Osmanlı Kanunnâmeleri Neşriyatı Üzerine Bir Tahlil

Yıl 2005, Sayı: 5, 141 - 186, 01.05.2005

M. Macit Kenanoğlu

Öz

Bu makalede yazar Osmanlı Kanunnameleri hakkında yapılmış neşriyatı değerlendirmeye
çalışmaktadır. Kanunnameler Osmanlı İdari düzeni açısından önemli vasıtalardır.
Kanunname terimi ile bu terime benzerlik gösteren diğer kavramlar üzerinde durulmuştur.
Örf ve Şeriat kavramları ile bu kavramların karşılıklı ilişkileri özellikle vurgulanmaktadır.
Bu alandaki literatür oldukça zengindir. Gerek Osmanlı devleti döneminde
gerekse Cumhuriyet döneminde kanunnameler birçok araştırmacı tarafından
neşredilmiştir. İnalcık-Anhegger, A.Kadir Özcan ve Beldiceanu tarafından yapılan kanunname
neşriyatları ayrı bir öneme sahiptir. Kanunnamelerin gerçek fonksiyonunu
tesbit açısından bu neşirlerin gözden geçirilmesinde fayda vardır. Kanunname neşri
konusunda farklı yazarlar farklı metotlar kullanmıştır. Kanunnamelerin biçim ve içerikleri
de yüzyıllara göre değişir. Özellikle 19.yüzyılda kanunnamelerin formlarının
değiştiği görülür. Ama kanunnameler imparatorluğun sonuna kadar önemlerini muhafaza
etmişlerdir. Yazar bu makalede şimdiye kadar yapılan neşriyatı konularına göre
üçe ayırarak değerlendirmeler yapmakta ve kanunname neşrine ilişkin bazı önerilerde
bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Kanunnâme, Örf , Şeriat, Hukuk

Critics to Publications of the Ottoman Kanunnames

Öz

In this article the author attempts to criticize the publications about Ottoman Kanunnâmes,
which are very important means in the administration of the Ottoman Empire.
The meaning of the term “Kanunnâme” and the other terms which are alike the term
ithave been given. The distinction between orf (custom)and sharia and mutual relations
of them have been especially stressed. The literature on this field is rich. Kanunnâmes
have been published by different scholars both in the Ottoman and the Republican
period. Some of the publications are really important such as the works belonging
to İnalcık-Anhegger, Abdülkadir Özcan and Beldiceanu. Especially to understand the
real functions of the kanunnâmes, these works have to be taken into consideration.
The methods used from different scholars are not the same. Every scholar used his or
her own method to publish the kanunnames. The forms and contains of the kanunnames
changes from century to century. In the nineteenth century kanunnames changed
their forms. But their functions have saved their importance until the end of the Empire.
In this paper kanunnames have been divided into three categories. After reviewing
the literature the author suggest some ideas on publishing the kanunnames.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Kanunnâme, Custom, Sharia, Law

Kaynakça

• Acar, İsmail, “Osmanlı Kanunnâmeleri ve İslam Ceza Hukuku”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 13-14, İzmir, 2001, s. 53-68.
• Ahmed Refik, “Sultan Murad-ı Rabiin Hatt-ı Hümayunları”, TOEM, Yıl: 7, sy. 39, 1 Ağus- tos 1332.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (Osmanlı Hukukuna Giriş ve Fatih Devri Kanunnâmeleri), c. I, İstanbul, 1990.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (II. Bayezid Devri Ka- nunnâmeleri), c. II, İstanbul, 1990.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (Yavuz Sultan Selim Devri Kanunnâmeleri), c. III, İstanbul, 1991.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (Kanunî Sultan Süley- man Devri Kanunnâmeleri, I. Kısım: Merkezi ve Umumi Kanunnâmeler), c. IV, İstanbul, 1992.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (Kanunî Sultan. Süley- man Devri Kanunnâmeleri, II. Kısım: Kanuni Devri Eyalet Kanunnâmeleri I), c. V, İstanbul, 1992.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (Kanunî Sultan Süley- man Devri Kanunnâmeleri, III. Kısım: Kanuni Devri Eyalet Kanunnâmeleri II), c. VI, İstanbul, 1993.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (Kanunî Sultan Süley- man Devri Kanunnâmeleri, Kanuni Devri Eyalet Kanunnâmeleri III; II. Selim Devri Kanunnâmeleri), c. VII, İstanbul, 1994.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (III. Murad Devri Ka- nunnâmeleri, III. Mehmed Devri Kanunnâmeleri), c. VIII, İstanbul, 1994.
• Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, (I. Ahmet, I. Mustafa ve II. Osman Devri Kanunnâmeleri, h. 1012-1031/m. 1603-1622), c. IX, İstanbul, 1996.
• Akın, M. Zeki, “Osmanlı Kanunnâmelerine Göre Miri Arazinin Hukuki Durumu ve İnti- kali”, Adalet Dergisi, c. X, Ankara, Ekim 1950, s.1330-1351.
• Akın, M. Zeki, “İslam Miras Hukukunun Esasları ve Osmanlı Kanunnâmelerinde Buna Aykırı Hükümler”, Adalet Dergisi, c. XI, Ankara, Kasım 1950, s.1428-1446.
• Albayrak, Sadık, Budin Kanunnâmesi ve Osmanlı Toprak Meselesi, Tercüman 1001 Temel, Eser no: 28, [ts.; y.y].
• Ali Haydar, Dürerü’l Hükkâm Şerh-i Mecelleti’l Ahkâm, İstanbul 1330.
• Ali Haydar, Dürerü’l Hükkâm Şerhü Mecelleti’l Ahkâm, trc. Fehmi Hüseyni, 1.bs., Beyrut 1991.
• Anhegger, Robert, “Eski Kanunnâmelerde Tekstil Ticaretine Ait Parçalar”, Türk Tekstil Mecmuası, 1997, c. I, sy. 11-12, s.16-18.
• Anhegger, Robert ve İnalcık, Halil, Kanunnâme-i Sultanî Ber Muceb-i Örf-i Osmanî, (II.Mehmed ve II.Bayezid Devirlerine Ait Yasaknâme ve Kanunnâmeler), Ankara: TTK Yay., 1956.
• Arıkan, Zeki, “1518 (924) Tarihli Çemişgezek Livası Kanunnâmesi”, Tarih Dergisi, 1983- 1984, sy. 34, s. 101-122.
• Arıkan, Zeki, “Divriği Sancağı Kanunnâmeleri”, Belleten, 1998, c. LI, sy. 199-201.
• Arıkan, Zeki, “Bir Kanunnâme Sureti”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih İnceleme- leri Dergisi, 1987, sy. 3, s. 49-61.
• Ataöv, Türkkaya, “Sultan I. Selim’in Kanunnâmesi”, AÜSBFD, 1968, c. XXIV, sy. 4, s.125- 156.
• Atıf Bey, Mecelle-i Ahkâm-i Adliyye Şerhi (Kavaid-i Külliye-i Fıkhiyye’nin İzahı), 3.bs., İs- tanbul 1339
• Babacan, Hasan, “Osmanlı Kanunnâmelerine Bir Örnek: 1590 Tarihli Revan Vilayeti Ka- nunnâmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bi- limler Dergisi, 1999, sy. 4.
• Bardakoğlu, Ali, “Osmanlı Hukukunun Şer‘iliği Üzerine”, Osmanlı, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999, c. VI.
• Barkan, Ö. L., “Osmanlı Devrinde Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan Beye Ait Kanun- lar”, Tarih Vesikaları, 1941, c. I, sy.2, s. 91-106 ve c. 1, sy. 3, s.184-197
• Barkan, Ö. L., “XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarının Tes- bit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar”, Tarih Vesikaları, 1941-1942, c. I, sy. 5, s. 326-340; c. II, sy. 7, s.15-40; c. II, sy. 9, s.168-177
• Barkan, Ö. L, XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirai Ekonominin Huku- ki ve Mali Esasları, c. I, Kanunlar, İstanbul, 1943.
