WESTMINSTER MODELİNE VE CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÛMET SİSTEMİNE DAYALI BAKAN YARDIMCILIĞI İÇİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ

Yıl 2021, Sayı: 46, 75 - 122, 05.04.2021

Yusuf Coşkun Cemal Yorgancıoğlu

Öz

Lijphart’ın kavramsal şemasında Westminster Modeli, çoğunlukçuluk (majoritarianism) için ilk örnek olma özelliği taşımaktadır. Tarihsel olarak, Westminster modeli, yönetimleri etkileyen bir model sağlamıştır ve ilk halindeyken bile genellenemeyen kendine özgü (sui generis) özelliklere sahiptir. Türkiye Cumhuriyeti için 2007 ile başlayan parlamenter sistemindeki değişim, 2017 referandumu ile birlikte başkanlık sistemine dönüşmüştür. Çalışmanın yöntemi olarak bu makale, analizinde nitel bir yaklaşım kullanmaktadır. Bu makale, Westminster modeli ile Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemindeki ‘Bakan Yardımcılığı’ müessesesine karşılaştırmalı olarak odaklanmakta ve incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bakan yardımcılığı, Westminster modeli,, Avam Kamarası,, Lordlar Kamarası,, Kabine,, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi,, Türkiye Büyük Millet Meclisi.

Comparative Analysis for Deputy Minister Based on the Westminster Model and the Presidential Government System

Öz

In Lijphart’s conceptual scheme, the Westminster model is the prototype for majoritarianism. Historically, the Westminster model has provided a model that influences administrations, and has distinctive (sui generis) characteristics that cannot be generalized even in the first place. The change in the parliamentary system for the Republic of Turkey, which began in 2007, turned into a presidential system with the 2017 referendum. As a method of the study, this article uses a qualitative approach in its analysis. This article comparatively focuses on and examines the Westminster model and the ‘deputy minister’ establishment in the Presidential government system.

Anahtar Kelimeler

Deputy Minister,, Westminster model,, the House of Commons,, House of Lords,, the Cabinet,, the Presidential system of government,, the Grand National Assembly of Turkey.

