İSLAM, OSMANLI VE CUMHURİYET SONRASI TÜRK HUKUKUNDA SARHOŞLUK SUÇU

Yıl 2021, Sayı: 46, 171 - 200, 05.04.2021

Uğur Ersoy Merve Altınbaş

Öz

Mevcut çalışmada sarhoşluk suçunun İslam, Osmanlı ve Cumhuriyet sonrası Türk hukukunda nasıl ele alındığı ve buna bağlanan sonuçların neler olduğu üzerinde durulmuştur. İslam hukukunda sarhoşluğun suç olarak düzenlenmesi öncelikle kişilerin sağlıklı düşünme kabiliyetinin devamlılığını, bunun bir sonucu olarak da kamu menfaati ile toplum düzeninin korunmasını amaçlar. Bu kapsamda sarhoşluğun cezai ehliyete etkisi, sarhoşluğun iradi veya irade dışı olmasına göre ikiye ayrılmıştır. Osmanlı Devleti’nde de sarhoşluk suçunda Müslümanlara hem had cezası hem de tazir cezası uygulanmış, buna mukabil sarhoşluk suçu bakımından cezai sorumluluğu olmayan gayrimüslimlerin de kamu düzenini bozacak eylemleri tazir ile cezalandırılmıştır. Cumhuriyet sonrası Türk hukukunda ise sarhoşluk ile ilgili ilk düzenlemeye 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer verilmiştir. Daha sonrasında ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda sarhoşlukla ilgili düzenlemelere rastlanmaktadır. Ancak gerek 765 sayılı gerek 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda salt alkol almanın suç olarak düzenlenmediği söylenebilir. Buna karşın 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda sarhoşluk kabahat nevinden bir suç olarak düzenlenmiştir. Kabahatler Kanunu’nda da sarhoşlukla ilgili hükümler bulunmaktadır. Türk hukukunda 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’a göre oy verme günü, oy verme süresince sarhoşluk seviyesine varmayacak derecede olsa dahi alkol içilmesi suç olarak düzenlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Anahtar Kelimeler

Sarhoşluk,, Sarhoşluk Suçu,, Hadd,, Kısas,, Ta’zir.

Drunkenness Crime in Islamic, Ottoman and post-Republican Turkish Legal Systems

Öz

In the current study, it was focused on how the drunkenness crime is handled in Islam, Ottoman and post-Republic Turkish legal systems and what are the results related to it. The regulation of drunkenness as a crime in Islamic law aims primarily for people to live at a healthy level of consciousness. Thus, the public interest and the social order are protected. In this context, the effect of drunkenness on criminal liability is divided into two according to whether drunkenness is voluntary or involuntary. In the Ottoman State, the acts of non-Muslims, who had no punitive responsibility in terms of drunkenness, and that were not criminally responsible for the crime of drunkenness, were punished by demolition. In post-republic Turkish law, the first regulation on drunkenness was the Turkish Criminal Code No. 765, followed by the Turkish Criminal Code No. 5237. However, it can be said that alcohol consumption alone is not regulated as a crime in the Turkish Penal Code no. 765 or 5237. On the other hand, drunkenness was regulated as a crime in the Turkish Criminal Code No. 765. There are also regulations regarding drunkenness in the Law on Misdemeanors. According to the Law No. 298 on the Basic Provisions of the Elections and Voter Registers, the day of voting was organized as a crime to drink alcohol even if it did not reach the level of drunkenness.

Anahtar Kelimeler

Drunkenness, Drunkenness Crime,, Canonical Punishment,, Retaliation, Correction.

