Lise Öğrencilerinin Dini Tutum ve Davranışlarını Etkileyen Faktörler

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 7 - 21, 30.06.2022

Rabia Gökmen Nurullah Altaş

Öz

Ergenlik döneminin önemli bir bölümünü oluşturan lise çağı, kendine özgü sorunları ve güçlükleri olan bir evredir. Lise çağındaki gençler ergenlik döneminde aktif bir sorgulama içerisine girerken, çocukluktan bu yana dine dair öğrendiği, algıladığı pek çok şeyi de yeniden yapılandırma sürecine girerek, çevresinden bağımsız bir din anlayışı oluşturmak için çaba sarf eder. Çevreden aileden ve okuldan öğrendiği dini bilgilere karşı eleştirel bir tavır sergiler. Bu araştırmada lise öğrencilerinin dini inanç ve tutumlarının oluşmasında etkili olan faktörleri ortaya çıkarmak ve din eğitiminin bu süreçte oynadığı olumlu veya olumsuz rolleri incelemek amaçlanmıştır.
Veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmış ve Dini Tutum Ölçeği ile DKAB Dersi Tutum Ölçeği’nden yararlanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin dini inanç tutum ve davranışlarını etkileyen faktörlerin cinsiyet, ailelerinin dini yaşayış ve eğitim durumları, internet ve sosyal medya aracılığıyla dini konular hakkında sorgulama yapma derecesine göre farklılaşıp farklılaşmadığı ele alınmıştır. Ayrıca öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine yönelik tutumları ile dini tutumları arasındaki ilişki de bu araştırmada ele alınan diğer bir konudur. Verilerin analizinde SPSS İstatistik programı kullanılmıştır. Araştırma problemlerinin test edilebilmesi için; frekans dağılımı, basit korelasyon, ilişkisiz (bağımsız) örneklemler t-testi ve tek yönlü varyans analizi (One-Way ANOVA) kullanılmıştır. Hipotezlerin test edilmesinde anlamlılık düzeyi 0,05 olarak alınmıştır. Yapılan analizler neticesinde öğrencilerin dini tutum düzeyleri; anne-baba eğitim durumu ile dini yaşayış durumu ve internet ve sosyal medya aracılığı ile dini konular hakkında sorgulama yapma durumuna göre anlamlı farklılık göstermiştir. Sınıf düzeyi durumuna göre ise anlamlı bir farklılaşma tespit edilememiştir. Ayrıca öğrencilerinin DKAB dersine yönelik tutumları ile dini tutum düzeyleri arasında anlamlı bir farklılaşma tespit edilmiştir. Buna göre DKAB dersine karşı (olumlu) tutum arttıkça, dini tutum düzeyi de artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, ergenlik, dini tutum

Kaynakça

• Atalay, Talip. 2002. “İlköğretim ve Liselerde Dindarlık Üzerine Bir Araştırma (Diyarbakır Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Atalay, Talip. 2006. “Aile Dindarlığının Gençlerin Dindarlığına Etkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dindarlık Olgusu (Sempozyum) 185-208.
• Bahadır, Abdülkerim. 2006. “Ergenlik Döneminde Dini Şüphe ve Tereddütler”. Ss. 307-68 içinde Gençlik Din Ve Değerler Psikolojisi, Değerler Eğitimi Merkezi yayınları; 27, editör H. Hökelekli. İstanbul : Değerler Eğitim Merkezi [Dem].
• Bayyiğit, Mehmet. 1989. “Üniversite Gençliğinin Dini İnanç, Tutum ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Bodur, Hüsnü Ezber, ve Sezai Korkmaz. 2017. “İlahiyat Öğrencilerinde Sosyal Medya Kullanımı ve Dindarlık İlişkisi = The Relationship Between Social Media Usage and Religiosity in Divinity Students”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XV(30):329-51.
• Çayır, Celal. 2014. “Ergenlerin Dini İnanç, Şüphe ve Dini Tutumları Üzerine Bir Araştırma”. Bilimname : Düşünce Platformu (27):59-88.
• Ferşadoğlu, Saliha. 2013. “15-18 Yaş Lise Öğrencisi Kızların Dini Tutum ve Davranışları (Yalova Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi. Hökelekli, Hayati. 1986. “Ergenlik Çağı Davranışlarına Din Eğitiminin Etkisi (İmam-Hatip Lisesi ve Genel Lise Öğrencilerinin Davranışları Arasında Mukayeseli Bir Araştırma)”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi I(1):35-51.
• İpek, Yasemin. 2016. “Fen Lisesi Öğrencilerinin DKAB Dersine İlişkin Tutumları ve Değer Algıları (Diyarbakır Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi.
• Kavun, Yusuf. 2016. “Ergenlerde Dindarlık ve İnsani Değerler”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Koç, Mustafa. 2003. “Gelişim ve Din Psikolojisi Açısından Ergenlik Dönemi”. EKEV Akademi Dergisi VII(15):113-32.
• Kontbay, Semra. 2005. “Psiko-sosyal Değişkenlere Göre Ortaöğretim Öğrencilerinin Dinî Tutumları”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Küçükalp, Emine. 2006. “Ahlaki Yargı Gelişimi Ve Dindarlık Arasındaki İlişki (Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma)”. S. 611 içinde Gençlik Din Ve Değerler Psikolojisi, Değerler Eğitimi Merkezi yayınları; 27, editör H. Hökelekli. İstanbul : Değerler Eğitim Merkezi [Dem].
• Oluğ, Fatma. 2011. “Erinlik Dönemindeki Öğrencilerde Dini Tutum ve Davranışlar (Sakarya Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Özdemir, Şuayip, ve Rahime Çelik. 2017. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Tutum Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (8):7-20.
• Öztürk, Yusuf. 2017. “Ergenlerde Dindarlık ile Öznel İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Çarşamba Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi (Gazi Üniversitesi).
• Sarıçam, Hakan, ve Metin Güven. 2013. “ÖZGÜVEN VE DİNİ TUTUM SELF-CONFIDENCE AND RELIGIOUS ATTITUDE Hakan SARIÇAM”. 5:573-86.
• Seher Şen. 2019. “Din ve Sekülerleşme: Lise Gençliği Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma (Kocaeli İli İzmit İlçesi Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı / Din Sosyolojisi Bilim Dalı, İstanbul.
• Soysaldı, H. Mehmet. 2019. “Günümüz Gençlerin İnanç Problemleri”. Hz. Peygamber ve Gençlik Sorunları 48-51.
• Zengin, Mahmut. 2013. “Öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Değerler Eğitimi Dergisi XI(25):271-309.