Tarih Felsefesinin Türkiye’deki Seyri

Yıl 2011, Sayı: 17, 229 - 274, 01.05.2011

Ayhan Bıçak

Öz

20. yüzyıl süresince Türkiye’de önde gelen düşünürlerin tarih felsefesine ilişkin görüşleri tanıtılmıştır. Bu bağlamda, Fuat Köprülü, Ziya Gökalp, Macit Gökberk, Takiyettin Mengüşoğlu, Nermi Uygur, Doğan Özlem ve Teoman Duralı’nın görüşleri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Tarih felsefesi, Bilim, Doğa bilimi, Tarih metafiziği, Ontoloji, Fenomenoloji, İlerleme

The Course of Philosophy of History in Turkey

Öz

This study introduces prominent intellectuals’ views on historical philosophy in Turkey that include Fuad Köprülü, Ziya Gökalp, Macit Gökberk, Takiyettin Men-güşoğlu, Nermi Uygur, Doğan Özlem and Teoman Duralı.

Anahtar Kelimeler

History, Historical philosophy, Science, Natural science, Historical meta-physics, Ontology, Phenomenology, Progress

Kaynakça

• Duralı, T., Sorun Nedir?, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
• Duralı, T., Çağdaş Küresel Medeniyet Anlamı/Gelişimi/Konumu, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006/1.
• Gökberk, M., “Macit Gökberk’le Konuşma: Felsefe ve Kültür Sorunları”, Yazko Felsefe Yazıları 1. Kitap, Selahattin Hilav (haz.), 1982.
• Gökberk, M., “Tarih Bilinci”, Değişen Dünya Değişen Dil, İstanbul: YKY, 1997/4.
• Gökberk, M., “Felsefe Bakımından Dil”, Değişen Dünya Değişen Dil, İstanbul: YKY, 1997/6.
• Gökberk, M., “Millet Oluş Yolunda Dil Davası”, Değişen Dünya Değişen Dil, İstanbul: YKY, 1997/8.
• Gökberk, M., “Tarihsel Arkaplanı Bakımından Cumhuriyet Döneminde Bilim Dili”, Değişen Dünya Değişen Dil, İstanbul: YKY, 1997/12.
• Gökberk, M., Kant ve Herder’in Tarih Anlayışları, İstanbul: YKY, 1997a.
• Köprülü, Fuad, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1984
• Köprülü, Fuad, “Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl”, Edebiyat Araştırmaları I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1986.
• Mengüşoğlu, T., Felsefeye Giriş, İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1968.
• Mengüşoğlu, Takiyettin, “Tarihlilik ve Tarihsizlik”, Felsefe Arkivi, 1968/1, sy. 16.
• Özlem, Doğan, Tarih Felsefesi, İstanbul: Say Yayınları, 2010.
• Uygur, Nermi, “Tarih Felsefesinin Yolu”, Felsefe Arkivi, 1957, c. III, sy. 3.
• Ziya Gökalp, “Tarih İlim mi Yoksa Sanat mı?”, Makaleler VII (Küçük Mecmua’daki Yazılar), M. Abdülhalük Çay (haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982/46.
• Ziya Gökalp, “Tarihte Usûl”, Makaleler VII (Küçük Mecmua’daki Yazılar), M. Abdül- halük Çay (haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982/47.
• Ziya Gökalp, “Tarih Usulünde Şahitler”, Makaleler VII (Küçük Mecmua’daki Yazılar), M. Abdülhalük Çay (haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982/48.
• Ziya Gökalp, “Tarih Usulünde An’aneler”, Makaleler VII (Küçük Mecmua’daki Yazılar), M. Abdülhalük Çay (haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982/49.
• Ziya Gökalp, “Tarih Usulünde Abideler”, Makaleler VII (Küçük Mecmua’daki Yazılar), M. Abdülhalük Çay (haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982/50.
• Ziya Gökalp, “Vesikalar”, Makaleler VII (Küçük Mecmua’daki Yazılar), M. Abdülhalük Çay (haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982/51.
• Ziya Gökalp, “Tarih ve Kavmiyet”, Makaleler VII (Küçük Mecmua’daki Yazılar), M. Abdülhalük Çay (haz.), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1982/52.
• Ziya Gökalp, Felsefe Dersleri, Ali Utku, Erdoğan Erbay (sad. ve yay. haz.), Konya: Çizgi Kitabevi, 2006.
• Adıvar, Adnan, Tarih Boyunca İlim ve Din, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1969 (İlk baskı 1944).
• Aysever, Kubilay, Collingwood’un Tarih Felsefesi, Ankara: İmge Yayınları, 2001.
• Bıçak, Ayhan, Tarih Düşüncesinin Oluşumu, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004.
• Bıçak, Ayhan, Felsefe ve Tarih, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004.
• Bıçak, Ayhan, Tarih Felsefesinin Oluşumu, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004.
• Bıçak, Ayhan, Tarih Metafizikleri, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
• Fındıkoğlu, Ziyaeddin Fahri, İçtimaiyat Metodoloji Nazariyeleri, İstanbul: İ.Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları, 1950.
• Sezer, Önay, Anlayan Tarih Dil-Tarih İlişkisi Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: Yazko Yayınları, 1981.
• Şenel, Alaeddin, Kemirgenlerden Sömürgenlere insanlık Tarihi, Ankara: İmge Yayınları, 2006.
• Togan, Zeki Velidi, Tarihte Usul, İstanbul: Enderun Yayınları, 1981.
• Tunç, Mustafa Şekip, Terakki Fikri Menşei ve Tekamülü, Osman Bahadır (haz.), Anahtar Kitaplar Yayınevi, 2005 (İlk baskı 1928).
• Turan, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1997 (İlk baskı 1971).
• Uygur, Nermi, “1952 Wilhelm Dilthey’e Göre Konuca Temellenmesi Bakımından Manevi Bilimler Öbeğinin Meydana Getirdiği Bilgi Bağlamı”, Yayınlanmamış Doktora tezi, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü.