Fil Sûresi İle İlgili Modern Yorumların Kritiği

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 337 - 371, 30.10.2020

Recep Orhan Özel

https://doi.org/10.31121/tader.730015

Cited By: 3

Öz

Allah’ın tabiatın olağan akışına müdahil oluşu, Kur’ân’da çeşitli vesilelerle anlatılan ve hemen hemen bütün peygamberlerin hayatında yer alan bir husustur. Bilinen doğa kurallarının aşımı anlamına gelen mucizevi olaylarla kimi zaman peygamberler desteklenmiş, kimi zaman da kavimler helak edilip cezalan-dırılmıştır. Özellikle Kur’ân kıssalarında bu hususun sıkça vurgulandığı görülmektedir. Yaratıcının doğa-da sıra dışı olarak gerçekleştirdiği mucizeler peygamberlerin sadâkati ve Allah’ın yüce kudreti için bir delil anlamı taşımaktadır. Bununla beraber bazı ilim adamlarınca Allah’ın tabiata koyduğu kurallarda yasa kırıcı bir fiilde bulunmadığı iddia edilmiştir. Son dönemlerde pozitivist yaklaşımların bilim dünyasına hâkim olmaya başlamasından itibaren de benzeri yorumlarda artış gözlenmiştir. Olaylara determinist perspektif-le bakanlar, doğa yasalarını ihlal anlamına geldiğini düşündükleri hârikulâde hâdiseleri çeşitli yollarla tevil etme gayreti içine girmiştir. Ancak bu yönde yoğun çabalar harcanırken Kur’ân’ı doğru anlama yolundaki usul ve esaslar çoğu kere terkedilmiş, Kur’ân’ın açık ve net beyanları ön yargılara ve keyfi uygulamalara tabi kılınarak yorumlanmıştır. Modern dönemde bu tür yaklaşımların bir örneğini de Fil Suresi tefsiri bağlamında görülmüştür. Bu çalışmada Fil Suresi çerçevesinde üretilen çeşitli modern yorumlara yer veri-lecek ve bunların kritikleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Fil suresi, Modernizm, Mekke, Kâbe, Mucize

Teşekkür

Teşekkürler.

Criticisim of Modern Comments About Fil Sūrah

Öz

The intervention of God to the nature of things is an issue that placed in the life of almost all the prophets and is expressed in the Qur’an by various occasions. Sometimes, miraculous events that mean exceeding the known nature rules supported prophets; in addition it has been claimed by some scintists that Allah has not done anything to disrupt the order of nature set by himself. We observe that this issue is frequently emphasized in anecdotes of the Qur’anic pa-rables. Miracles that are created by God are the pieces of evidence for prophet loyalty and the strong hand of God. Moreover, for some scholars, God does not perform an activity to break the rules in natural laws. There has been an observable increase in similar comments since the positivist approaches started to dominate the science world. Persons who evaluate things by a determinist perspective have been in an endeavor to explain away the wondrous incidents that mean violating the laws of nature for themselves in several ways. Rules and procedures toward properly understanding the Qur’an have been ignored dozen of times while there is exerted ef-forts in this direction; sound and clear expressions of the Qur’an have been commented under prejudices and arbitrary treatments. An example of such approaches is seen in the interpretation of Fil surah in the modern period. This study scrutinized several modern comments that have been produced within the frame of Fil surah.

