REKABET HUKUKUNDA MUAFİYET

Yıl 2021, Sayı: 46, 255 - 300, 05.04.2021

Serkan Turgut

Öz

Rekabet hukuku, teşebbüslerin mal ve hizmet piyasalarında birbirleriyle yarış hâlinde oldukları, sürekli gelişim, dönüşüm ve etkileşime sahne olan doğal rekabet ortamını korumayı amaçlamaktadır. Bunun için rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamalar yasaklanmaktadır. Ancak bazen rekabeti sınırlayıcı olan işlemler, aynı zamanda malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında iyileşmeler sağlayabilmekte, ekonomik veya teknik gelişmenin önünü açabilmektedir. İşte böyle durumlarda bu işlemler otomatik olarak yasaklanmamakta, bunlardan tüketicinin yarar sağlayıp sağlamadığına bakılmaktadır. Tüketicilerin de yararına olduğu anlaşılanlar, ilgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabeti ortadan kaldırmadığının ve rekabeti zorunlu olduğu kadar veya daha az sınırladığının tespit edilmesi hâlinde yasaklayıcı rekabet kanunu düzenlemelerinden muaf tutulmaktadır. Bireysel muafiyetin verilmesi belirli şartların ve/veya yükümlülüklerin yerine getirilmesine bağlanabileceği gibi, muafiyet belirli bir süre için de verilebilmektedir. Grup muafiyetinde ise, tebliğler ile belirlenmiş şartları haiz, belirli konulardaki anlaşmaların tamamı yönünden bir bütün olarak kendiliğinden muafiyetten yararlanma söz konusu olmaktadır. Makalede Rekabet Kurulu kararları ışığında muafiyet kurumu irdelenmekte, tartışmalı hususlara açıklık getirilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

rekabet hukuku,, muafiyet,, bireysel muafiyet,, grup muafiyeti,, menfi tespit.

Exemption in Competition Law

Öz

Competition law aims to preserve the natural competitive environment in which undertakings compete with each other in the goods and services markets and witness continuous development, transformation and interaction. Therefore, agreements, decisions and practices that prevent, distort or restrict competition are prohibited. However, transactions that sometimes limit competition can also provide improvements in the production or distribution of goods and the provision of services, and can pave the way for economic or technical development. In such cases, these transactions are not automatically prohibited, it is checked whether the consumer benefits from them. Those that are understood to be beneficial to the consumers are exempted from prohibitive competition law regulations if it is determined that they do not eliminate competition in a significant part of the relevant market and limit competition to the extent or less necessary. The granting of an individual exemption can be linked to the fulfillment of certain conditions and / or obligations, as well as an exemption for a certain period of time. In the block exemption, it is possible to benefit from the automatic exemption as a whole in terms of all agreements on certain subjects, which meet the conditions specified in the communiqués. The article examines the exemption concept in the light of the Competition Board decisions and tries to clarify the controversial issues.

Anahtar Kelimeler

competition law,, exemption, individual exemption,, block exemption, negative clearance