Kaynakça

• Acar, A., Kırışık, F., & Ateş, N. (2016). Türk Kamu yönetiminde bakan yardımcılığı üzerine farklı açılardan bir değerlendirme. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 55, 761-779.
• Anayasa Mahkemesi 367 şart dedi. (2007, Mayıs 2). Hürriyet [çevrimiçi]. <https://www.hurriyet.com.tr/gundem/anayasa-mahkemesi-367-sart-dedi-6436574> (ET: 13.02.2021)
• Avaner, T., & Volkan, M. (2019). Hikmet-i hükümet ve yeni reform: Türk tipi başkanlık sistemi ve ABD başkanlık sisteminin etkisi üzerine. Yasama Dergisi, 39, 105-130.
• Aytaç, S. E., Çarkoğlu, A., & Yıldırım, K. (2017). Taking sides: Determinants of support for a presidential system in Turkey. South European Society and Politics, 22(1), 1-20.
• Bagehot, W. (2001). Walter Bagehot: The English Constitution. M. Taylor (Ed.). New York: Cambridge University Press. (Original work published 1867)
• Bektaş, E. (2019). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde yasama-yürütme ilişkisi ve bu sistemin Türkiye demokrasisine etkileri. Yasama Dergisi, 39, 199-218.
• Birch, A. H. (1998). British system of government (10th ed.). New York: Routledge. Blick, A. (2016). The codes of the Constitution. Oxford & Portland, Oregon: Hart Publishing & Bloomsbury Publishing.
• Boratav, K. (2003). Türkiye’nin iktisadi tarihi (1908-2002). (8. bs.). Ankara: İmge Kitapevi.
• Buckley, S. (2006). Prime minister and cabinet. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Bujard, B. (2019). British prime minister in the core executive: Political leadership in British European policy. Springer International Publishing.
• Coles, A. (2020, September 18). Which countries recognise Queen Elizabeth as head of state?.
• Skynews [çevrimiçi]. <https://news.sky.com/story/which-countries-recognise-queen-elizabeth-as-head-of-state-12073304> (ET: 10.02.2021)
• Danziger, J. N., & Smith, C. A. (2015). Understanding the political world: A comparative introduction to political science (12th ed.). Pearson.
• De Smith, S. A. (1961). Westminster’s export models: The legal framework of responsible government. Journal of Commonwealth Political Studies, 1(1), 2-16.
• Dik, E. (2013). 643 sayılı KHK ile düzenlenen bakan yardımcılığı ve hiyerarşik örgütlenme içerisindeki konumu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 68(4), 121-145.
• Eren, V., ve Akıncı, B. (2018). Yasama yürütme ilişkileri açısından başkanlık sistemi ile cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin karşılaştırılması. İçinde Y. Demirkaya (Ed.), Cumhurbaşkanlığı hükümet sitemi: Kamu yönetiminde değişim (ss. 37-72). İstanbul: Hiperyayın.
• Eroğul, C. (2010). Çağdaş devlet düzenleri (7.bs.). Ankara. İmaj Yayınevi.
• Ertaş, T. (2020). Parlamentoların anası Westminster parlamentosu: Tarihsel-kuramsal kökenler, kurumsal yapı ve kanun yapım süreci. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), 447-499.
• European Institute for Gender Eqyality. (2021). Women and men in decision making: Methodology (Gender Statistics Database). https://eige.europa.eu/about/documents-registry/women-and-men-decision-making-methodology, (ET: 08.02.2021)
• Find Members of the House of Lords. (2021). UK Parliament. https://members.parliament.uk/ members/Lords, (ET: 01.02.2021)
• Foreign & Commonwealth Office (2002). The permanent under-secretary of state: A brief history of the office and its holders [History notes]. FCO Historians Records and Historical Departinent (RHD), [No:15].
• Gönenç, L. (2007). Hükümet sistemi tartışmalarında ‘başkanlı parlamenter sistem’ seçeneği. Güncel Hukuk, 44, 39-43.
• Gözler, K. (2010), Anayasa hukukunun genel esasları. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Gözler, K. (2017). Cumhurbaşkanlığı sistemi mi, başkanlık sistemi mi, yoksa neverland sistemi mi? 16 Nisan’da neyi oylayacağız? <https://www.anayasa.gen.tr/neverland.pdf> (ET: 25.03.2019)
• Gözler, K., ve Kaplan, G. (2012). Bakan yardımcıları bakanlık hiyerarşisine dâhil midir?. TBB Dergisi, 98, 11-24.
• Grey, E. G. (1925). Twenty-five years, 1892-1916 (Vol. 1). Frederick A. Stokes Company.
• Grey, E. G. (1925). Twenty-five years, 1892-1916 (Vol. 1). London: Hodder and Stoughton Limited.
• Gül, H. (2018). The presidential government system: New model of government in Turkey. İçinde M. Ruslev, E. Straus, C. Avcıkurt, A. Soykan, & B. Parlak (Eds.), Social sciences researches in the globalizing world, (ss. 24-39). Sofia: St. Kliment Ohridski University Press.
• Güler, B. A. (2009). Kamu yönetimi ülke incelemeleri (2. bs.). Ankara: İmge Kitabevi. Günday, M. (2011). İdare Hukuku (10. bs.) Ankara: İmaj Yayınevi.
• Güneş, M. (2017). Türkiye’de başkanlık sistemi tartışmalarında bakan ve bakan yardımcılıklarının geleceği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1 (Özel Sayı 4), 83-95.
• Hazarika, A., & Hamilton, T. (2018). Punch and judy politics: An ınsiders’ guide to prime minister’s questions. Biteback Publishing.
• History of the House of Lords. (2021). UK Parliament. https://www.parliament.uk/business/ lords/lords-history/history-of-the-lords/, (ET: 31.01.2021)
• Jones, G. W. (1964). The prime minister’s power. Parliamentary Affairs, 18(2), 167-185.
• Jones-Parry, E. (1934). Under-secretaries of State for Foreign Affairs, 1782-1855. The English Historical Review, 49(194), 308-320.
• Kalaycıoğlu, E. (2015). Turkish popular presidential elections: Deepening legitimacy issues and looming regime change. South European Society and Politics, 20(2), 157-179.
• Kama, S. (2016). Parlamenter hükümet sistemi olarak “Westminster Modeli” Britanya örneği üzerine bir deneme. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(2), 161-201.
• Kamu Yönetiminin Yeniden Düzenlenmesi Komisyonu. (1982). Kamu Yönetiminin Yeniden Düzenlenmesi. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Kara, F. (2012). Birleşik Krallık Avam Kamarası çalışma usul ve esasları üzerine. Yasama Dergisi, 21, 7-50.
• Karaer, T. (1990). Türk kamu yönetiminde devlet bakanlığı sorunu. TODAİE, 23(2), 47-74.
• Karatepe, Ş. (2013). Anayasa hukuku. Ankara: Savaş Yayınları.
• Kayar, N. (2012). Kamu yönetiminde yönetim karmaşası ve siyasallaşma: Bakan yardımcıları [Çevrimiçi]. http://www.yayed.org/uploads/yuklemeler/inceleme-bakanyardimcisi.pdf, (ET: 02.06.2019)
• Kayıkçı, S. (2014). 643 sayılı kanun hükmünde kararname çerçevesinde Türkiye’de bakanlık örgütlenmesinde yeniden yapılanma. TODAİE, 47(1), 23-51.
• Kemahlı, F., & Karcı, Ş. M. (2017). Siyasal ya da bürokratik bir pozisyon olarak Türkiye’de bakan yardımcılığı statüsü. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(4), 618-635.
• Kızıltan, Y. (2006). I. Meşrutiyetin ilanı ve ilk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 251-272.
• Kumarasingham, H. (2013). Exporting executive accountability? Westminster legacies of executive power. Parliamentary Affairs, 66(3), 579-596.
• Lamba, M., Aktel, M., Altan, Y., ve Kerman, U. (2014). Türkiye’de bakanlık tipi örgütlenme: Tarihsel ve yasal süreç. Journal of Management & Economics, 21(1), 173-189.
• Liebermann, F. (1913). The national assembly in the Anglo-Saxon period. Germay: Halle A.S., Max Niemeyer.
• Lijphart, A. (2007). Thinking about democracy: Power sharing and majority rule in theory and practice. Routledge.
• Lijphart, A. (2012). Patterns of democracy: Government forms and performance in thirty-six countries (2nd. ed.). New Heaven & London: Yale University Press.
• Lipsmeyer, C. S., & Pierce, H. N. (2011). The eyes that bind: Junior ministers as oversight mechanisms in coalition governments. The Journal of Politics, 73(4), 1152-1164.
• Middleton, C. R. (1974). John Backhouse and the origins of the permanent undersecretaryship for foreign affairs: 1828-1842. The Journal of British Studies, 13(2), 24-45.
• Middleton, C. R. (1975). The Formation of Canning’s Ministry and the Evolution of the British Cabinet, February to August 1827. Canadian Journal of History, 10(1), 17-34.
• Ministers of the Crown. (n.d.). Politics <https://www.politics.co.uk/reference/ministers-of-the-crown> (ET: 15.12.2020)
• Ministers. (n.d.). UK Government <https://www.gov.uk/government/ministers#ministers-by-department> (ET: 02.02.2021)
• Moran, M. (2015). Politics and governance in the UK. New York: Palgrave Macmillan.
• Murkens, J. E. K. (2018). Democracy as the legitimating condition in the UK Constitution. Legal Studies, 38, 42-58.
• Mutlu, A. E. (2019). The vice presidents in the presidential government system as regards their legal status and roles in the administrative organization. Inonu UL Rev., 10, 119.
• Nacak, O. (2020). Parlamenter ve cumhurbaşkanlığı hükümet sistemlerinden hareketle bakan ve bakanlıkların karşılaştırmalı analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(1), 138-157.
• Neudorf, L. (2013). Intervention at the UK Supreme Court. Cambridge J. Int’l & Comp. L., 2(1), 16-32.
• Örselli, E., Babahanoğlu, V., & Bilici, Z. (2018). Kamu politikalarında yeni aktörler: Cumhurbaşkanlığı politika kurulları ve ofisleri. Turkish Studies, 13(30), 303-318.
• Övgün, B. (2007). Anayasal yenilenmeler ve siyasi müsteşarlık. İçinde B. A. Güler (Derl.), Açıklamalı yönetim zamandizini 1929-1939 (ss. 811-894). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Övgün, B. (2016). Kamu Yönetimi Reformunda Bir Açmaz: Yerelleşme mi, Merkezileşme mi?. Mülkiye Dergisi, 40(3), 159-180.