• Barkan, Ö. L., Osmanlı Kanunnâmeleri, Ankara, 1948.
• Barkan, Ö. L., “Türkiyede Sultanların Teşrii Sıfat ve Selahiyetleri ve Kanunnâmeler”, İÜHFD, 1946, c. XII, sy. 2-3, s. 713-733
• Beldiceanu, Nicoara, Recherce Sur La Ville Ottomane au XVeSiècle, Paris: Etude et Actes, 1973
• Beldiceanu, Nicoara, “Actes du Regne de Selim I Concernant Quelques Echelles Dambi- ennes de Valachie, de Bulgarie et de Dobrudja”, Südest Forschungen, 1964, sy. 33.
• Beldiceanu, Nicoara, Code de Lois Coutumieres de Mehmed II, Wiesbaden, 1967.
• Beldiceanu, Nicoara, Actes de Süleyman le Legislateur, [y.y.], 1967.
• Beldiceanu, Nicoara, Les Actes des Premiers Sultans, II, Paris, 1960.
• Beldiceanu, Nicoara, Lex Valachica dans un Kanunnâme du Sultan Selim I er, Leiden: E. J. Brill, 1957.
• Beldiceanu, Nicoara, Actes de Mehmed II et de Bayezid II du Ms. Fonds Turc Ancien 3, Pa- ris, 1960.
• Beldiceanu, N. ve Beldiceanu, S. Irene, Reglement Ottoman Concernant le Recensement [y.y.; ts.].
• Beldiceanu, Steinher Irene, Recherches Sur Les Actes des Regnes des Sultans Osman; Ork- han, Monachii, 1967.
• Bilgen, Pertev, “Osmanlı İmparatorluğunda Hukuk Devleti Fikri ve 3 Mayıs 1840 Tarihli Ceza Kanunnâme-i Hümayunu”, Toplum ve Ekonomi, 1991, sy. 2, s. 63-76.
• Christos, Alexander John, “Toward a History of Post-Byzantine Greece: The Ottoman Ka- nunnâmes for the Greek Lands, ca. 1500-ca. 1600”, Athens 1985.
• Çadırcı, Musa, “Ankara Sancağında Nizam-ı Cedid Ortasının Teşkili ve Nizam-ı Cedid As- keri Kanunnâmesi”, Belleten,1972, c. XXXVI, sy. 141, s. 1-13.
• Çağatay, Neşet, “Osmanlı İmparatorluğu Arazi ve Reaya Kanunnâmelerinde İlhak Edilen Memleketlerin Adet ve Kanunları ve Istılahlarının İzleri”, III.Türk Tarih Kongre- si Zabıtları, 1943.
• Çağatay, Neşet, “Osmanlı İl Kanunnâmelerinden Örnekler”, AÜHFD, c.II, sy. 2-3, s. 338- 352.
• Çeçen, Kâzım ve Şengör, A. M. Celal, Mühendishâne-i Berrî-i Hümayûn’un 1210/1795 Ta- rihli Kanunnâmesi, İstanbul: İ.T.Ü. Bilim ve Teknoloji Tarihi Araştırma Merkezi, 1988.
• Çeker, Orhan, Arazi Kanunnâmesi, İstanbul: Ebru Yay., 1985.
• Çeker, Orhan, Nafaka Kanunu, İstanbul: Ebru Yay., 1985.
• Durdev, Branislav; Filipoviç, Nedim ve Hadzibegic, Hamid, Kanun-i I Kanun-nâme, Za Bosanski Hercegovacki, Zvornicki, Kliski, Crnogorski i Skadarski Sandzak, Sa- raybosna, 1957.
• Ercan, Yavuz, Osmanlı İmparatorluğunda Bulgarlar ve Voynuklar, Ankara, 1986.
• Erdoğru, M. Akif, “Karaman Vilayeti Kanunnâmeleri”, OTAM, 1993, sy. 4.
• “Fatih’in Kanunnâmeleri”, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, Eylül 1340, c. IX-X, sy. 5 [82].
• Galabov, Galab D., Turski İzvori Za İstoriyata Na Pravoto v Bilgarskite Zemi, Sofya, 1961.
