YARGITAY 17. HUKUK DAİRESİNİN SİGORTA ETTİRENİN RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİNDEKİ KUSURUNUN ETKİSİNE DAİR E. 2016/646 K. 2016/1427 SAYILI KARARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 49, 585 - 608, 10.01.2022

Furkan Emiralioğlu

https://doi.org/10.54049/taad.1055714

Öz

Sigorta ettirenin sigortacıyla sigorta sözleşmesi yapmasındaki temel amacı, sigortalanan menfaatte sözleşmeyle güvence altına alınan bir rizikonun gerçekleşmesi ve bu rizikonun sonucunda da zararın ortaya çıkması halinde bu zararların sigortacı tarafından giderilmesinin sağlanmasıdır. Sigorta ettiren, sigorta sözleşmesinde belirlenen primi ödeyerek rizikoyu taşımayı sigortacıya yüklemekte ve riziko gerçekleştiğinde meydana gelebilecek zararlara karşı da tam himaye beklemektedir. Ancak, sigorta himayesinden eksiksiz biçimde faydalanmak her zaman mümkün olmamaktadır. Sigortacı ile sigorta ettiren arasında kurulan sigorta ilişkisinin dolaylı yoldan tüm sigorta sistemini, milyonlarca kişiyi ve ülke ekonomisini etkilemesi sebebiyle kanun koyucu sigorta himayesinden eksiksiz bir biçimde faydalanılabilmesi ve sigorta kurumunun kötüye kullanılmaması adına birtakım düzenlemeler getirmiştir. Kanun koyucu “Rizikonun Gerçekleşmesinde Kusur” başlığı ile sigortanın hangi durumlarda koruma sağladığına ilişkin çerçeve bir düzenleme kaleme almış ve sigorta ettirene de sözleşmenin kurulmasından başlayarak rizikonun gerçekleşmesinden sonraki safhayı da kapsayacak şekilde birtakım külfetler yüklemiştir. Bu çalışmada incelenen Yargıtay kararı, sigorta ettirene yüklenen bazı külfetler ve rizikonun gerçekleşmesinde kusur konuları kapsamında eleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sigorta ettirenin külfetleri, rizikonun kusurla gerçekleştirilmesi, sigorta tazminatı

Review of the Decision Numbered C. 2016/646 D. 2016/1427 by Supreme Court 17. Civil Chamber on the Effect of Insurant’s Fault in Accruement of Risk

Öz

The main purpose of the insurant, forming an insurance contract with the insurer, is to ensure that the losses are covered by the insurer in case of accruement of a contractually secured risk in the insured interest and emergence of the loss as a result of this risk. By paying the premium specified in the insurance contract, the insurant charges the insurer with bearing the risk and expects full patronage against the losses that may occur when the risk accrues. However, it is not always possible to benefit from the insurance protection precisely. Because of the fact that the insurance relationship between the insurant and the insurer indirectly affects the entire insurance system, millions of people and the country’s economy, the legislator has brought some regulations in order to make insurance protection fully utilizable and prevent the abuse of the insurance institution. The legislator has formed a framework regulation with the title of “Fault in Accruement of Risk” and also imposed some duties to the insurant in a particular way which begins with establishment of the contract and includes the phase after the accruement of risk. The Supreme Court decision reviewed in this study was criticized within the topics of some duties imposed to the insurant and the fault in accruement of risk.