• Özbudun, E. (2013). Türk anayasa hukuku (14. bs.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Özen, S. (2008). Birleşik Krallıkta kamu yönetimi reformları 1979-2008 (Kamu idarelerinde stratejik yönetim projesi raporu). Ankara: British Council Türkiye, Matus Basımevi Reklam ve Yayımcılık.
• Özsoy, S. (2010). What does Turkey’s new choice of popular presidential elections mean?. European public law, 16(1), 139-160.
• Palerm, A., Bernstein, M. D., Cline, H. F., Meyer, M. C., Griffin, E. C., Parkes, H. B. and Willey, G. R. (2021, February 12). Mexico. Encyclopedia Britannica. <https://www.britannica.com/place/Mexico> (ET: 16.02.2021)
• Pank, Ç. (2017). Türkiye’de bürokrasinin gücünün kırılma noktalarından biri: Bakan yardımcılığı. Route Educational and Social Science Journal, 4(6), 281-290.
• Patapan, H., Wanna, J., & Weller, P. M. (Eds.). (2005). Westminster legacies: Democracy and responsible government in Asia and the Pacific. UNSW Press.
• Radice, L., Vallance, E., & Willis, V. (1987). Member of Parliament: The job of a backbencher. Palgrave Macmillan.
• Rhodes, R. A. W. (1988). Beyond Westminster and Whitehall: The sub-central governments of Britain. Taylor & Francis.
• Russell, M., & Serban, R. (2020). The muddle of the ‘Westminster Model’: a concept stretched beyond repair. Government and Opposition.
• Sartori, G. (1962). Constitutionalism: A preliminary discussion. The American Political Science Review, 56(4), 853-864.
• Sartori, G. (1970). Concept misformation in comparative politics. The American Political Science Review, 64(4), 1033-1053.
• Shepherd, Robert (2012). Westminster: A biography: from earliest times to the present. London: A&C Black.
• Sobacı, M. Z., Miş, N., & Köseoğlu, Ö. (2018). Türkiye’nin yeni yönetim modeli ve Cumhurbaşkanlığı teşkilatı. Seta Perspektif, 206, 1-6.
• Tataroğlu, M. (2016). Hükümet yapısında genişleme: Bakan yardımcılığı. Yönetim ve Ekonomi, 23(2), 519-544.
• Taylor, E. (1979). House of Commons at work (9th ed.). Macmillan Press Ltd.
• Teziç, E. (2020). Anayasa hukuku (24. bs.). İstanbul: Beta Basım Yayın.
• The evolution of Parliament. (n.d.). UK Parliament, <https://www.parliament.uk/about/living-heritage/evolutionofparliament/>(ET: 01.02.2021)
• The work of the House of Lords - its role, functions and powers. (2000).UK Parliament, Publications & records, <https://publications.parliament.uk/pa/ld199798/holbrief/ ldwork.htm>, (ET: 08.02.2021)
• Theakston, K. (1987) Junior ministers in British Government. Oxford: Blackwell.
• Topaca, M. (2014). Hukuk temel ve uygulama bakımından Türkiye’de bakan yardımcılığı. Türk İdare Dergisi, 479, 305-331.
• Turan, M. (1999). Cumhuriyet döneminde iki deneme: Siyasi müsteşarlıklar ve müstakil grup. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 27-42.
• Turan, M. (2018). Türkiye’nin yeni yönetim düzeni: Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(3), 42-91.
• Uçman, H. (2012). Türk Kamu Yönetiminde Bürokrasi Siyaset İlişkileri Çerçevesinde Bir İnceleme: Siyasi Müsteşarlıktan Bakan Yardımcılığına (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Ankara: Devlet Personel Başkanlığı.
• Uçman, H. (2015). Türk kamu yönetiminde bakan yardımcılığı uygulaması üzerine inceleme ve değerlendirmeler. Akademik Hassasiyetler Dergisi 2(3), 191-225.
• UK Government, Cabinet Office. (2011). The cabinet manual: A guide to laws, conventions and rules on the operation of government. London: Cabinet Office.
• UK Government, Cabinet Office. (2019) Ministral Code. <https://www.gov.uk/government/ publications/ministerial-code> (ET: 07.02.2021)
• Uyanık, H. (2012). Bakan yardımcılığı statüsünün idare hukuku açısından değerlendirilmesi. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 15(2), 101-114.
• Watts, D. (2007). Glossary of UK government and politics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Whitehead, L. (2013). The Westminster System. Taiwan Journal of Democracy, Special Issue, 9-38.
• Wilks-Heeg, S. (2012, 12 Oct.). Time to tackle the growth of the ‘payroll vote’. Democratic Audit UK. <http://eprints.lse.ac.uk/81251/> (ET: 09.02.2021).
• Wilks-Heeg, S., Blick, A., and Crone, S.. (2013, 16 Nov.). Britain’s bloated payroll vote hampers Parliament in keeping a check on the executive. Democratic Audit UK. <http://eprints.lse.ac.uk/81370/> (ET: 09.02.2021).
• Yılmaz, B. (2013). Türkiye’de bakan yardımcılığı uygulamasına ilişkin genel bir değerlendirme. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 33-41.