• Gökbilgin, Tayyib, “Fatih Kanunnâmeleri”, Bilgi, 1952, sy. 63, s. 9-10
• Gökçe, Turan, “Osmanlı Kanunnâmeleri ve Bir Kanunnâme Sureti Hakkında”, Ege Üni- versitesi Edebiyat Fakültesi Tarih İncelemeleri Dergisi, 1990, sy. 5, s. 201-227.
• Gökçe Turan, “Vüzera Kanunnâmesi”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih İnceleme- leri Dergisi, 1993, sy. 8, s. 99-125.
• Gürzumar, Tekin, “Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü Arşivinde Bulunan Osmanlı Vi- layet Kanunnâmeleri Üzerinde Bir İnceleme”, İdare Dergisi, c. XXVIII, sy. 244, Ankara, 1957, s. 98-132.
• Gürzumar, Fikri ve Gürzumar, Tekin, Kanunnâme-i Ticaret ve Zeyilleri, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1962.
• H. M. Ziyaüddin, Mecelle-i Ahkâm-i Adliyye Şerhi, Dersaadet, 1312.
• Hace Reşit Paşa, Ruhu’l Mecelle, 8c., İstanbul, 1326-1328.
• Hadzibegic, Hamid, “Kanun-nama sultana Sulejmana Zakonodavca iz prvih godina nje- gove vlade”, Glasnik Zemaljskog Muzeja u Sarajevu, Sveska, 1949-1950, sy. 4-5.
• Hadzibegic, Hamid, “Rasprava Ali Çauşa iz Sofije o timarskoj organizaciji u XVII Stolje- çu”, Glasnik Zemaljskog Muzeja u Sarajevu, 1947, sy. 2.
• Hammer, J. Die Staatsverfassung und Staatsverwaltung des Osmanischen Reiches, Viya- na, 1815.
• Heyd, Uriel, Studies in Old Ottoman Criminal Law, Oxford, 1973.
• Heyd, Uriel, “Eski Osmanlı Hukukunda Kanun ve Şeriat”, trc.: S. Eroğlu, AÜİFD, 1983, sy. 26.
• İnalcık, Halil, “Osmanlı Hukukuna Giriş, Örfi-Sultanî Hukuk ve Fatihin Kanunları”, AÜSBFD, 1958, c. XIII, sy. 2.
• İnalcık, Halil, “Bursa Şeriye Sicillerinde Fatih Sultan Mehmed’in Fermanları”, Belleten, 1947, c.11, sy. 44, s. 693-708
• İnalcık, Halil, “Türk Devletlerinde Sivil Kanun Geleneği”, Türkiye Günlüğü, Ankara 1999, sy. 58, s. 5-11.
• İnalcık, Halil, “Adaletnameler”, TTK Belgeler, 1967, c. II, sy. 3-4, s. 49-142.
• İnalcık, Halil, “Suleiman the Lawgiver and Ottoman Law”, Archivum Ottomanicum, 1969, c. I.
• İstanbul Kütüphaneleri Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları, I. Türkçe Tarih Yazmaları, Fasikül 10: Kanunnâme ve Emirnameler, İstanbul, 1951.
• Karahan, Leyla, Bayburt Kanunnâmesi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay, 1990.
• Karal, Enver Ziya “Yavuz Sultan Selimin Oğlu Şehzade Süleymana Manisa Sancağını İda- re Etmesi İçin Gönderdiği Siyasetname” TTK Belleten, 1942, c. VI, sy. 21-22, s. 37-44.
• Karal, Enver Ziya, Selim III’ün Hatt-ı Hümayunları Nizam-ı Cedit (1789-1807), 2. baskı, Ankara: TTK, 1988.
• Kaşıkçı, Osman, İslam ve Osmanlı Hukukunda Mecelle, OSAV, İstanbul, 1997.
• Konyalı, İ. H., Abideleri ve Kitabeleri ile Ereğli Tarihi, İstanbul, 1970.
• Kraelitz, F. Greifenhorst, Kanunnâme Sultan Mehmeds des Eroberers, Mitteilungen zur Osmanischen Geschichte, Viyana, 1921.
