Bergson'un Pozitif Metafizik Kavramı Bağlamında Metafizik ile Bilim Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Sayı: 40, 39 - 52, 29.06.2023

Orkun Tüfenk

Öz

Çalışmamızın amacı Bergson’un belirlenemezcilik metafiziğinin pozitif bilimlerin deneysel yöntemine olan ilgisini gösterebilmektir. Bu amaç doğrultusunda, Bergson’un pozitif bilimler ve metafizik arasında hem işbirliği hem de meydan okumaya dayalı olarak kurguladığı bağlantı özellikle pozitif metafizik kavramı çerçevesinde açılacaktır. Bergson metafiziği pozitif bilimlerle özgün bir şekilde bağlayarak metafiziğe yeni bir yaklaşım getirme çabası içerisindedir. Bu yeni yaklaşım, yalnızca felsefeyi bilimle ortak konular üzerine düşünmeye motive etmekle kalmaz aynı zamanda bunlara ilişkin ortak bir deneysel model geliştirmeye çalışır. Bergson’a göre, ortak konular ve deneysel model iki alanı pratikte ayırırken, idealde birleştirmelidir.

Anahtar Kelimeler

Henri Bergson, Pozitif Metafizik, Bilim, Süre

Kaynakça

• Bayraktar, Levent. Bergson, Ankara: Aktif Düşünce Yayınları, 2016.
• Bergson, Henri. Creative Mind. çev. Mabelle L. Andison, New York: Philosophical Library, 1946.
• Bergson, Henri. Creative Evolution. Çev. Arthur Mitchell, New York: The Modern Library, 1944.
• Bergson, Henri. Duration and Simultaneity, With Reference to Einstein’s Theory. çev. Leon Jacobson, Indianapolis: Bobbs-Merrill, 1965.
• Bergson, Henri. Madde ve Bellek. Çev. Işık Ergüden, İstanbul: Dost Kitabevi, 2015.
• Bergson, Henri. “Psychophysical Parallelism and Positive Metaphysics”, İçinde Continental Philosophy of Science. Ed.Gary Gutting, MA ve Oxford ve Victoria: Blackwell Publishing, 2005.
• Bergson, Henri. Time and Free Will An Essay on the Immediate Data of Consciousness. Çev. F. L. Pogson, New York: Dover Publication, 2001.
• Canales, Jimena. “Einstein, Bergson, and the experiment that failed: Intellectual cooperation at the League of Nations”. MLN 120, No 5, 2005.
• Deleuze, Gilles. Bergsonculuk. çev. Hakan Yücefer, İstanbul: Otonom Yayınları, 2010.
• Demir, Metin. “Bergson-Deleuze Karşılaşması: Virtüelin Materyalizmi”, Dîvân Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, Cilt 20, Sayı 39, (2015/2), 57-103.
• Edhem, Subhi. Bergson ve Felsefesi, Sad. Levent Bayraktar, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2014.
• Gayon, Jean. “Bergson’s Spiritualist Metaphysics and the Sciences”, İçinde Continental Philosophy of Science, Ed.Gary Gutting, MA ve Oxford ve Victoria: Blackwell Publishing, 2005.
• Gündoğan, Ali Osman Bergson, İstanbul: Say Yayınları, 2007.
• Jankélévich, Vladimir. Henri Bergson, Çev. Nils F. Schott, Duke University Press, Durham ve Londra, 2015.
• Jay, Martin. Diyalektik İmgelem, Çev. Sevgi Doğan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
• Lawlor, Leonard. “Bergson on True Intellect”. Interpreting Bergson Critical Essays, ed. Alexandre Lefebvre ve Nils F. Schott, New York: Cambridge University Press, 2020.
• Russel, Bertrand. “Bergson” ve “Bergson’un Uzay ve Zaman Görüşü”, Batı Felsefesi Tarihi Modern Çağ Yeni Çağ, Çev. Muammer Sencer, Ankara: Bilgi Yayınevi, 1973.
• Sinclair, Mark. Bergson, Routledge, New York, 2020.
• Sinclair, Mark. ve Antoine-Mahut, Delphine. “Introduction to French spiritualism in the nineteenth century”, British Journal for the History of Philosophy 28, No 5, 2020.
• Somar, Ziya. Bergson Hayatı, Felsefesi, İlk Eserleri, İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi, 1939.
• Guerlac, Suzanne. Thinking in Time: An Introduction to Henri Bergson, Cornell University Press, Ithaka ve Londra, 2006.
• Topçu, Nurettin. Bergson, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.
• Tunç, Şekip. “Önsöz: Bergson’un Felsefesi”. Yaratıcı Tekâmül, der. Henri Bergson, İstanbul: M.E.B. yayınları, 1986. Ülken, Hilmi Ziya. Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları, 1979.
• Yıldız, Yakup. “Bergsonculuğun Türkiye’ye Girişi ve Türk Felsefesine Etkisi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 9, Sayı 17, 2011.
• Yücefer, Hakan. “Önsöz: Deleuze’ün Bergsonculuğuna Giriş”. Bergsonculuk, der. Gilles Deleuze, İstanbul: Otonom Yayınları, 2014.