Anahtar Kelimeler

Commentary, Fil surah, Modernism, Mecca, Ka'bah, Miraculous events

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1975.
• Abdülmelik b. Hişâm. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakâ-Mustafa el-Ebyârî, Abdülhafız eş-Şelebî. 2 Cilt. Mısır: Şeriketü Mektebe ve Matba’atu Mustafa el-Halebî ve evlâdühû, 1955.
• Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdullah. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb’ı’l-mesânî. thk. Ali Abdülbârî Atıyye. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
• Azimli, Mehmet. “Fil Hadisesi Hakkında Bazı Mülahazalar”. Hikmet 1/2 (Temmuz-Aralık, 2008), 45-56.
• Bayram, Mikail. Fil Olayının Mahiyeti ve Fil Suresi. İstanbul: Çizgi, 2018.
• Beğavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes’ûd. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdürrezzâk el-Mehdî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420/1999.
• Belhî, Ebu’l-Hasen Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil, thk. Abdullah Mahmud Şehhâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâs, 1423/2002.
• Bu‘dânî, Mahmud b. Ali b. Ahmed. Mevkıfü’l-medreseti’l-akliyyeti’l-muâsır min ulûmi’l-Kur’ân ve usûli’t-tefsîr. Riyad: Merkezü’t-tefsîr el-Kur’âniyye, 2015.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı, 1992.
• Buhl, F. “Ebrehe”, İslam Ansiklopedisi, 13 Cilt. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1988.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmü’l-Kur’âni’l-hakîm. 3 Cilt. Mağrib: Dâru’n-Neşr el-Mağribiyye, 2008.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-Arab kable’l-İslâm. 20 Cilt. b.y.: Dâru’s-sâkî, 2001.
• Coşkun, Muhammed. Modern Dünyada Kur’an Yorumu. İstanbul: İFAV, 2018.
• Çimen, Abdullah. Niçin Helak Oldular. İzmir: Akademi, 2008.
• Duran, Asim. “Tarihsel Eleştiri ve Kutsal Metnin Otoritesi: 17. ve 18. Yüzyılda Kutsal Kitap Eleştirisi İle Metne Sadakat Arasındaki Gerilim Üzerine Bir İnceleme”. Milel ve Nihal 16/2 (Temmuz-Aralık, 2019): 305-329.
• Ezrakî, Ebu’l-velîd Muhammed b. Abdullah. Ahbâru Mekke. thk. Rüşdî es-Sâlih Mülhıs. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’-l-Endelüs li’n-neşr, ts.
• Fayda, Mustafa. “Fil Vak’ası”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13: 70-71. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Ferâhî, Hamidüddîn. Nizâmü’l-Kur’ân ve te’vîlü’l-Furkân bi’l-Furkân. Tunis: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1433/2011.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Meâni’l-Kur’ân. thk. Ahmed Yûsuf en-Necâti-Muhammed Ali en-Neccâr. 3 Cilt. b.y: Dâru’s-sürûr, 1955.
• Güvel, Orhan. “Kur’ân Yorumunda Hamîduddîn el-Ferâhî’nin Nazm Metodu ve Fil Suresi Tefsiri. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (Haziran, 2018): 54-85.
• Halefullah, Muhammed Ahmed. el-Fennü’l-kasasî. trc. Şaban Karataş. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Heykel, Muhammed Hüseyin. Hayâtü Muhammed. Kâhire: Dâru’l-Meârif, 1935.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tahir b. Muhammed. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye li’n-neşr, 1984.
• İsfehânî, Râğıb. “Hcr”. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. thk. Safvan Adnan Dâvûdî. 220-221. Beyrut: ed-Dâru’ş-şâmiyye, 1997.
• İslamoğlu, Mustafa. Hayat Kitabı Kur’an Gerekçeli Meal-Tefsir. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2008.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. thk. Ahmed el-Berdûnî - İbrahim Atfeyiş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1964.
• Maverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed. en-Nüket ve’l-uyûn. thk. Seyyid b. Abdülmaksûd b. Abdürrahim. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• McPartlan, Maurice A. The Contribution of Quran an Hadit Early Islamıc chronology. Doktora Tezi, University of Durham, Felsefe Bölümü, 1997.
• Merâğī, Ahmed b. Mustafa. Tefsîru’l-Merâğī. 30 Cilt. Mısır: Şeriketü Mektebe ve Matba’atu Mustafa el-Halebî ve evlâdühû, 1946.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhîmü’l-Kur’ân. trc. Muhammed Han Kayani ve dğr. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.
• Mirza Beşîrüddîn Mahmud Ahmed. Tefsîru Kebîr. 10 Cilt. y.y. Nezârati neşr ve işâ’atı Kâdıyân, 2004.
• Muhammad Asad. The Message of the Qur’ân. Great Britain: Redwood Press, 1993.
• Muhammed Abduh. Tefsîru Cüz-i Amme. Mısır: Matba’atü Mısır, 1341/1922.
• Muhammed b. İshak. Sîretü İbn İshak. thk. Süheyl Zekkâr. 1 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1978.
• Muhammed Reşid Rıza. Tefsîru’l-Menâr. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1935.
• Mustafavî, Allâme. “Hcr”. et-Tahkîk fî kelimâti’l-Kur’âni’l-kerîm. 2: 200-203. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009. Mustafavî, Allâme. “Scl”. et-Tahkîk fî kelimâti’l-Kur’âni’l-kerîm. 5: 68-71. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009.
• Newby, Gordon D. “A Talmudic Parallel to the Tafsîr on Sûrat Al-Fîl”. Journal of the American Oriental Society 94/4 (oct. -Dec., 1974): 431-437.
• Neysâbûrî, Nizâmeddîn el-Hasen b. Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1996.
• Nu‘mânî, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Ali. el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb. thk. Adil Ahmed b. Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muavvız. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1998.
• Öztürk, Mustafa. Kur’ân Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer, 2017.
• Paçacı, Mehmet. “Çağdaş Dönemde Kur’an’a ve Tefsire Ne oldu?”. İslâmiyât 6/4 (2003): 85-104.
• Râzî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer Fahruddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâ-i’t-türâsi’l-Arabî, 1420/1998.
• Râzî, Ebû Muhammed b. Abdurrahman b. Ahmed b. Ebî Hâtim. Tefsîru İbn Ebî Hâtim. thk. Esad Muhammed et-Tayyib. 10 Cilt. Suuûd: Mektebetü Nizâr Mustafa el-bâz, 1419/1998.
• Sa’lebî, Ahmed b. Ahmed b. İbrahim. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2002.
• San’ânî, Ebû Bekir Abdürrezzâk b. Hemmâm. Tefsîru Abdirrazzâk. thk. Mahmud Muhammed Abduh. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1419/1998.
• Sem’ânî, Ebu’l-Muzaffer Mansur b. Muhammed. Tefsîru’l-Kur’ân, thk. Yâsir b. İbrahim ve Ganîm b. Abbas b. Ganîm. 6 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1997.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys. Bahru’l-ulûm. 3 Cilt. b.y: y.y, ts.
• Süyûtî, Celâleddin. ed-Dürru’l-mensûr. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kelimi’t-tayyib, 1414/1992.
• Şiddî, Adil b. Ali. el-İtticâhâtü’l-münharife fi’t-tefsîr fi’l-asri’l-hadîs. Riyad: Medâru’l-Vatan li’n-neşr, 2010.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetür’r-risâle, 2000.
• Taha Hüseyin. Câhiliye Şiiri Üzerine. trc. Şaban Karataş. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.
• Tahir Mahmud Muhammed Yakub. Esbâbü’l-hata’ fi’t-tefsîr. Dammâm: Dâru İbni’l-Cevzî, 1425/2004.
• Tüsterî, Ebû Muhammed Sehl b. Abdullah. Tefsîru’t-Tüsterî. thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1423/
• Vecdî, Muhammed Ferid. el-Mushafü’l-müfesser. b.y: Matba’tü’l-ulûm, 1948.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser, ts.