Modern Türk Düşüncesinde Hermenötiğin Kendini Konumlama ve Anlamlandırma Süreci

Yıl 2011, Sayı: 17, 311 - 334, 01.05.2011

Yakup Kahraman

Öz

Modern Türk düşüncesinde hermenötiğin gelişim sürecini iki bölüme ayırabiliriz. Birincisi evrensel değerler adı altında farklı yaşam gerçekliklerini yok sayarak Batı yaşam tarzını dayatan pozitivist paradigmaya karşı olan eleştiriler ve farklı yaşam gerçekliklerini kendi mecrasında anlama teşebbüslerinin yer aldığı konumlandırma çabasıdır. Hermenötiğin gelişimindeki ikinci evre ise anlamlandırma çabası diyebileceğimiz, pozitivist paradigmanın etkisini yitirmesi, liberal, çok yönlü eğilimleri içerisinde barındıran toplum yapısına doğru gidiş sürecinde ortaya çıkan sorunları anlamak ve çözüm yolları geliştirmek için çeşitli hermenötik yaklaşımların teorik zemininin alındığı günümüzdeki yaklaşımlardır. Hermenötiğin düşünce geleneğimizdeki mecrası bize göstermektedir ki aydınlanmacı ve bilimci yaklaşım sonucu ortaya çıkan pozitivist bilincin etkisi azaldıkça ontolojik anlama için verimli bir zemin meydana gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Modern Türk düşüncesi, Hermenötik, Ontolojik anlama, Pozi-tivist paradigma, Metot

The Process of the Positioning of Hermeneutics within Modern Turkish Thought

Öz

The process of the development of hermeneutics in modern Turkish thought can be divided into two periods. The first period consists of efforts to understand its own position against the positivist paradigm, which enforces a Western style of life. The second period covers the recent attempts that take hermeneutic approaches as the theoretical basis for developing new solutions against the problems related to the collapse of the positivist paradigm and the process towards a liberal structure of society containing multiple perspectives. The place of hermeneutic thought in our tradition demonstrates that as the impact of a positivist discourse gradually diminishes, a more productive setting will be available for ontological understanding.

Anahtar Kelimeler

Modern Turkish thought, Hermeneutics, Ontological meaning, Positivist paradigm, Methodology

Kaynakça

• Açıkgenç, Alparslan, “Kur’an’da ‘İlim’ Kavramı Çerçevesinde Tarihselliğe Bir Yakla- şım ve Bunun Tefsir Yöntemine Katkısı”, Kur’an’ı Anlamada Tarihsellik Soru- nu Sempozyumu, İstanbul: Bayrak Yayınları, 2000.
• Akay, Ali, Postmodern Görüntü, Ankara: Bağlam Yayınları, 2002.
• Akşin, Tülin, “Avrupa Kültürü’nün Krizi ve Jacques Derrida”, Avrupa’nın Krizi, Ankara: Dost Yayınları, 2007.
• Aktay, Yasin, “Anlamın Termodinamiğine Doğru”, İslami Araştırmalar, 1996, c. IX, sy. 1-4.
• Birand, Kâmıran, Kâmıran Birand Külliyatı, Ankara: Akçağ Yayınları, 1998.
• Bubner, Rüdiger, Modern Alman Felsefesi, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınları, 1993.
• Cündioğlu, Dücane, Bir Mabed İşçisi: Cemil Meriç, İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2006.
• Çotuksöken, Betül, Nermi Uygur’un Felsefe Dünyasından Kesitler, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 1995.
• Gökberk, Macit, Değişen Dünya Değişen Dil, İstanbul: YKY, 2008.
• Göle, Nilüfer, Melez Desenler: İslam ve Modernlik Üzerine, İstanbul: Metis Yayınları, 2002.
• Görgün, Tahsin, Anlam ve Yorum, İstanbul: Gelenek Yayınları, 2003.
• İyi, Sevgi, Cumhuriyet Döneminde Aydınlanma ve insan Felsefesi Çalışmaları, İstanbul: Toroslu Kitaplığı, 2006.
• Kasaba, Reşat, “Eski ile Yeni Arasında Kemalizm ve Modernizm”, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Sibel Bozdoğan, Resat Kasaba (der.), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
• Kaya, M. Cüneyt (haz.), Türkiye’de/Türkçede Felsefe Üzerine Konuşmalar, İstanbul: Küre Yayınları, 2009.
• Kaynardağ, Arslan, Felsefecilerle Söyleşiler, İstanbul: Elif Yayınları, 1983.
• Keyman, Fuat, “Sivil Toplum, Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye”, Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004.
• Mardin, Şerif, “2000’e Doğru Kültür ve Din”, Türkiye’de Din ve Siyaset-3, İstanbul:İletişim Yayınları, 1995.
• Mengüşoğlu, Takiyettin, İnsan Felsefesi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1988. Meriç, Cemil, Jurnal, İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• Meriç, Cemil, Sosyoloji Notları ve Konferanslar, İstanbul: İletişim Yayınları, 1994.
• Meriç, Cemil, Umrandan Uygarlığa, İstanbul: İletişim Yayınları, 1996.
• Misgeld, Dieter, “Gadamer’in Hermeneutiği Üzerine”, çev. Hüsamettin Arslan, Hermeneutik ve Hümaniter Disiplinler, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002.
• Özlem, Doğan, Bilim, Tarih ve Yorum, İstanbul: İnkılap Yayınları, 1998.
• Özlem, Doğan, Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2008.
• Öztürk, Mustafa, Kıssaların Dili, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
• Palmer, Richard E., Hermenötik, çev. İbrahim Görener, İstanbul: Ağaç Yayınları, 2008.
• Sözer, Önay, “Avrupa’nın Sorunu Olarak Felsefi Başlangıcın Değişimleri”, Avrupa’nın Krizi, Ankara: Dost Yayınları, 2007.
• Tatar, Burhanettin, Felsefi Hermenötik ve Yazarın Niyeti, Ankara: Vadi Yayınları, 1999.
• Tatar, Burhanettin, Hermenötik, İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
• Tatar, Burhanettin, İslam Geleneğinde Metin-Yorum İlişkisi, Samsun: Etüt Yayınları, 2003.
• Topçu, Nurettin, Felsefe, Dergâh Yayınları, 2005.
• Topçu, Nurettin, İsyan Ahlakı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
• Topçu, Nurettin, Yarınki Türkiye, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1999.
• Türkdoğan, Orhan, Kültür, Değişme ve Toplumsal Çözülme, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları, 2004.
• Uygur, Nermi, Dil Yönünden Fizik Felsefesi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1985.
• Uygur, Nermi, Felsefenin Çağrısı, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1988.
• Ülken, Hilmi Ziya, Bilgi ve Değer, İstanbul: Ülken Yayınları, 2001.
• Ülken, Hilmi Ziya, Ahlak, İstanbul: Ülken Yayınları, 2001.
• Ülken, Hilmi Ziya, Felsefeye Giriş, I, Ankara: A.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1957.
• Ülken, Hilmi Ziya, İnsani Vatanseverlik, İstanbul: Ülken Yayınları, 1998.
• Ülken, Hilmi Ziya, Varlık ve Oluş, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1968.