MARKANIN İNTERNET ORTAMINDA ELEŞTİRİ AMAÇLI KULLANIMI: ANAYASA MAHKEMESİ'NİN 9 OCAK 2019 TARİHLİ NAİF ŞAŞMA KARARI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Sayı: 40, 53 - 111, 01.12.2019

Tamer Soysal

Öz

Anayasa Mahkemesi, 9 Ocak 2019 tarihinde verdiği Karar'da, bir kargo firmasına ait ticari markanın alan adında "mağdurları" ifadesi ile birlikte yer almasını, ifade özgürlüğü hakları kapsamında kullanım olarak nitelendirmemiş ve kullanımın markadan doğan ticari itibar haklarını zedeleyici olduğunu belirtmiştir. İnternet ortamında bu tür kullanımın en bariz örneği, markanın internet alan adında yer alması suretiyle kullanılmasıdır. Bu tür kullanımlar, internet alan adlarına ilişkin uyuşmazlıkların yoğun olarak görüldüğü ABD'de ve WIPO Uyuşmazlık Çözüm mekanizmaları kapsamında genel olarak ifade özgürlüğü hakları ile bağlantılı olarak yorumlanmaktadır. Makalemizde, konuya ilişkin teknik ve teorik bilgiler verildikten sonra, WIPO Panelleri ve ABD mahkemelerince verilen kararlar ışığında Anayasa Mahkemesi kararının değerlendirilmesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Marka, Tanınmış marka, İfade Özgürlüğü, İnternet Alan Adları, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), UDRP Kuralları, ACPA Kuralları, Trademark, Well-known trademark, Freedom of Expression, Internet Domain Names, World Intellectual Property Organisation (WIPO), UDRP Rules, ACPA Rules