Kaynakça

• Akkan, Çiğdem. “Rekabet Hukukunda Rakipler Arası Bilgi Değişimi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2019. (Bilgi Değişimi)
• Aksoy, M. Nazlı. “Rekabetin Korunması Hakkında Kanuna Aykırılığın Özel Hukuk Alanındaki Sonuçları”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2004. (Rekabete Aykırılığın Özel Hukuk Sonuçları)
• Aksoy, Nazlı, Hilmi Bolatoğlu ve Şahin Yavuz. “Rekabet Hukukunda Muafiyet ve Birleşme/Devralma Kararlarının Şarta Bağlanması”. Rekabet Dergisi, S. 25, 2006. (Muafiyet Kararının Şarta Bağlanması)
• Altun, Mücteba. “Yatay İşbirliği Anlaşmalarının 4. Madde Kapsamında Değerlendirilmesi”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2012. (Yatay İşbirliği Anlaşmaları)
• Arı, M. Haluk. “Rekabet Kurulu’nun Muafiyet Kararlarının Analizi”. Rekabet Hukuku İle İlgili Kurul ve Yargı Kararları Sempozyumu III, Ankara, 2012. (Muafiyet Kararlarının Analizi)
• Arı, Zekeriyya. “Rekabet Hukukunda Danışıklılık Kavramı ve Hukuki Sonuçları”. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2003. (Danışıklılık Kavramı)
• Aslan, İsmail Yılmaz. Rekabet Hukuku Dersleri. Bursa, 2014.
• Aslan, İsmail Yılmaz. Rekabet Hukuku (Teori ve Uygulama). Bursa, 2017. (Rekabet Hukuku)
• Ata, Çağlar Deniz. “Rekabeti Kısıtlayıcı Anlaşmalara Olumlu Yaklaşım: Rule of Reason Işığında Roma Antlaşması 81. Madde ve Muafiyet”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2009. (Rule of Reason Işığında Muafiyet)
• Ateş, Mustafa. Rekabet Hukukuna Giriş. Ankara, 2019.
• Black, Henry Campbell. Black’s Law Dictionary. 6. bs. Minnesota: West Publishing, 1990.
• Başbuğ, Mehmet Mete. “Rekabet Hukuku Yargılamalarına Yeni Bir Model: Rekabet İhtisas Mahkemeleri”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2015. (Rekabet İhtisas Mahkemeleri) Bolatoğlu, Hilmi. “Rekabet Kurulu Kararlarının Yargısal Denetimi”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2004. (Yargısal Denetim)
• Coşgun, Hüseyin. “ABD, AB ve Türk Rekabet Otoritelerinin Bilgi Edinme Yetkileri ve Bilgi Kaynağı Olarak Fonksiyonları”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2009. (Rekabet Otoritelerinin Bilgi Edinme Yetkileri)
• Cengiz, Dilek. “Rekabet Politikası” Faslı Neden Müzakereye Açılamıyor? İstanbul, 2017. (‘Rekabet Politikası’ Faslı)
• Cengiz, Dilek. “Türk Rekabet Hukukunda Uyumlu Eylem ve Bu Eylemin Hukuki Sonuçları”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2005. (Uyumlu Eylem)
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat. 33. bs. Ankara: Aydın Kitabevi, 2017.
• Elçin Cengiz, Sezin. “Sigortacılık Sektöründe Rekabet Hukuku Uygulamaları – AB Düzenlemeleri ve Türkiye İçin Çıkarsamalar”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2007. (Sigortacılık Sektöründe Rekabet Hukuku)
• Esen, Şaban. “Piyasaların Rekabetçi İşlevini Sürdürmesinde Rekabet Hukukunun Rolü: Piyasaya Giriş Engellerinin Rekabet Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2006. (Piyasaların Rekabetçi İşlevi)
• Ezrachi, Ariel. EU Competition Law. Oxford, 2014.
• Gazioğlu, Uygar. “Motorlu Taşıtlar Sektöründe Rekabet: Dağıtım ve AB Düzenlemeleri”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2005. (Motorlu Taşıtlar Sektörü)
• Gözlükaya, Fatma. “Teknoloji Transferi Sözleşmelerine İlişkin Rekabet Hukuku Uygulaması”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2007. (Teknoloji Transferi Sözleşmeleri)
• Günay, Cevdet İlhan. Rekabet Hukuku Dersleri. Ankara, 2014.
• Güner, Cemil. “Rekabet Hukukunda Yasak İlkesinden Muafiyet”. TBB Dergisi, S. 71, 2007.
• Gürpınar, Bünyamin. “Rekabet Hukukunun Ekonomik Analizi: ABD, AB ve Türkiye Uygulaması”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, 2005. (Rekabet Hukukunun Ekonomik Analizi) Güven, Pelin. Rekabet Hukuku. Ankara, 2008.
• Güzel, Oğuzkan. “Rekabet Hukukunda Teşebbüs ve Teşebbüs Birlikleri”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2003. (Teşebbüs ve Teşebbüs Birlikleri)
