TÜTÜN MAMULLERİ VE ALKOLLÜ İÇKİLERDEN ALINAN ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNDE MÜTESELSİL SORUMLULUK UYGULAMASI

Yıl 2021, Sayı: 48, 379 - 414, 01.10.2021

Fatih Torun

https://doi.org/10.54049/taad.1009420

Cited By: 1

Öz

Tütün ürünleri ve alkollü içkiler sektörü Türkiye ekonomisine değişik kanallardan katkı sağlayan bir sektördür. Tütün ürünleri ve alkollü içkiler üzerinden sağlanan vergi gelirleri ise bu sektörün en temel ekonomik katkısıdır.
Ülkemizde, tütün ve alkol ürünlerinde ortaya çıkan vergisiz yani kaçak kullanımın önlenmesi amacıyla bir takım tedbirler alınmıştır. Bu çerçevede tütün mamulleri ve alkollü içkiler için bandrol ve kod (biralar için) uygulaması zorunluluğu getirilmiştir. Bu zorunluluğa uyulmasını sağlamak amacıyla 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 13. maddesinin (5) numaralı fıkrası ihdas edilmiştir.
4760 sayılı Kanun’un 13. maddesinin (5) numaralı fıkrası kapsamındaki eşyanın ele geçirilmesi durumunda özel tüketim vergisine ilişkin işlemlerin Gelir İdaresi Başkanlığı’nca tesis edileceği anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca ithalattan kaynaklanan özel tüketim vergisini tarh ve takip etme yetkisinin Gümrük İdaresi’ne ait olması nedeniyle yasa dışı yollardan ithal edilen gümrük kaçağı tütün mamulleri ve alkollü içkilere ilişkin 4760 sayılı Kanun’un 13. maddesinin 5. fıkrası uyarınca özel tüketim vergisi tarhiyatı yapmaya yetkili idarenin hangisi olduğu hususunda tereddüt oluşmuştur. Bu tereddüt, Danıştay ve idari yargı kararlarına da yansımıştır. Ayrıca ilgili Kanun maddesi, hukuki belirlilik ilkesini ihlal ettiği gerekçesiyle Anayasa’ya aykırılığı ileri sürülerek Anayasa Mahkemesi nezdinde iptal davasına konu edilmiştir.
Bu çalışmada, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde tütün mamulleri ve alkollü içkilerin kaçak olarak yurda sokulması durumunda 4760 sayılı Kanun’un 13. maddesinin (5) numaralı fıkrasında öngörülen müteselsil sorumluluk uygulaması ve müteselsil sorumluluk kapsamında özel tüketim vergisi ile ilgili işlemleri tesis edecek yetkili idare sorunu incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özel tüketim vergisi, müteselsil sorumluluk, vergilendirme yetkisi, dolaylı vergi, tütün mamulleri, alkollü içecekler, sigara kaçakçılığı, alkol kaçakçılığı.

The Application of Joint Liability in the Excise Tax on Tobacco Products and Alcoholic Beverages and the Issue of Taxation Power

Öz

Tobacco products and alcoholic beverages industry is a sector that contribute to Turkey’s economy through various channels. Tax revenues from tobacco products and alcoholic beverages are the main economic contribution of this sector.
In our country, a number of measures have been taken in order to prevent illegal use of tobacco and alcohol products. In this context, the application of banderole and code (for beers) has been imposed for tobacco products and alcoholic beverages. Paragraph (5) of Article 13 of the Excise Tax Law No. 4760 has been legislate in order to ensure compliance with this obligation.
In case of seizure of the goods within the covered by paragraph (5) of article 13 of the Law No. 4760, the transactions regarding the excise tax will be established by the Revenue Administration. The authority to assess and gather the ezcise tax arising from imports belongs to the Customs Administration. As such, there has been doubts as to which administration is authorized to levy excise tax assessments on illegally imported tobacco products and alcoholic beverages in accordance with paragraph (5) of Article 13 of Law No. 4760. This doubt was also reflected in the decisions of the Council of State and administrative courts. In addition, the article of the relevant Law has been subjected to a lawsuit in the Constitutional Court on the grounds that it violates the legal certainty principle, alleging its unconstitutionality.
In case of smuggling of tobacco products and alcoholic beverages into the country, the issue of the joint responsibility application stipulated in the paragraph (5) Article 13 of the Law No. 4760 and the authorized administration that will establish the transactions related to the excise tax have been examined within the scope of the above.

