İbn Hafîf Hakkında Yeni Bir Farsça es-Sîre Tercümesi ve Mütercimi: “Terceme-i Kitâbu's-Sîreti'ş-Şeyh Ebî Abdillah bin Hafîf eş-Şîrâzî” ve Tâcüddîn Kürbâlî

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 166 - 179, 03.01.2024

Muhammet Coşkun

https://doi.org/10.32739/ustad.2023.4.47

Öz

İran’ın Fars eyaletindeki Şiraz şehrinin en büyük sûfîsi, Ebû Abdullah Muhammed bin Hafif bin İsfikşâd ed-Dabbî Ed-Deylemî eş-Şirâzî kabul edilmektedir. Hicri 371’de vefat eden ve yaşadığı çağda yoluna tabi olunacak ilk on sûfîden biri olarak kabul edilmesine rağmen, günümüzde maalesef yeterince tanınmamaktadır. Oysa Cüneyd-i Bağdâdî’den sonra tasavvufun taşınmasında kilit rol oynamış, tasavvufun ilimle buluşturulması, Kur’an ve Sünnetle açıklanarak sınırlarının çizilmesi, içerde veya dışarıda tasavvufla ilgili problemleri ele alması, bütün faaliyetlerini de güçlü ilmî temellere oturtmuş olması ve bunları yazıya dökmüş olması bakımından oldukça başarılı bir kimliğe sahiptir. Bu kimliğiyle onu bize tanıtan ilk kaynak, kendi müritlerinden Ebu’l-Hasan Ali ed-Deylemî’dir. Deylemî, İbn Hafîf’in çocukluğundan vefatına kadar hayatını, ilim tahsilini, tasavvufî gelişimini, şeyhliğini, müellifliğini ve pek çok yönlerini ele alarak muhtemelen ilk sûfî biyografisini inşa ederken dönemin ilim dili olan Arapçayı kullanmıştır. “Kitâbü’s-Sîreti’ş-Şeyh Ebi Abdillah b. Hafîf” adını verdiği, kısaca “es-Sîre” dediğimiz eserin orijinali olan Arapçası maalesef hâlâ da gün yüzüne çıkmamış olup bu eserin bir Farsça tercümesi günümüze ulaşmış bulunmaktadır. Rüknüddîn b. Cüneyd eş-Şîrâzî tarafından yapılan tercümenin İstanbul ve Berlin nüshalarından hareketle Annemarie Schimmel tarafından 1955’te neşri yapılmıştır. Teknolojinin getirdiği imkânlarla bir yerlerden Arapça aslının bulunmasını ümitle gözlerken, farklı bir Farsça tercümesine rastladık. Bu tercüme, diğer tercümeden daha tam ve fazladan bazı bilgiler de ihtiva etmektedir. İbn Hafîf’in hayatına dair bazı sorulara cevaplar da barındırıyor olması ayrı bir heyecan sebebi olmuştur. Tâcüddîn Kürbâlî isimli, tanınmayan bir mütercim tarafından yapılan bu tercümenin, İbn Hafîf üzerindeki perdeyi daha fazla aralamasını ve tasavvufun özellikle sistemleşme evresindeki katkılarının daha net ortaya çıkmasına yardımcı olmasını umuyoruz.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Şiraz, İbn Hafîf, Ebu’l-Hasan Deylemî, Tâcüddîn Kürbâlî, Rüknüddîn Şîrâzî, Annemarie Schimmel, es-Sîre

Teşekkür

Prof. Dr. Abdullah KARTAL Prof. Dr. Abdurrezzak TEK Serkan DENKÇİ

A New Persian Translation of Ibn Khafīf’s al-Sīra and Its Translator: Tarjama al-Kitābu’s-Sīrat al-Shaykh Abī Abdillāh bin Khafīf al-Shīrāzī

Öz

The greatest Sufi of the city of Shiraz in Iran's Fars province is considered to be Abu Abdullah Muhammad bin Khafif bin Isfikshad al-Dabbi al-Dailami al-Shirazi. Who died in 371 Hijri and Although he is accepted as one of the first ten Sufis to be followed in his age, unfortunately he is not known enough today. However, after Junayd al-Baghdadi, he accomplished an important task in the transmission of Sufism, taking part of Sufism together with Islamic sciences, determined its rules by explaining it with the Qur'an and Sunnah, researching the problems related to Sufism inside or outside, expressing all his views with strong evidence and writing them. He has a very successful personality. The first source that introduced him to us with this identity is Abu al-Hasan Ali al-Dailami, one of his students. Dailami probably used Arabic, the language of science of the time, while constructing his first Sufi biography. He dealt with Ibn Khafif's life from his childhood until his death, his science education, his mystical development, his mentorship, his authorship and many aspects. The original Arabic of the work, which he named "Siratu Abu Abdullah ibn al-Khafif al-Shirazi”, which we call "al-Sira" for short, unfortunately still has not been found, and a Persian translation of this work is available. The translation made by "Ruknuddin ibn Junayd al-Şhirazi" was published by Annemarie Schimmel in 1955 based on the Istanbul and Berlin copies. While I was hoping to find the original Arabic copy with the possibilities of technology, I came across a different Persian translation. This translation contains some more complete and additional information than the other translation. The fact that Ibn Khafif also gave answers to some questions about his life was another reason for excitement. We hope that this translation, made by an unknown translator named "Tajuddin Kurbali", will provide more information about Ibn Khafif and help to clarify his contributions to Sufism, especially in the systematization phase.

Anahtar Kelimeler

Tasawwuf, Shiraz, Ibn Khafif, Dailami, Tajuddin Kurbali, Ruknuddin Shirazi, Annemarie Schimmel, al-Sira

Kaynakça

• Şirâzî, Cüneyd. Şeddü’l-İzâr fî Hatti’l-Evzâr ʿAn Züvvâri’l-Mezâr. Tahran: Çâphâne-i Meclis, 1328. Tüsterî, Nurullah. Es-Savârimu’l-Mührika. Tahran: Dâru Meş’ar, 1437.