25-36.
• Rogers, K. M. (1966). The troublesome helpmate: A history of misogyny in literature. Washington: Washington University Press, 1966.
• Russell, J. B. (1972). Witchcraft in the Middle Ages. Ithaca: Cornell University Press.
• Salim, F. (2020). Odysseia ve Beowulf destanlarındaki kahramanlık kavramı bağlamında erkek kadın rolleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Sarıtaş, Ş. E. (2020). Dede Korkut kitabı’nda toplumsal cinsiyet rolleri ekseninde kadınlık olgusu. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(3), 1949-1964.
• Saul, M. D. (1994). A rebel and a witch: The historical context and ideological function of Morgan Le Fay in Malory’s Le Morte Darthur (Yayımlanmamış doktora tezi). Ohio State Üniversitesi, Ohio.
• Sevinç, N. (1987). Eski Türklerde kadın ve aile. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Sevinçli, V. & ve Gürgün, H. (2016). Dede Korkut kitabında kadın. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 15-25.
• Sir Gawain ve Yeşil Şövalye. (2017). (N. Ağıl, çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Şimşek, A. H. (2016). Türk destanlarında kadın imgesi. (Ulusan, Ş. & Kayhan, S. ed.). Türk dünyasında kadın algısı içinde (s. 15-23). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları.
• Spivack, C. (1992). Morgan Le Fay: Goddess or witch?. (S. K. Slocum, ed.). Popular Arthurian traditions içinde (s. 18-23). Ohio: Bowling Green State Univeristy Press.
• Taflı Düzgün, H. (2008). The concept of god in Beowulf and the book of Dede Korkut. Epiphany Journal of Transdisciplinary Studies, 1 (1), 1-34.
• Taflı, H. (2008). Number, colour and animal mysticisim in Beowulf and the book Of Dedem Korkut. Turkish Studies, 3 (1), 96-120.
• Taşdelen, P. (2014). Angelic demons and demonic angels: Representations of female villains in middle English metrical romances. Journal of Faculty of Letters, 32 (2), 205-221.
• Toker, A. (2021). The age-old conflict: Clash between good and evil in Beowulf and the book of Dede Korkut. AGATHOS, 12 (1), 101-116.
• Torun, Y. (2011). Dede Korkut hikâyelerinde barınma ile ilgili sözler ve bu sözlerin birliktelik kullanımları üzerine. Turkish Studies, 6 (3), 1251-1263.
• Tunçdöken, F. (2009). Dede Korkut hikâyeleri ile Beowulf destanı’nda yer alan toplumsal hayata ait motiflerin saptanması ve karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Uluışık, Y. P. (2018). Hakas destan dairesinden bir kadın kahraman: Huban Arığ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(24), 137-157.
• Vines, A. N. (2011). Women’s power in late medieval romance. Cambridge: D. S. Brewer.