AYASOFYA BİLMECESİ: KİLİSE, CAMİ, MÜZE, HANGİSİ?

Yıl 2016, Sayı: 27, 17 - 32, 01.07.2016

Yakup Emre Çoruhlu Osman Demir Okan Yıldız

Öz

Çalışmada, müze olarak kullanılan Ayasofya’nın ne şekilde kullanılması gerektiği mülkiyet hakkı kavramı ile ele alınmıştır. Uluslar arası sözleşme, anayasa, medeni kanun, vakıflar kanunu ve kültür ve tabiat varlıkları kanunu ile eser arasındaki bağlar araştırılmıştır. Mülkiyet hakkı uyarınca Ayasofyanın kullanım şeklinin mevcut kullanımın uygun olup olmadığı analiz edilmiş ve elde edilen sonuçlar bilimsel gerekçeleriyle verilmiştir. 5737 sayılı Vakıflar Kanununa göre, mazbut vakıfların mülkiyetindeki hayrat niteliğindeki taşınmaz kültür varlıklarına öncelikli olarak vakfiyeleri doğrultusunda işlev vermek zorunludur. Ayasofya için, bu işlev vakfiye ve tapu sicilinde belirtilen cami fonksiyonudur. Bu noktada, vakfiyet ve tapu siciline uygun kullanım olan cami fonksiyonunun Ayasofya’ya bir an önce verilmesi gerektiği anlaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Ayasofya, Camii, Müze, Vakıf, Hayrat

Puzzle of the Hagia Sophia: Church, Mosque, Museum, Which One?

Öz

Hagia Sophia has been used as a museum since 1934. It is discussed what kind of usage should be acquired in the light of property right in this study. The links between “International conventions”, “Turkish Constitution”, “Turkish Civil Law”, “Foundation Law” and “the Law of Cultural and Natural Heritage” and the heritage was investigated. Sophia’s were analyzed in terms of current usage in accordance with the term of property right. And the results obtained are described on scientific grounds. According to Foundations Law numbered 5737, if cultural heritage is a foundational immovable property at the same time foundation is a charity foundation, it is absulutely necessary to be used the immovable with suitable function according to foundation charter. For Hagia Sophia, this function is specified in the Foundation Charter and land registry as mosque. At this point, it is understood that Hagia Sophia should be transformed from the current usage to mosque in harmony with its legal documents whicah are land registry and foundation charter as soon as possible

Anahtar Kelimeler

Hagia Sophia, Mosque, Museum, Foundation, Charity

Kaynakça

• Akgündüz A., Öztürk S., Baş Y., (2006).”Kiliseden Müzeye Ayasofya”, OSAV: ISBN:9757268372, s527. 141-2.
• Bruce, J. W. (1998). “Tenure Brief, Review of Tenure Terminology”, Land Te- nure Center, An Institute for Research and Education on Social Structure, Ru- ral Institutions, Resource Use, and Development, University of Wisconsin, 8 pages, Madison.
• Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, Council of Europe, Registry of the European Court of Human Rights, Rome, Sayfa. http://www.echr.coe.int/NR/rdonlyres/D5CC24A7-DC13-4318 B457-5C9014916D7A/0/CONVENTION_ENG_WEB.pdf(30.01.2012).
• Çoruhlu, Y.E., (2013). Vakıf Taşınmazların Korunma ve Geliştirilmesinde Yöne- tim Sorunları ve Çözüm Yaklaşımları, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversi- tesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Çoruhlu Y.E., (2016). “Registration of foundation properties – cultural asset on behalf of their own fused foundations”, Survey Review, vol.48, pp.110
• Çoruhlu Y.E., Demir O., (2014a). “Trabzon Ayasofya Camii’Nin “Mülkiyet Hak- kı” Üzerine İnceleme”, Vakıflar Dergisi, cilt.42, ss.89-98, 2014.
• Çoruhlu Y.E., Demir O., (2014b). “Vakiflarda Kamulaştirma Süreçlerinin Araşti- rilmasi”, Ankara Barosu Dergisi, cilt.72, ss.20-54, 2014.
• Çoruhlu Y.E., Demir O., (2014c). “Vakıf Taşınmazların Yönetim Sorunlarının
• Çoruhlu Y.E., Demir O., (2014d). “Vakıf Taşinmazlarin Geliştirilmesinde Yaşa- nan Sorunlar ve Çözüm Yaklaşımları”, Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Der- gisi, cilt.32, ss.423-432.
• Çoruhlu Y.E., Demir O., Yildiz O., Yilmaz H., (2016). “Kültür Varlığı Tescilli Ta- şınmazların, Kurucu Vakıfları Adına Tescili: Vakıflar Kanunu 30.Madde Uygula- ması”, İstanbul Barosu Dergisi, cilt.90, ss.35-58.
• Dale, P. F. ve McLaughlin, J. D. (1999). “Land Administration”, Oxford Univer- sity Press, New York, ISBN: 0-19-823390-6, 169 pages.
• (http://ayasofyamuzesi.gov.tr/tr/content/istatistikler, 09.11.2015)
• (http://ayasofyamuzesi.gov.tr/tr/content/tarih%C3%A7e, 04.11.2015)
• (https://www.youtube.com/watch?v=SBt7HR76gkQ, 04.11.2015)
• (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.5639b069020ea0.24063608, 04.11.2015)
• (http://www.vgm.gov.tr/sayfa.aspx?Id=3, 02.11.2015)
• (http://ayasofyamuzesi.gov.tr/, 04.11.2015)
• (http://parselsorgu.tkgm.gov.tr/, 04.11.2015)
• (http://www.mustafaarmagan.com.tr/ayasofya-kime-satildi/, 01.10.2015)
• (http://www.sabah.com.tr/yasam/2013/11/24/ayasofya-kararindaki-ata- turk-imzasi-sahte, 01.10.2015)
• (http://www.ahmetakyol.net/ayasofya-muze-mi-degil-mi/, 01.10.2015)
• Resmi Gazete, (1983a). “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (18113), 07.1983.
• Resmi Gazete, (1983b). “Kamulaştırma Kanunu, (18215), 08.11.1983b.
• Resmi Gazete, (1982).“Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (17863 mükerrer), 11.1982.
• Resmi Gazete, (2001). “Türk Medeni Kanunu (24607), 08.12.2001.
• Resmi Gazete, (2008). “Vakıflar Kanunu (26800), 27.02.2008.
• Resmi Gazete, (1955). “(mülga) Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun” (9013), 05.1935.
• Resmi Gazete, (1935). “(mülga)Vakıflar Kanunu” (3027), 05.06.1935.
• Resmi Gazete, (2011). “Türk Borçlar Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun” (27836), 04.02.2011.
• Universal Declaration of Human Rights (1948). All Human Rights for All, Fif- tieth Anniversary of the Universal Declaration of Human Rights (1948-1998), http://www.un.org.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü, (2012). “Bir Medeniyetin İzdüşümü Vakıflar”, Va- kıflar Genel Müdürlüğü Yayınları: 101, ISBN 978-975-19-5292-9, İstanbul.