Ebû’l-Hasan el-Harakānî’de Nâz ve Niyâz Makamı

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 155 - 165, 03.01.2024

Niyazi Beki

https://doi.org/10.32739/ustad.2023.4.46

Öz

Ebu’l-Hasan el-Harakānî’nin (ö. 425/1033) hayatını ve mânevî kişiliğini konu alan bu çalışma, onun neden tasavvuf tarihinin en büyük şahsiyetlerinden biri olduğunu ortaya koymayı ve mânevî kişiliğine ışık tutmayı amaçlamaktadır. Ünlü sufilerin onun mânevî şahsiyetine dair yaptıkları yorumlar ve kendisinin tasavvufa dair sözlerinde mânevî kişiliğinin yüksek mertebesine dair ipuçlarından yola çıkarak, kendisinin bulunduğu mânevî mertebeye dair sufi kişiliğinin altı çizilmeye çalışılmıştır. Tasavvufta “nâz ve niyâz makamı” olarak bilinen yüksek bir mânevî mertebede kâmil bir sufi olarak Allah’a yakınlığı ve edindiği bu mânevî makamın niteliği yine hem kendisinin hem onu tanıyan sufilerin sözlerinden yola çıkılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tasavvufta pek az kişiye nasip olan nâz ve niyâz makamı gibi yüksek makamların sahibi olan Ebu’l-Hasan Harakānî’nin kimi zaman tartışma konusu olmuş şathiyata varan sözleri de ayrı bir başlık içinde incelenmiştir. Çalışmanın amacı, nâz ve niyâz makamının yüksek mertebelerinde gezinen Ebu’l-Hasan Harakānî’nin mânevî kişiliğini olabildiğince ortaya koymak ve onun sufi kimliğini tanıtmaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Harakānî, tasavvuf, nâz, niyâz, makam

The Station of Coyness and Supplication in Abū al-Ḥasan al-Kharaqānī

Öz

This study, which is about the life and spiritual personality of Abū al-Ḥasan al-Kharaqānī (d. 425/1033), aims to reveal why he is one of the greatest figures in the history of Sufism as well as to shed light on his spiritual personality. Based on the comments of famous Sufis about his spiritual personality and the clues about the high level of his spiritual personality in his words about Sufism, it has been tried to underline his Sufi personality regarding his spiritual level. His closeness to God as a perfect Sufi at a high spiritual state, known as “the station (maqām) of coyness and supplication” in Sufism, and the nature of this spiritual rank he acquired have been tried to be revealed, based on his own words and the words of the Sufis who knew him. Coyness, which is granted to very few people in Sufism, is tried to be revealed in his ecstatic utterances (shataḥāt), which sometimes became the subject of controversy, were also examined under a separate heading. The aim of the study is to reveal the spiritual personality of Abū al-Ḥasan Kharaqānī as much as possible, who wandered in the high levels of the maqām of coyness and supplication and to try to introduce his Sufi identity.

Anahtar Kelimeler

al-Kharaqānī, sufism, coyness, supplication, maqām

Kaynakça

• Yazoğlu, Ruhattin. “Ebu’l-Hasan Harakānî’de Hoşgörü ve İnsan Sevgisi”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1 (2014): 1-10. ez-Zehebî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. Siyeru â‘lami’n-Nübelâ. Kahire: Dâru’l-hadis, 2006.