• Kunter, Halim Baki, “Atıcılar Kanunnâmesi”, Türk Tarih Vesikaları Dergisi, 1942, c. 2, sy. 10, s. 253-274.
• Lowry, Heath W., “The Ottoman Liva Kanunnâmes Contained in The Defter-i Hakani”, Osmanlı Araştırmaları II, İstanbul, 1981, s. 43-74.
• Lowry, Heath W., “A Corpus of Extant Kanunnâmes for the Island of Limnos as Contained in the Tapu Tahrir Defter Collection of the Başbakanlık Archives”, Osmanlı Araş- tırmaları Dergisi I, İstanbul, 1980, s. 41-60.
• M. Eşref, “XV ve XVI. Asırlarda Osmanlı Kanunnâmeleri”, Hak ve Cemiyet, 1934, sy. 1, s. 17-21
• M. Eşref, “XV ve XVI. Asırlarda Osmanlı Kanunnâmeleri”, Hak ve Cemiyet, 1934, sy. 2, s. 23-24.
• Mantran, Robert ve Sauvaget, Jean, Reglements Fiscaux Ottomans. Les Provinces Syrien- nes, Paris, 1951.
• Mantran, Robert, “Reglements Fiscaux Ottomans la Police des Marches de Stamboul au de but de XVIeSiecle”, Cahiers de Tunisie, 1956, c. IV, sy. 14.
• Miroğlu, İsmet, Bayburd Sancağı, İstanbul, 1975.
• Miroğlu, İsmet, Kemah Sancağı ve Erzincan Kazası (1520-1566), Ankara: TTK Yay., 1990.
• Murphey, Rhoads, Kanun-nâme-i Sultanî li-Aziz Efendi, Harvard University, 1985.
• Nicolaides, D.(çev), Code Civil Ottoman, İstanbul 1895.
• Orkun, Hüseyin Namık, “Sultan Süleymanın Kanunnâmesi” Türk Hukuku Tarihi, Araş- tırmalar ve Düşünceler Belgeler, Ankara. T.C. Adliye Vekilliği, 1935.
• Oskay, Bahri, “Tarihi Tetkikler:III. Murat’ın Pahalılığa Karşı Bir Kanunnâmesi”, Gediz, 1941, c. IV, sy. 48, s. 3-5.
• “Osmanlı Kanunnâmeleri”, Milli Tetebbular Mecmuası, 1331, c. I, sy. 1.
• “Osmanlı Kanunnâmeleri”, Milli Tetebbular Mecmuası, 1331, c. I, sy. 2.
• “Osmanlı Kanunnâmeleri”, Milli Tetebbular Mecmuası, 1331, c. I, sy. 3.
• Özcan, Abdülkadir, Kanunnâme-i Âl-i Osman, Tahlil ve Karşılaştırmalı Metin, İstanbul: Kitabevi, 2003.
• Özcan, Abdülkadir, Eyyubî Efendi Kanunnâmesi, İstanbul: Eren Yay., 1994.
• Özcan, Abdülkadir, “Fatihin Teşkilat Kanunnâmesi ve Nizam-i Alem İçin Kardeş Katli Meselesi”, İÜEF Tarih Dergisi, 1980-1981, sy. 33, Özel Sayı, s. 7-56.
• Özden, Gani, “Kaptan-ı Derya Mezemorta Hüseyin Paşa ve Hazırladığı Bahriye Kanun- nâmesi Üzerinde Yapılan Kısa Bir İnceleme”, Askeri Tarih Bülteni, 1989, Yıl: 14, sy. 27, s. 63-67.
• Özdeğer, Hüseyin, “I. Sultan Selim Han Kanunnâmesi ve Tahlili”, İ.Ü. Türk İktisat Tarihi Yıllığı, 1987, sy. 1.
• Öztürk, Osman, Osmanlı Hukuk Tarihinde Mecelle, İslami İlimler Araştırma Vakfı, İstan- bul 1973.