Kaynakça

• A WIPO Training Manual, Introduction to Trademark Law and Practice, The Basic Concepts, February 1993. (WIPO, Tradamerk Law and Practice). ABBOTT M., Frederick; On the Duality Internet Domain Names: Propertization and its Discontents, New York University, Journal of Intellectual Property and Entertainment Law, Fall 2013. ABD Anayasası, http://photos.state.gov/libraries/turkey/231771/PDFs/abd-anayasasi.pdf ABELES, Jerry; Courts must weight the claims of Trademark Holders against the rights of Domain Name Registrants, Los Angeles Lawyer, October 2013, 26., http://www.lacba.org/Files/LAL/Vol36No7/3084.pdf ACPA, http://www.gigalaw.com/library/anticybersquattingact-1999-11-29-p1.html AKGÜL, Mustafa Akgül; İnternet Sunucu Araçları ve Yönetim, Ankara 1999. ALGAN, Bülent; Bireysel Başvurularda 'Açıkça Dayanaktan Yoksunluk' Kriterinin Anayasa Mahkemesi Tarafından Yorumu ve Uygulanması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 63 (2), 2014 (247-284). ALYABIS A., Fahad; Electronic Commerce: An Introduction (Book Review), http://www.nait.org/jit/Articles/alyabis120800.pdf Anti-Counterfeiting Trade Agreement, Council of the European Union, Brussels, 23 August 2011, https://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&f=ST%2012196%202011%20INIT Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Kabul Edilebilirlik Kriteri Uygulama Rehberi, 2014, https://www.echr.coe.int/Documents/Admissibility_guide_TUR.pdf, (AİHM, Kabul Edilebilirlik Kriteri Uygulama Rehberi) AYDIN, Öykü Didem; Düşünce Özgürlüğünün Anlamı ve İşlevi Işığında Düşünce Özgürlüğünü Sınırlamanın Anayasallığı, Hacettepe Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (2), 2011 (s. 26-63). BASMA, Dima; The Nature, Scope and Limitis of Modern Trademark Protection: A Luxury Fashion Industry Perspective, A Thesis submitted to the University of Manchester for the Degree fo Doctor of Philosophy in the Faculty of Humanities, February, 2016. BÜYÜKKILIÇ, Gül; Markanın Sulandırılması ve Sulandırmaya Karşı Koruma, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul 2018.(yok.gov.tr). BYCHAWSKA-SINIARSKA, Dominika; Protecting the Right to Freedom of Expression Under the European Convention on Human Rights, A Handbook for Legal Practitioners, 2017. CARPENTER, Dale; Theories of Free Speech Protection, 2012, http://uscivilliberties.org/themes/4585-theories-of-free-speech-protection.html DANNENBERG A., Ross; SMITH-CARRA R., Heather; Balancing Free Speech and Trademark Rights, Summer 2017, https://bannerwitcoff.com/wp-content/uploads/2017/07/Balancing-Free-Speech-and-Trademark-Rights.pdf Dictionary, https://www.merriam-webster.com Digital in 2019, Turkey, https://dijilopedi.com/2019-turkiye-internet-kullanim-ve-sosyal-medya-istatistikleri/ DİRİKKAN, Hanife; Tanınmış Markanın Korunması, Mart 2003, Seçkin Yayınevi, Ankara. Domain Counts&Internet Statistics, http://www.domaintools.com/internet-statistics/ Domain Stats, https://domainnamestat.com/ European Court of Human Rights, HUDOC, https://hudoc.echr.coe.int/ Find Law for Legal Professionals, https://caselaw.findlaw.com/ GÜRAN ve DİĞERLERİ, Internet ve Hukuk, Superonline Workshop Metni, İstanbul 2000. HUNTER, Mark Lee; MENESTREL, Marc Le; BETTIGNIES, Henri-Claude de; Beyond Control: Crisis Strategies and Stake Holder Media in the Danone Boycott of 2001, Corporate Reputation Review, Volume 11, Number 4, 2008. IANA, http://www.iana.org/ ICANN, http://www.icann.org/tlds/ International Organization for Standardization, English Country Names and Code Elements; http://www.iso.org/iso/en/prods-services/iso3166ma/02iso-3166-code-lists/list-en1.html IŞIK, Ramazan; Mormonluk ve Mormon Kilisesi Üzerine Bir Araştırma, Cumhuriyet Üniversitesi, İlahiyet Fakültesi Dergisi, C. X/1, Haziran 2006 (s. 165-190). KAHRAMAN, Ömer Ersin; Yeni Toplum ve Kitlesel Üretim, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, S. 25, Bahar 2018 (s. 383-400). KRZEMINSKA, Joanna; Freedom of Commercial Speech in Europe, 2005, aei.pitt.edu/3043/2/JKrzeminska_EUSA_paper.doc KÜÇÜK, Adnan; İfade Hürriyetinin Unsurları, Liberal Düşünce Topluluğu, Eylül 2003. Legal Information Institute, Supreme Court, https://www.law.cornell.edu/supremecourt/text/home LEMLEY A. Mark; The Modern Lanham Act and the Death of Common Sense, Yale Law Journal, Vol. 108, 1710-11 1999. MARTINEZ, Alexandra; The Act of Registering a Trademark: Commercial Speech, Non-Commercial Speech, or a Combination of Both, 2017, https://www.inta.org/Academics/Documents/2017/Martinez_%20Student%20Winner.pdf Memorandum of Understanding between the US. Department of Commerce and İnternet Corporation for Assigned Names and Numbers, November 25, 1998, http://www.ntia.doc.gov/ntiahome/domainname/icann-memorandum.htm Mill on Freedom of thought and expression, http://documents.routledge-interactive.s3.amazonaws.com/9781138793934/A2/Mill/MillTruth.pdf, s. 6. NIC.TR, Günlük İstatistikler, 1 Nisan 2019, https://nic.tr/index.php?USRACTN =STATISTICS&PHPSESSID=15541531877771252124664130 NOMER, Füsun; İnternet Alan Adının (Domain Name) Hukuki Niteliği ve Marka ve Ticaret Unvanı Gibi Ayırt Edici Ad ve İşaretler ile Arasında Benzerlik Bulunması Sebebiyle Doğabilecek Hukuki Sorunlar, Prof. Hayri Domaniç'e 80. Yaşgünü Armağanı, İstanbul 2001 (s. 395-418). OĞUZMAN, M. Kemal; SELİÇİ, Özer; OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe; Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2004. ÖZSOY, Şule; Amerika Birleşik Devletleri Hukukunda Düşünceyi Açıklama Hakkına İlişkin Standartlar, TBB Dergisi, S. 56, 2005 (s. 29-47). RAMSEY R., Lisa; A Free Speech Right to Trademark Protection, The Trademark Reporter, International Trademark Association, V. 106, No. 5, September-October 2016 (s. 797-882). Regulation (EU) 2017/1001 of the European Parliament and of the Council of 14 June 2017, on the European Union trademark, (codification), Official Journal of the European Union, 16.6.2017, L 154/1. REIBOLDT, Wendy; MALLERS, Melanie Horn; (Editors), Consumer Survival, An Encyclopedia of Consumer Rights, Safety, and Protection, ABC-CLIO, 2014. RUHNKA C., John; Bagby W., John; Protecting Web Domain names, CPA Journal, Nov2001, Vol. 71, I. 11, s.62. SAKULIN, Wolfgang; Trademark Protection and Freedom of Expression, An Inquiry into the Conflict between Trademark Rights and Freedom of Expression under European Law, Wolters Kluwer, 2011. SAKULIN, Wolfgang; Trademark protection and freedom of expression: an inquiry into the conflict between trademark rights and freedom of expression under European, German, and Dutch law, University of Amsterdam, UvA-DARE, Digital Academic Repository, https://pure.uva.nl/ws/files/1515251/75299_06.pdf SCHWAB, Klaus; The Fourth Industrial Revolution, World Economic Forum, 2016. SHARROCK M., Lisa; The Future of Domain Name Dispute Resolution: Craftin Practical International Legal Solutions From within the UDRP Framework, Duke Law Journal, Vol. 51. SMITH, Graham J. H.; Internet Law and Regulation, Third Edition, Bird&Bird 2002. SOYSAL, Tamer; İnternet Alan Adları Hukuku (Domain Name Law), Adalet Yayınevi, Eylül 2014., (Soysal, Domain Name Law). SOYSAL, Tamer; Anayasa Mahkemesi'nin Twitter ve Youtube Kararları ve Değerlendirilmeleri, Adalet Dergisi, S. 52, Mayıs 2015, http://www.yayin.adalet.gov.tr/adaletdergisi/52.sayi/01_tamer.pdf SOYSAL, Tamer; İnternet Alan Adları Sistemi ve Tahkim Kuruluşlarının UDRP Kurallarına Göre Verdikleri Kararlara Eleştirel Bir Yaklaşım-1; Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2006/2 (s. 481-507). SOYSAL, Tamer; İnternet Alan Adlarının 'Hak' Niteliği ve AİHM'in Paeffgen v. Almanya Kararı Çerçevesinde Alan Adları Üzerinde Mülkiyet Hakkı Tesisi, Adalet Bakanlığı, Adalet Dergisi, S. 54, Ocak 2016 (s. 1-25), http://www.yayin.adalet.gov.tr/adaletdergisi/54.sayi/3.pdf SOYSAL, Tamer; Siber Uzayın Hüviyet Cüzdanları: İnternet Alan Adları ve Ortaya Çıkardığı İhtilafları Çözüm Yolları (İçinde, Müge Demir (Editör), Yeni Medya Üzerine, LiteraTurk, İstanbul, Eylül 2013, s. 255-308)). SOYSAL, Tamer; Alan İsmi Uyuşmazlıklarının Çözümü İçin Yeknesak Politikalar (UDRP) Çevirisi, Türkiye Adalet Akademisi, Küresel Bakış Çeviri Hukuk Dergisi, Sayı: 18, Temmuz 2015. SOYSAL, Tamer; Marka Hukuku Perspektifinden İnternet Ortamında Anahtar Kelime (Meta-Tagging) ve Adwords Reklamcılık Uygulamaları, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S. 12, Aralık 2018, (s. 693-722). Special Award Conditions, NCR-9218742, Amendment No. 11, http://www.ntia.doc.gov/ntiahome/domainname/proposals/docnsi100698.htm ŞENOCAK, Kemal; Tescilli Markanın Aynısının veya Benzerinin Alan Adı (Domain Name) Olarak Kullanılması Suretiyle Marka Hakkının İhlali, BATİDER; Eylül 2009 (s. 89-141). TARAKÇI, Muhammet; Hristiyan Düşüncesinde Apoloji ve St. Thomas Aquinas, Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 2, 2005 (s. 135-146). TEKİNALP, Ünal; Fikri Mülkiyet Hukuku, Arıkan, Aralık 2005, İstanbul. TEKİNAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP; Borçlar Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993. The World Bank, https://data.worldbank.org/indicator/NE.CON.TOTL.CD?locations=US Türkiye Cumhuriyeti, Anayasa Mahkemesi, http://www.anayasa.gov.tr United States Patent and Trademark Office-USPTO, https://www.uspto.gov/ US Supreme Court Cases, https://supreme.justia.com/ WIPO Arbitration and Mediation Center, http://www.wipo.int/amc/en domains/ WIPO Overview of WIPO Panel Views on Selected UDRP Questions, Second Edition (WIPO Overview 2.0), https://www.wipo.int/amc/en/domains/search/overview2.0/ WIPO Overview of WIPO Panel Views on Selected UDRP Questions, Third Edition (WIPO Jurisprudential Overview 3.0), https://www.wipo.int/amc/en/domains/search/overview3.0 Wikipedia, http://en.wikipedia.org Word Spy, http://www.wordspy.com/words/cybergriping.asp YOLAÇ, Gökhan; Consumerism: Literatür Tarama, Öneri Dergisi, C. 5, S. 35, Ocak 2011 (s. 159-162).