Anahtar Kelimeler

Excise tax, joint liability, taxation power, indirect tax, tobacco products, alcoholic beverages, cigarette smuggling, bootlegging

Kaynakça

• Akdoğan A, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi (12. Baskı, Gazi Kitabevi 2014).
• Bilici N, Türk Vergi Sistemi (41. Baskı, Savaş Yayınevi 2018).
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18. Baskı, Yetkin Yayınları 2015).
• Göker C, ‘Yönlendirici Vergilendirme’ (2011) 17 (3-4) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 11..
• Hayrullahoğlu B, ‘Türkiye’de Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerde Özel Tüketim Vergisinin Başarısı’ (2015) 2 (2) Journal of Life Economics 89.
• Karakoç Y, Genel Vergi Hukuku (Yetkin Yayınları 2017).
• Kırbaş S, Vergi Hukuku (Temel Kavramlar, İlkeler ve Kurumlar) (20. Baskı, Siyasal Kitabevi 2015).
• Kızılot Ş ve Taş M, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi (5. Baskı, Gazi Kitabevi 2013).
• Narter R ve Sarıcaoğlu E, ‘Vergilendirme Yetkisi İle Cezalandırma Yetkisi Etkileşimi: Vergi Ceza Normları’ (2016) (1) Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 119.
• Oktar K, Özel Tüketim Vergisi Yorum ve Açıklamaları (2. Baskı, PWC Business School 2013).
• Oktar S. A, Türk Vergi Sistemi (Türkmen Kitabevi 2016).
• Oktar S. A, Vergi Hukuku (11. Baskı, Türkmen Kitabevi 2016).
• Öncel M, Kumrulu A ve Çağan N, Vergi Hukuku (26. Baskı, Turhan Kitabevi 2017).
• Öner E, Türk Vergi Sistemi (8. Baskı, Seçkin Yayınları 2017).
• Şenyüz D, Yüce M ve Gerçek A, Türk Vergi Sistemi (15. Baskı, Ekin Yayınları 2018).
• Şenyüz D, Yüce M ve Gerçek A, Vergi Hukuku (Genel Hükümler) (9. Basım, Ekin Basım Yayın 2018).
• Taylar Y, ‘Vergi Teorisi Açısından Özel Tüketim Vergileri ve Türk Özel Tüketim Vergisi Uygulaması’ (2010) 12 (Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 435.
• Torun F, Açıklamalı İçtihatlı Emlak Vergisi Kanunu (Adalet Yayınevi 2016).
• Turan M ve Turan M, En Son Değişikliklerle Özel Tüketim Vergisi (Seçkin Yayınları 2016).
• Uğur A ve Kömürcüler E, ‘Türkiye’de Sigaranın Vergilendirilmesinin Etkinliği’ (2015) 20 (4) Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 327.
• Yegen B, Turan M E, ‘Pigouvian Bir Vergi Önerisi: Sar Vergisi’ (2021) 14 (1) Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 397.
• Yıldırım A. E, ‘Avrupa Birliği ve Türk Vergi Sistemlerinde Özel Tüketim Vergisi’ (2015) XIX (1) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 219.
• Yılmaz F, Seydioğulları M, Gültekin Karakaş D ve Aslan D, ‘Tütün Kontrolü Politika Aracı Olarak Vergilendirme: Türkiye Deneyimi Işığında Bir Değerlendirme’ (2015) 408 Vergi Dünyası 4.