DAĞLIK KARABAĞ SORUNUNUN VE ‘ATEŞKES’ ANDLAŞMASI’NIN ULUSLARARASI HUKUK VE İNSANCIL HUKUK AÇILARINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Sayı: 47, 287 - 314, 06.07.2021

Mustafa Erçakıca

Öz

Azerbaycan ve Ermenistan arasında
çeşitli çatışmaların yaşanmasına neden
olan bölge, Güney Kafkasya’da bulunan
ve uluslararası hukuka göre Azerbaycan’a
ait olan Dağlık Karabağ bölgesidir.
Ermenistan’ın bu bölgede egemenlik hakkı
iddia etmesi sonucu gerçekleştirdiği işgal,
birçok defa çatışmalara neden olmuş, ayrıca
Birleşmiş Milletler tarafından da kınanmıştır.
Bölge ile ilgili yaşanan uyuşmazlık
çözümlenememiş ve tarafların silahlı
çatışma boyutuna varan çeşitli şiddet olayları
yaşamasına neden olmuştur. Çok sayıda sivil
kaybın da yaşandığı bilinmektedir. En son
27 Eylül 2020 tarihinden itibaren yaşanan
yoğun çatışmalar, Azerbaycan’ın üstünlüğü
ile sonuçlanmıştır. Bu gelişmenin ardından,
Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında
bir andlaşma yapılmıştır. Bilindiği gibi silahlı
çatışma taraflarının uluslararası insancıl
hukuk kurallarını ihlal etmeleri, insanlık
açısından büyük dramlara neden olmaktadır.
Bu nedenle de, söz konusu uluslararası
insancıl hukuk ihlallerinin incelenmesi
önemlidir. Çalışmada da Dağlık Karabağ’da
yaşanan silahlı çatışmalarda tarafların ihlal
ettiği uluslararası insancıl hukuk kurallarına
ilişkin iddialar üzerinde durularak, konunun
önemi ortaya konulması amaçlanmıştır.
Öte yandan, silahlı çatışmaları genellikle
bir barış andlaşması takip etmektedir.
Dağlık Karabağ kapsamında yaşanan
çatışmaların ardından, 10 Kasım 2020
Tarihli Ateşkes Andlaşması yapılmıştır.
Bu metnin uluslararası hukuk anlamında bir
uluslararası andlaşma olup olmadığı, eğer
uluslararası andlaşmaysa, barış andlaşması
mı, yoksa ateşkes andlaşması mı olduğu,
tartışılan bir husustur. Bu kapsamda
çalışmanın iki temel problematiği, Azerbaycan
ve Ermenistan arasında özellikle 27 Eylül
2020 tarihi itibariyle yaşanan çatışmalara
ve bu çatışmalarda yaşanan uluslararası
insancıl hukuk ihlallerinin ele alınmasıyla,
Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında
yapılan andlaşmanın niteliğinin ortaya
konulmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ, Uluslararası İnsancıl Hukuk, Ateşkes Andlaşması.

Evaluation of the Nagorno-Karabakh Issue and ‘Ceasefire’ Agreement Under International and Humanitarian Law

Öz

Abstract: The region causing various acts
of violence between Azerbaijan and Armenia
is the Nagorno-Karabakh region which is
located in the South Caucasus and belongs
to Azerbaijan under the international law.
The occupation of Armenia as a result of its
sovereignty claims over this region caused
armed conflicts for many times, although
these claims of Armenia and its occupation
of this region was condemned by the United
Nations for several times. The dispute over
this region could not be resolved and caused
the parties to experience various acts of
violence up to the extent of armed conflict. It is
known that many civilian casualties were also
experienced. The most recent and high intense
conflicts which started on 27 September 2020
have resulted in favor of Azerbaijan. After
this, an agreement was made and the parties
to this agreement are Azerbaijan, Armenia
and Russia. As it is known, the violation of
international humanitarian law by the parties
of an armed conflict causes tragedies for
humanity. Therefore, it is very important
for humanity to evaluate the violations of
international humanitarian law when an
armed conflict occurs. In this article, it is
aimed to focus on the claims regarding the
international humanitarian law violations by
the parties of the armed conflicts that occured
in Nagorno-Karabakh and identify such
violations. On the other hand, armed conflicts
are usually followed by peace treaties.
Following the armed conflict on the Nagorno-
Karabakh issue, the Ceasefire Agreement
dated 10 November 2020 was made.
Whether this text is an international agreement
in the sense of international law or not is a
debate. Additionally, if it is an international
agreement, whether it is a peace treaty or a
ceasefire treaty is also a topic of debate. In
this context, the two main problematics of
this article are the evaluation of international
humanitarian law violations in the conflicts
between Azerbaijan and Armenia, especially
as of 27 September 2020, and the evaluation
of the nature of the agreement between
Azerbaijan, Armenia and Russia.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Armenia, Nagaro Karabakh, International