Anahtar Kelimeler

Duties of the insurant, accruement of risk with fault, insurance indemnity

Kaynakça

• Ağsakal İ, Sigorta Sözleşmesinde Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğüne Aykırılık ve Sonuçları (Adalet Yayınları 2015).
• Akgün E, Ferdi Kaza Sigortası Sözleşmesi (Onikilevha Yayıncılık 2017).
• Antalya, O. G, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt: V/1,2 (Genişletilmiş 2. Bası, Seçkin Yayıncılık 2019).
• Arseven H, Sigorta Hukuku (1. Baskı, Beta Yayıncılık 1987).
• Avcı Z, Rizikonun Gerçekleşmesinde Kusurun Sigorta Tazminatı ve Sigorta Bedelinin Ödenmesine Etkisi (Adalet Yayınları 2021).
• Aydın S, Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali ve İhlal Halinde Sigortacının Hakları – Özellikle Oranlama Sistemine Göre Tazminattan İndirim Hakkı (Seçkin Yayınları 2018).
• Ayli A, ‘Türk Sigorta Hukukunda Rizikoyu Ağırlaştırmama ve Sözleşmenin Süresi İçindeki Riziko Değişikliklerini İhbar Yükümlülükleri’ (2011) 10(2) İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 153 – 189.
• Bozer A, Sigorta Hukuku (1. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1965).
• Can M, Türk Özel Sigorta Hukuku Ders Kitabı Cilt – 1 (Adalet Yayınları 2018).
• Doğanay İ, Türk Ticaret Kanunu Şerhi (4. Baskı 3. Cilt, Beta Yayıncılık 2004).
• Erbaş Açıkel A, ‘Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali Halinde Sigortacının Sahip Olduğu Haklarla İlgili Bazı Sorunlar’ (2019) 35(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 131 – 168.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25. Baskı, Yetkin Yayınları 2020).
• Emiralioğlu F, Sigorta Ettirenin Zararı Önleme – Azaltma ve Sigortacının Rücu Haklarını Koruma Külfeti (TTK m. 1448) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi Ağustos 2020).
• Kayıhan Ş, ‘Alman ve Türk Özel Sigorta Hukukunda Sigorta Ettirenin Kurtarma Ödevi’ (2005) IX (1-2) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 513 – 541.
• Kayıhan Ş ve Günergök Ö, Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri (5. Baskı, Umuttepe Yayınları 2020).
• Kender R, Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku (Güncelleştirilmiş 15. Baskı, Onikilevha Yayıncılık 2016) (Kender, ‘Hususi Sigorta’).
• Kender R, ‘Türk Ticaret Kanunu Taslağının Sigorta Hukukuna İlişkin Hükümleri Hakkında Düşünceler’ (2005) (Özel Sayı: 1) Sigorta Hukuku Dergisi, 7 – 28.
• Keser S, Mesleki Sorumluluk Sigortası Sözleşmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2015).
• Köroğlu Ölmez B, ‘Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü’ (2016) 1(2) Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 265 – 291.
• Memiş T, Yangın Sigortasında Riziko (Seçkin Yayıncılık 2001).
• Metezade Z, ‘Türk Ticaret Kanunu Tasarısı Altıncı Kitap Birinci Kısım İle İlgili Görüşler (Genel Hükümler)’ (2005) (Özel Sayı: 1), Sigorta Hukuku Dergisi, 35 – 51.
• Oğuzman M. K. ve Öz M. T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt – 2 (Gözden Geçirilmiş 16. Bası, Vedat Kitapçılık 2021).
• Omağ MK, Türk Sigorta Hukukunda Rizikonun Ağırlaşması Sorunu (Sigorta Hukuku Türk Derneği 1985).
• Şeker Öğüz Z, ‘Sözleşme Öncesi İhbar Görevi’, Samim Ünan ve Emine Yazıcıoğlu (eds), Sigorta Hukuku Sempozyumları (Onikilevha Yayıncılık 2018) 155 – 172 (Şeker Öğüz, ‘Sözleşme Öncesi’).
• Şeker Öğüz Z, Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Sözleşme Öncesi İhbar Görevi (Filiz Kitabevi 2010) (Şeker Öğüz, İhbar).
• Şenocak K, ‘Mal Sigortalarında Sigorta Ettirenin Zararı Önleme ve Azaltma Vecibesi (TTK m. 1293)’ (1995) 44(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 365 – 424 (Şenocak, ‘Zararı Önleme’).
• Şenocak K, ‘Sigorta Ettirenin Rizikoyu Ağırlaştırmama ve Rizikonun Ağırlaşması Halinde Ağırlaşan Rizikoyu İhbar Külfeti’, Samim Ünan ve Emine Yazıcıoğlu (eds), Sigorta Hukuku Sempozyumları (Onikilevha Yayıncılık 2018) 201 - 213 (Şenocak, ‘Riziko’).
• Şenocak K, ‘Sigorta Ettirenin Zararı Önleme ve Azaltma Külfetine İlişkin Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi’ (2014) XXVII Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, XXVIII, 45 – 64 (Şenocak, ‘Yargıtay Kararları’).
• Şenocak K, ‘Türk Ticaret Kanunun Mal Sigortalarına İlişkin Hükümlerinin Sorumluluk Sigortalarına Uygulanabilirliği’ (2009) 58(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 189 – 230.
• Ulaş I, Uygulamalı Sigorta Hukuku Mal ve Sorumluluk Sigortaları (Genişletilmiş 4. Bası, Turhan Kitabevi 2005).
• Ünan S, ‘Kara Sigortalarında Sigorta Ettirenin Görevleriyle İlgili Bazı Sorunlar’ (1998) (1) Sigorta Hukuku Dergisi, 97 – 113 (Ünan, ‘Sorunlar’).
• Ünan S, Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku Cilt 1 Genel Hükümler (Madde 1401 – 1452) (Onikilevha Yayıncılık 2016) (Ünan, Şerh).
• Yazıcıoğlu E, Tekne Sigortası Sözleşmesi (Beta Yayıncılık 2003).
• Yazıcıoğlu E ve Şeker Öğüz Z, Sigorta Hukuku (Gözden Geçirilmiş 3. Baskı, Filiz Kitabevi 2020).
• Yener Mİ, Sigorta Sözleşmelerinde Rizikonun Ağırlaşması (Seçkin Yayınları 2020).
• Yıldırım AH, Sigortacının Koruma ve Kurtarma Masraflarından Sorumluluğu (TTK m. 1448/f. 3 – 4) (Onikilevha Yayıncılık 2019).