Matthew Tindal’ın Dini Düşüncesi Üzerine Felsefi Bir İnceleme

Yıl 2022, Sayı: 38, 68 - 76, 30.06.2022

Shikur Seid Yesuf

Öz

Bu Araştırma, esas olarak İngiltere, Fransa ve Almanya'da yetişen Avrupa'nın erken aydınlanmasının dini ve felsefi düşüncelerinin doğasının bir araştırmasını yapmayı amaçlamaktadır. 17. yüzyılın sonu ve 18. yüzyılın başlangıcında İngiltere'de başlayan deistik düşünce hareketi, Matthew Tindal örnek alınarak özel olarak incelenmiştir. Tindal tarafından yapılmış orijinal eserler ve onun hakkında ikincil yazılar olan birincil kaynaklar, Tindal'ın Şanlı Devrim sonrası siyaset kurumunun bir destekçisi ve devrim öncesi sosyal, dini ve siyasi düzenin özellikle Katolik Hıristiyanlığın eleştirmeni olduğu sonucuna varmamıza yol açabilir. O Zamanın felsefi ve dini sorularının çoğu için kendi deist yorumunu yaptı. Bu, esas olarak, Yaratılış Kadar Eski Hristiyanlık: Doğal Dinin Yeniden Yayınlanmasının İncili adlı ana çalışmasında gözlemlendi; burada akıl ve doğa yasaları, Hristiyanlığın temel öğretilerini eleştirmek ve reddetmek için kendi başlarına kullanılır. Bu, genel olarak İngiliz deistlerinin ve özellikle Matthew Tindal'ın akıl ve doğal dinin veya doğa yasalarının bizi ateistlerin şüpheciliğini ve nihilizmini veya kendilerini Hristiyan deist olarak adlandıran protestanları veya İslam'ınki gibi başka bir dini örtbas etmeye yönlendirdiğini ima eder.

Anahtar Kelimeler

Deizm, Aydınlanma, Doğalcılık, Akılcılık, Tindal

Kaynakça

• Conybeare, John. A Defense of Revealed Religion. London,1732.
• Dorman, Emre. “Deizm ve Eleştirisi: Tarihsel ve Teolojik Bir Yaklaşım”, Doktora Tezi, 2009.
• Foster, James. Usefulness, Truth, and Excellency of Christian Revelation. London, 1731.
• Hooker, Richard, "Ecclesiastical Polity," Works, I, Oxford, 1888.
• Hefelbower, S. H. “Deism Historically Defined”. The American Journal of Theology. 24/2 (Nisan 1920).
• Hunt, John, Religious Thought in England: From the Reformation to the End of Last Century; a Contribution to the History of Theology. 3 Vols. London, 1870-1873; reprint, New York: AMS Press, 1973.
• Lalor, Stephen. Freethinker Matthew Tindal. New York: Continuum, 2006.
• Law, Wiliam. Works. Vol. II. London, 1892-3.
• Leland, John. View of Deistical Writers. London, 1754.
• Moody W.V. and Lovett, R.M. The History of English Literature. New York, 1964.
• Richard Hooker, "Ecclesiastical Polity," Works, I (Oxford, 1888), 150-151.
• Robertson, J. M. Short History of Free Thought, Ancient and Modern. Vol.II. NewYork, 1906.
• Stephen, Leslie. History of English Thought in the 18th Century. Vol.I. NewYork, 1876.
• Tindal, Matthew. Christianity As Old As Creation or The Gospel of Republication of the Religion of Nature. London, 1730.
• __________. The Rights of the Christian Church Asserted, against the Romish and All Other Priests Who Claim an Independent Power over It, with a Preface concerning the Government of the Church of England, As by Law Established: Part 1. London, 1706; EC, Reel 3483, No. 11, Woodbridge, Conn.: Research Publications, 1990.
• __________. Four Discourses on the Following Subjects, viz.: 1. Of obedience to the Supreme Powers, and the Duty of Subjects in Al1 Revolutions; II. Of the Laws of Nations, and the Rights of Sovereigns; III. Of the Powers of the Magistrate, and the Rights of Mankind, in the Matter of Religion; IV. Of the Liberty of the Press. London, 1709; EC, Reel 4626, No. 5, Woodbridge, Conn.: Research Publications, 1992.
• Toland, John. Christianity Not Mysterious. London, 1696.
• Waligore, Joseph. “Christian Deism in Eighteenth Century England”. International Journal of Philosophy and Theology, (2014).
• Wigelsworth, J. R. “The Disputed Root of Salvation in Eighteenth-Century English Deism”. Intellectual History Review. 19/1 (2009), 29-43.