Kaynakça

• Abdullahzade C, Hukuki Yönleriyle Dağlık Karabağ Sorunu (2nd edn, Adalet Yayınevi 2018)
• Acer Y and Kaya İ, Uluslararası Hukuk (10th edn, Seçkin Yayıncılık 2019) Askerov A, ‘The Nagorno Karabakh Conflict: The Beginning of the Soviet End’ in Ali Askerov, Stefan Brooks, Lasha Tchantouridze (eds), Post- Soviet Conflicts: The Thirty Years’ Crisis (Lexington Books 2020)
• Dixon M, Textbook on International Law (7th edn, Oxford University Press 2013)
• Erkiner HH, Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Sorumluluğu (1st edn, Oniki Levha Yayıncılık 2010)
• Pazarcı H, Uluslararası Hukuk (9th edn, Turhan Kitabevi 2010)
• Sarıca M, Teziç E and Eskiyurt Ö, Kıbrıs Sorunu (1st edn, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları 1975)
• Shaw QC M and Hart N, Report on War Crimes in the Occupied Territories of the Republic of Azerbaijan and the Republic of Armenia’s Responsibility (1st edn, Red N Line 2020)
• Sur M, Uluslararası Hukukun Esasları (13th edn, Beta Yayıncılık 2019)
• Turhan T, Birleşmiş Milletlerin Çözüm İnisiyatifleri ve Annan Planı (1st edn, Yetkin Basımevi 2010)
• Tütüncü AN, İnsancıl Hukuka Giriş (2nd edn, Beta Basım 2012) Yamaner MB et al., 12 Ağustos 1949 Tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokolleri (1st edn, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları)
• Acer Y, ‘Ermenistan’ın Savaş Suçları Uluslararası Hukuk ve Ermenistan’ın Karabağ’a Dair Askeri Faaliyetleri’ (2020) 337 Seta Analiz
• Aslan Y, ‘Uluslararası Ceza Divanı ve Kişisel Ceza Sorumluluğu’ (2007) 73 TBB Dergisi 239-255
• Bell C, ‘Lex Pacificatoria Colombiana: Colombia’s Peace Accord in Comparative Perspective’ (2016) 110 AJIL Unbound 165-171
• Çokişler E, ‘Silahlı Çatışmalar Sırasında Kültürel Malların Korunması Rejimi: Tarihsel Gelişimin Analizi,’ (2019) 16(61) Uluslararası İlişkiler 55-74
• Dadaşova R, ‘Ermenistan’ın Azerbaycan’a Silahlı Saldırı: Uluslararası Humanitar Hakların Pozulması Meseleleri’ (2014) 9(5) Turkish Studies 643-653
• Diyarbakırlıoğlu K, ‘The Nagorno-Karabakh Conflict Between Azerbaijan and Armenia from the Historical Perspective’ 2020 7(2) International Journal of Social, Political and Economic Research 415-439
• Ekici Y, ‘Azerbaycan ve Ermenistan Arasında Bitmeyen Dağlık Karabağ Sorunu’ (2017) 2(1) Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 62-77
• Gerstenblith P, ‘Archaeology in the Context of War: Legal Frameworks for Protecting Cultural Heritage During Armed Conflict’ (2009) 5(1) Journal of the World Archaeological Congress 18-31
• Gökçe M, ‘Yukarı Karabağ Sorunu ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme’ (2011) 6(1) Turkish Studies 1139-1154
• Grigoryan A, ‘Distinctive Features of the Modern Stage of the Azerbaijan- Karabakh Conflict’ (2020) 1 Mesrop Mashtots University Bulletin 131-137
• Grigoryan A, ‘Distinctive Features of the Modern Stage of the Azerbaijan- Karabakh Conflict Information by Azerbaijan to the Study on Intentional Destruction of Cultural Heritage’ (Responses to the Questions by Ms.
• Karima Bennoune, Special Rapporteur in the Field of Cultural Rights)
• Güler MÇ, ‘Karabağ’ın Özgürleştirilmesi ve Sahadaki Yeni Denklem’ (2020) 301 Seta Perspektif 1-4