• Sertoğlu, Mithat, Sofyalı Ali Çavuş Kanunnâmesi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Yay., 1992.
• Tuncer, Hadiye, Yavuz Sultan Selim Kanunnâmesi, Ankara: Tarım Orman ve Köyişleri Ba- kanlığı Yay., 1987.
• Tuncer, Hadiye, Kanuni Sultan Süleyman Zamanına Aid Kanunnâme, Ankara: Tarım Or- man ve Köyişleri Bakanlığı, 1989 (iç kapakta 1988).
• Tuncer, Hadiye, Kanunnâme-i Al-i Osman, Osmanlı Devleti Arazi Kanunları, Ankara: Ta- rım Bakanlığı Yay., 1962.
• Tuncer, Hadiye, Osmanlı İmparatorluğu Arazi Kanunları, Ankara: Tarım Bakanlığı Yay., 1963.
• Tuncer, Hadiye, Osmanlı İmparatorluğunda Toprak Kanunları, Ankara: Tarım Bakanlığı Yay., 1965.
• Tuncer, Hadiye, Padişahlar Kanunnâmesi, T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları, 1997, [y.y.].
• Tveritinova, Anna S., “Sovyetler Birliğinde Bulunan Türkçe Yazmalar Arasındaki Sultan I. Selim’in Kanunnâmesinin İki Nüshası”, TTK Türk Tarih Kongresi, 2 (VIII. Anka- ra 25-29.9.1970), Ankara, 1973.
• Tveritinova, Anna S., Sultan I. Selimin Kanunnâmesi, Moskova: SSCB Bilimler Akademi- si Doğu Araştırmaları Enstitüsü, 1969 (Kniga zakonov sultana Selima I, Mosko- va, 1969).
• Uğur, M. Ferit, “Eski Karaman Vilayetine Ait Kanunlar”, Konya Mecmuası, 1937, c. I, sy. 6, s. 379-384.
• Uğur, M. Ferit, “Eski Karaman Vilayetine Ait Kanunlar”, Konya Mecmuası,1937, c. I, sy. 7, s. 433-438.
• Uğur, M. Ferit, “Eski Karaman Vilayetine Ait Kanunlar”, Konya Mecmuası, 1937, c. I, sy. 8, s. 508-512.
• Usluoğlu, H. Avni, “Arazi Kanunnâmesi ve Medeni Kanunda Orman Arazisi”, 1969, Or- man ve Av, c. XLI, sy. 6, s. 1-3.
• Uysal, Abdullah, Zanaatkârlar Kanunu (Kanunnâme-i Ehl-i Hıref ), Ankara: Kültür ve Tu- rizm Bakanlığı Yayınları, 1982.
• Uzunçarşılı, İ. H., “Kanun-i Osmani Mefhum-i Defter-i Hâkanî”, Belleten, 1951, c. XV, sy. 59, s. 381-400.
• Üçok, Coşkun, “Osmanlı Kanunnâmelerinde İslam Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler”, AÜHFD, 1941, c. III, sy. 1, s. 125-146.
• Üçok, Coşkun, “Osmanlı Kanunnâmelerinde İslam Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler-II”, AÜHFD, 1946, c. III, sy. 2-3-4, s. 365-383.
• Üçok, Coşkun, “Osmanlı Kanunnâmelerinde İslam Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler- III”, AÜHFD, 1947, c. IV, sy. 1-4.
• Ünal, M. Ali, XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Ankara: TTK Yay., 1989.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, “Fatih Kanunnâmeleri”, Siyasi İlimler Mecmuası, 1952, c. XXII, sy. 257, s. 209-213.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, “Kanunlaştırma Hareketleri ve Tanzimat”, Tanzimat I, İstan- bul, 1940, s. 139-209
• Yücel, Yaşar ve Pulaha, Selim, I. Selim Kanunnâmesi (1512-1520) ve XVI. Yüzyılın İkinci Yarısının Kimi Kanunları, Ankara: TTK, 1988.
• Yücel, Yaşar ve Pulaha, Selim, I. Selim Kanunnâmesi (Tirana ve Leningrad Nüshaları, 1512-1520), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1995.