The Word “F-l-q /فلق” in Qur’an and the Matter of Translating the Phrase “Rab Al-Falaq / ربّ الفلق” in Translations of Qur’an

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 15, 30.04.2020

Mustafa Şentürk

https://doi.org/10.31121/tader.709354

Öz

The reason that requires this work, for us, is various translations of the noun phrase “The Lord of Falaq / ربّ الفلق” in Qur’an translations. The mentioned phrase is usually translated as ‘The lord of morning’ in Qur’an tranlations in our country. But the situation is different in some early and recent translations. Because in these translations, the lexical meaning of the word “f-l-q /فلق “ as ‘crack/creation’ has been put forward and to give that meaning is more accurate approach in our opi-nion. It can be said this approach leads to a contraction of meaning, partly. We think this contraction can be taken away by examining the phrase “f-l-q /فلق” in terms of the internal integrity of the Qur’an or in its classical expression “the interpretation of the Qur’an with the Qur’an”. In this study, we will firstly refer to the basic and classical lexicons, and then the first examples of the literature of Garib al-Qur'an and Maani al-Qur’an to analyze the dictionary meaning of the word “f-l-k / فلق “. And then we will apply to classical tafsirs from the early period until today. Thus, we will have traced the word “f-l-k / فلق” in early lexicons, Ulum al-Qur'an sources and basic tafsîr sources. Finally, we will present a selec-tion of maals (translations of Qur’an) made in our country for the word f-l-k / فلق “, but we will not discuss their preferences. Instead of that, we will make our own assessment and present our preference with the approach ‘the interpretation of the Qur’an with the Qur’an’ as well as considiring the meaning given to the phrase “Lord of Felak / ربّ الفلق” in tafsir literature. 

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Tafsir/Commentary, Translation, Falaq, Surah al-Falaq

Kur’ân’da “F-l-k /فلق” Lafzı ve “Felakın Rabbi / ربّ الفلق” Tamlamasının Meâllerde Çevirisi Sorunu

Öz

Bu çalışmayı bizim açımızdan mücbir kılan sebep, “Felakın Rabbi /ربّ الفلق” tamlamasının meâllerde karşılaştığımız farklı tercümeleridir. Zikredilen tamlama, ülkemizdeki meâllerde genellikle “Sabahın Rab-bi” şeklinde çevrilmektedir. Ancak ilk ve son dönemde yapılan bazı çevirilerde durum farklıdır. Zira söz konusu bu çevirilerde -bize göre daha doğru yaklaşımla- “f-l-k /فلق” lafzının “yar/at/ma” şeklinde kar-şılanabilecek lügat anlamı öne çıkarılmıştır. Bu durumun kısmen de olsa bir anlam daralmasına yol açtığı söylenebilir. Biz, bu daralmanın “f-l-k /فلق” lafzının, Kur’ân’ın kendi iç bütünlüğü açısından ele alınması ile ya da klasik ifadesiyle “Kur’ân’ın Kur’ân’la tefsîri” ile giderilebileceğini düşünüyoruz. Bu çalışmada f-l-k/فلق” lafzının lügat anlamları açısından analizi için, evvelâ temel ve klasik lügatlere, sonra Garîbü’l-Kur’ân ve Meâni’l-Kur’ân literatürünün ilk örneklerine başvuracağız. Daha sonra erken dönemden gü-nümüze kadar klasik tefsirlere müracaat edeceğiz. Böylelikle f-l-k/فلق” lafzının izini erken dönem lügatle-ri, Ulûmü’l-Kur’ân kaynakları ve temel tefsir kaynaklarında sürmüş olacağız. Son olarak f-l-k/فلق” lafzına dâir ülkemizdeki meâllerden bir seçki sunacak ancak onların tercihlerini tartışmayacağız. Onun yerine ‘Kur’ân’ın Kur’ân’la tefsîri’ yaklaşımıyla, tefsir literatüründe “Felakın Rabbi / ربّ الفلق” terkibine verilen anlamlardan da hareketle kendi değerlendirmemizi yapacak ve tercihimizi arz edeceğiz.  

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsîr, Meâl, Felâk, Felâk Sûresi

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzı’l-Kur’âni’l-Kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1990.
• Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd. Rûhu’l-Me‘ânî. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-‘Arabî, t.y..
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meâli Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiu’s-Sahîh. Mustafa Dîb el-Bigâ, 3. Baskı, Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1407/1987.
• Cevherî, İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh: Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhu’l-‘Arabiyye. Thk. Ahmed ‘Abdulğafûr ‘Attâr. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1984.
• Elmalılı, Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, trs..
• Felâk Suresi 1. Ayet. 25 Mart 2020. http://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=113&ayet=1
• Ferrâ’, Yahyâ b. Ziyâd. Meâni’l-Kur’ân, Thk. Ajmed Yûsuf en-Necâtî, vd., 1. Baskı, Mısır: Dâru’l-Mısrıyye, trs..
• Halîl, b. Ahmed. Kitâbü’l-Ayn. Thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrâhîm es-Semerrâî. Yrs.: Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl. Trs..
• Herevî, Ahmed b. Muhammed. el-Garibeyn fî’l-Kur’ân ve’l-Hadîs. Thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî. Riyad: Mektebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, 1999.
• İbn Kuteybe. Te’vîlu Muşkili’l-Kur’ân. Thk. es-Seyyid Ahmed Sakar. Kahire: Dâru’t-Turâs, 1973.
• İbn Manzûr. Lisânü’l-Arab. 1. Baskı. Beyrut: Dâru Sâdır. 1990.
• Kutub, Seyyid. fî Zılâli’l-Kur’ân, 32. Baskı, Kahire: Dâru’ş-Şürûk, 1423/2003..
• Ma’mer b. Müsennâ, Ebû ‘Ubeyde. Mecâzu’l-Kur’ân. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, trs..
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtu’l-Kur’ân. Thk Ahmet Vanlıoğlu. İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005-2010.
• Mukâtil b. Suleymân. Tefsîru Mukâtil b. Suleymân. Thk. ‘Abdullâh Mahmûd Şehâte. Beyrut: Mu’essesetu’t-Târîhi’l-‘Arabî, 2002.
• Müslim b. Haccâc. el-Câmi’s-Sahîh. Beyrut: Dâru’l-Cîl. Trs..
• Nehhâs, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed. Meânî’l-Kur’âni’l-Kerîm, Thk. Muhammed Ali es-Sâbûnî, 1. Baskı, Mekke: Câmiatü Ümmü’l-Kurâ, 1409/1989.
• Râgıb el-Isfahânî. el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Seyyid Keylânî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, t.y..
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Sicistânî, Muhammed b. ‘Uzeyr. Tefsîru Ğarîbi’l-Kur’ân. Mektebetü ve Matba‘atü Muhammed ‘Alî Sabîh ve Evlâdühû, 1963.
• Şentürk, Mustafa. Münâsebâtü’l-Kur’ân -Âyet ve Sûreler Arasındaki İrtibatı Yeniden Düşünmek. 1. Baskı. Ankara: İlâhiyat Yayınları. 2015.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Thk. ‘Abdulmuhsîn et-Turkî. Kahire: Dâru Hecr, 2001.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf. Thk. ‘Âdil Ahmed ‘Abdulmevcûd [v.dğr.]. Riyad: Mektebetu’l-‘Ubeykân, 1998.