• İnan, Nurkut. “Rekabet Hukuku Uygulamasında Adliye Mahkemelerinin Rolü”. Uluslararası Hukuk Kurultayı, Ankara, 2002. (Adliye Mahkemelerinin Rolü)
• Jones, Alison, Brenda Sufrin. EU Competition Law. Oxford, 2014.
• Karakılıç, Hasan. “Rekabet Hukukunda Bağlama Uygulamaları”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2012. (Bağlama Uygulamaları)
• Karakurt, Alper. “Rekabet Hukukunda Muafiyet Rejimi: Potansiyel Etki Analizinin, Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Sistematiğindeki Yeri”. TBB Dergisi, S. 63, 2006. (Muafiyet Rejimi)
• Karakurt, Alper. “Ekonomik ve Hukuki Açıdan Piyasa Kapama Etkisi”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2005. (Piyasa Kapama Etkisi)
• Kayar, Mehmet Akif. “Rekabet Hukuku Uygulamalarında Yatay İşbirliği Anlaşmaları: Ortak Girişimler Açısından Bir Değerlendirme”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2003. (Ortak Girişimlerin Yatay İşbirliği Anlaşmaları)
• Koç, Ali Fuat. “AT Rekabet Hukukunda Seçici Dağıtım Anlaşmaları”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2005. (Seçici Dağıtım Anlaşmaları)
• Kortunay, Nevin. “Pazarlamada Uygulanan Rekabet Stratejilerinin Rekabet Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2013. (Pazarlamada Rekabet)
• Ocak, Nazmi. “Rekabet Hukukunda Teşebbüsler ve Teşebbüslerin Hakim Durumunun Tespiti”. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2016. (Rekabet Hukukunda Teşebbüsler)
• Özgöker, Uğur. Avrupa Birliği Rekabet Hukuku ve Politikası. İstanbul, 2008. (AB Rekabet Hukuku) Rekabet Kurumu, Rekabet Terimleri Sözlüğü, Ankara, 2019.
• Sarıçiçek, Can. “Düzenlenen Davranış Doktrini Çerçevesinde Rekabet Hukuku Uygulamaları”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2012. (Düzenlenen Davranış Doktrini)
• Sayhan, İsmet. “Rekabeti Kısıtlayan İşbirliği Uygulamalarının Yasak Kapsamının Dışında Bırakılması”. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.: IX S.: 3–4, 2005.
• Şahin, Ahmet. “Rekabet Hukukunda Yeniden Satış Fiyatının Belirlenmesi: ABD, AB ve Türkiye Uygulamaları”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2020. (Yeniden Satış Fiyatının Belirlenmesi)
• Şengören, Zeynep. “Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmaların Düzenlenmesinde Yeni Dönem: AB Uygulamaları Işığında Türkiye İçin Yol Haritası”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2012. (Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalar)
• Tokgöz, Mehmet. “Münhasır Dikey Anlamaların 4054 Sayılı Kanun’un 4. ve/veya 6. Maddesi Kapsamında Değerlendirilmesi Sorunu”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2017. (Münhasır Dikey Anlaşmalar)
• Topalömer, Serap. “Tüketici Refahının Artırılmasında İki Farklı Araç: Tüketici Politikası ve Rekabet Politikası”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2015. (Tüketici Politikası ve Rekabet Politikası)
• Topçuoğlu, Metin. “Rekabeti Kısıtlayan Teşebbüsler Arası İşbirliği Davranışları ve Hukuki Sonuçları”. Doktora Tezi, Ankara, 2001. (Teşebbüsler Arası İşbirliği Davranışları)
• Topçuoğlu,“Karar İncelemesi Muafiyet Sistemi ve Hakim Durumun Kötüye Kullanılması, Rekabet Kurulu Kararlarının Zarar Görenlere Etkisi, Rekabet Kurulu’nun Yetkileri”. Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu-VII, Kayseri, 2009. (Karar İncelemesi)
• Uran, Emrah. Amerika Birleşik Devletleri Rekabet Hukuku (Teori ve Uygulama). İstanbul, 2019. (ABD Rekabet Hukuku)
• Ülgen, Hüseyin, Mehmet Helvacı, Arslan Kaya, N. Füsun Nomer Ertan. Ticari İşletme Hukuku. İstanbul, 2019.
• Whish, Richard, David Bailey. Competition Law. Oxford, 2015.
• Yaldızlı, Eren. “Kamu İhale Hukukunda Düzenlenen İş Ortaklıkları ve Konsorsiyumların Rekabet Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2020. (Kamu İhale Hukukunda İş Ortaklıkları ve Konsorsiyumlar)
• Yüksek, Cemile. “Seçici Dağıtım Sisteminde İnternetten Satış Sınırlamaları”. Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara, 2017. (Seçici Dağıtım Sistemi)