Kaynakça

• 6 Numaralı Mühimme Defteri (972/1564-1565) Özet- Transkripsiyon- İndeks: Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 1995.
• 7 Numaralı Mühimme Defteri (975-976/1567-1569) Özet- Transkripsiyon- İndeks: Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 1998.
• Akbulut, Berrin: Türk Ceza Kanunu ile Kabahatler Kanununun Genel Hükümlerinin Yaptırım Hükümleri Dışında Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2010.
• Akbulut, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Akgündüz, Ahmet: Bilinmeyen Osmanlı, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 1999.
• Akgündüz, Ahmet: İslâm ve Osmanlı Hukûku Külliyâtı, Kamu Hukuku (Anayasa-İdare-Ceza- Usul- Vergi- Devletler Umumî), I, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2011.
• Akgündüz, Ahmet: Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, I, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2015.
• Alacakaptan, Uğur: Sarhoşluk Halinde İşlenen Suçlarda Cezai Mesuliyet, Ankara: Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları, 1961.
• Avcı, Mustafa: Osmanlı Ceza Hukuku-Genel Hükümler, Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Avcı, Mustafa: Osmanlı Ceza Hukuku-Özel Hükümler, Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Aydın, Devrim: “Yeni Türk Ceza Kanunu’nun Hazırlanış Süreci”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 59, S. 4, Yıl 2004, ss. 249-263.
• Baktır, Mustafa: “İçki”, DİA, XXI, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000, ss. 458-462.
• Bardakoğlu, Ali: “Had”, DİA, XIV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1996, ss. 547-551.
• Başoğlu, Tuncay: “Uyuşturucu”, DİA, XLII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2012, ss. 248-253.
• Bilgin, Ahmet: İslam Hukukunda Gerçek Kişilerin Ehliyeti (Doktora Tezi), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989.
• Bilmen, Ömer Nasuhi: Hukuki İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, III, İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1999.
• Boynukalın, Mehmet: “Suç”, DİA, XXXVII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2009, ss. 453-457. Bozkurt, Gülnihal: Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1996.
• Canan, İbrahim: Hadis Külliyatı Kütüb-i Sitte Tercüme ve Şerhi, VIIII, Ankara: Akçağ Yayınları, 1995. Demirbaş, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Diyanet İşleri Başkanlığı: Kur’an Yolu Tefsiri, III, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Dönmez, İbrahim Kâfi: “Sarhoşluk”, DİA, XXXVI, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2009, ss. 141-145.
• Dönmez, İbrahim Kâfi: “İcma”, DİA, XXI, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000, ss. 417-431.
• Dönmezer, Sulhi – Erman, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım Cilt: II, İstanbul: Beta Yayıncılık, 1999.
• Düzdağ, M. Ertuğrul: Şeyhülislam Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, İstanbul: Enderun Kitabevi, 1983.
• Evren, Cüneyt - Öncü, Fatih: “Alkol-Madde Kullanımı ve Bağımlılığı ile İlgili Adli Psikiyatri Uygulamaları”, Adli Psikiyatri Uygulama Kılavuzu, Ed: Niyazi Uygur, Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, 2014.
• Hafızoğulları, Zeki: “Türk Ceza Hukukunun Seksen Yılı”, Cumhuriyetin Kuruluşundan Bugüne Türk Hukukunun Seksen Yıllık Gelişimi Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 2003, ss. 165-211.
• İstanbul Kadı Sicilleri, I, Ankara: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2014.
• Kangal, Zeynel T.: Kabahatler Hukuku, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Karaman, Hayrettin: Mukayeseli İslam Hukuku, I, İstanbul: İz Yayınevi, 2014.
• Kaşıkçı, Osman: İslâm-Osmanlı Hukuku, İstanbul: Ufuk Yayınları, 2015.
• Kerner, H. J.: Kriminologie Lexikon, 4. Auflage, Heidelberg: 1994.
• Koca, Mahmut -Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Koçak, Muhsin v. dgr.: İslam Hukuku- İslam Hukukuna Giriş/Aile Hukuku/Miras ve Ceza Hukuku, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013.
• Kunter, Nurullah: “Yirmi Beş Cumhuriyet Yılının Ceza Tarihçesi”, İstanbul Barosu Dergisi, Ekim 1948, Yıl: XXII, Sayı: 10, ss.539-584.
• Mahkeme Kayıtları Işığında 17. Yüzyıl İstanbul’unda Sosyo-Ekonomik Yaşam, I, Ed: Timur Kuran, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• Merginanî, Burhanüddin Ebu’l-Hasan Ali b. Ebû Bekir : Hanefiler İçin İslam Fıkhı El-Hidâye Tercemesi, II, İstanbul: Kahraman Yayınları, 2015.
• Molla Hüsrev Mehmed b. Feramürz b. Ali: Tercümetü’l-Gürer Ve’d-Dürer, I, Dersaadet: Matbaa-i Amire, 1875.
• Özbek, Veli Özer - Doğan, Koray - Pınar Bacaksız- Tepe, İlker : Ceza Genel Hukuku Temel Bilgiler, İzmir: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Öztürk, Bahri - Erdem, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınları, 2018.
• Öztürk, Yeter: “XIX. Yüzyıl Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Devleti’nde İçki ve Yasakları”, (Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.
• Serahsi, Ebû Sehl Ebû Bekir Muhammed b. Ahmet, el-Mebsût, XXIV, İstanbul: Gümüşev Yayınları, 2016.
• Tosun, Musa - Çetin, Alptekin- Konuk, Numan: “Alkol ve Madde Bağımlılığının Adli Psikiyatrik Yönleri,” Türkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics, 4/1 (2011).
• Udeh, Abdülkâdir: Seküler Ceza Hukuku Kurumlarıyla Mukayeseli İslam Ceza Hukuku- Özel Hükümler, II, İstanbul: Kayıhan Yayınevi, 2012.
• Yaman, Ahmet: İslam Hukukunda Uluslararası İlişkiler, Ankara: Fecr Yayınevi, 1998.
• Yiğit, Yaşar: İslam Ceza Hukukunun Yürürlüğü, Ankara: Sistem Ofset Yayıncılık, 2012.
• Yurtcan, Erdener: Yargıtay Kararları Işığında Kabahatler Kanunu ve Yorumu, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2016
• III. Elektronik Kaynaklar Altıparmak, Cüneyt: (2008). Sarhoşluk Kabahati, www.turkhukuksitesi.com/makale_758.htm, (Erişim: 5 Mayıs 2019)
• Resmi Ceride: (1926, Nisan 3), http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/338.pdf, (Erişim: 3 Ağustos 2019) Ceride-i Resmiyye: (1921, Eylül 14).
• https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc001/kanuntbmmc001/kanuntbmmc00100022.pdf, (Erişim: 5 Mayıs 2019)
• Türkçe Sözlük, www.sozluk.gov.tr, (Erişim 6 Şubat 2021).