An Analysis on Textbooks Used in Religion Education Lessons in Religious Higher Education

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 196 - 216, 31.12.2022

Umut Kaya , Ramazan Gürel

Öz

Textbooks are among the most important teaching materials for both teachers and students in the education process. The subject of this research is the examination of the textbooks used in the religious education course in the faculties of theology and Islamic Sciences. In this context, 4 of them were written independently; a total of 9 books, 5 of which were edited book studies contributed by different academicians as chapter authors, were examined. In the study, in which the document analysis method was used as a method, the books that will be the subject of the examination were determined by the data obtained from the face-to-face interviews with the academicians who teach in the field of religious education and the short survey conducted over the googleforms for the religious education academicians. In this direction, first of all, the determined books were first reviewed (superficial review), then read (detailed review) and finally comments were made on the data obtained. The themes that were taken as basis while examining the books were determined by considering the titles determined by the Board of Education at the point of evaluation of the textbooks. In this context, the books in question include content (topics covered, including questions and anecdotes in the text, informing the reader of the target, including reading passages and activities, including preparation and evaluation questions, including traditional works in the bibliography), language features and Examined in terms of spelling rules and visual order. At the end of the research, it was concluded that religious education textbooks contributed to the scientificization of religious education, provided students and academicians with a tidy teaching material related to the field, and were generally successful studies in terms of content, language-expression and stylistic features.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Education Department, Religious Education Lesson, Textbook, Instructional Material

Dini Yüksek Öğretimde Din Eğitimi Dersinde Kullanılan Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme

Öz

Ders kitapları, eğitim öğretim sürecinde gerek öğretmenler gerekse öğrenciler açısından en önemli öğretim materyalleri arasındadır. Bu araştırmanın konusu, ilahiyat ve İslami İlimler fakültelerinde din eğitimi dersinde kullanılan ders kitaplarının incelenmesidir. Bu kapsamda, 4’ü müstakil olarak kaleme alınmış; 5’i ise farklı akademisyenlerin bölüm yazarı olarak katkı sunduğu editörlü kitap çalışması olmak üzere toplam 9 kitap incelenmiştir. Yöntem olarak doküman analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada incelemeye konu teşkil edecek kitaplar, din eğitimi alanında ders veren akademisyenlerle yüz yüze yapılan görüşmeler ve din eğitimi akademisyenlerine yönelik googleform’lar üzerinden yapılan kısa anket çalışmasından elde edilen verilerle belirlenmiştir. Araştırmada tematik analizi gerektiren bir süreç esas alınmıştır. Bu doğrultuda belirlenen kitaplar ilk olarak gözden geçirilmiş (yüzeysel inceleme), sonrasında okunmuş (ayrıntılı inceleme) ve nihayetinde elde edilen verilerle ilgili yo¬rumlar yapılmıştır. Kitaplar incelenirken esas alınan temalar ise, ders kitaplarını değerlendirme noktasında Talim ve Terbiye Kurulu tarafından tespit edilen başlıklar dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu bağlamda söz konusu kitaplar, içerik (ele alınan konular, metin içinde soru ve anekdotlara yer verilme durumu, okuyucunun hedeften haberdar edilmesi, okuma parçası ve etkinliklere yer verilmesi, hazırlık ve değerlendirme sorularına yer verilmesi, kaynakçada geleneksel eserlere yer verilmesi), dil özellikleri ve imla kuralları ile görsel düzen açısından incelenmiştir. Araştırmanın sonunda din eğitimi ders kitaplarının din eğitiminin bilimselleşmesine katkıda bulunduğu, öğrenci ve akademisyenlere sahayla ilgili derli toplu bir öğretim materyali sunduğu, içerik, dil-anlatım ve biçim özellikleri açısından genel olarak başarılı çalışmalar olduğu sonuçlarına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Din Eğitimi Bilim Dalı, Din Eğitimi Dersi, Ders Kitabı, Öğretim Materyali.

تحليل كتب التربية الدينية التي يتم تدريسها في كليات اللاهوت والعلوم الإسلامية

Öz

تعتبر الكتب المدرسية من أهم المواد التعليمية لكل من المعلمين والطلاب في العملية التعليمية. موضوع هذا البحث هو فحص الكتب المدرسية المستخدمة في مقرر التربية الدينية في كليتي العقيدة والعلوم الإسلامية. في هذا السياق ، تمت كتابة 4 منها بشكل مستقل ؛ تم فحص ما مجموعه 9 كتب ، 5 منها تم تحريرها ودراسات كتب ساهم بها أكاديميون مختلفون كمؤلفي فصول. في الدراسة ، التي تم فيها استخدام طريقة تحليل المستندات كأسلوب ، تم تحديد الكتب التي ستكون موضوع الامتحان من خلال البيانات التي تم الحصول عليها من المقابلات وجهًا لوجه مع الأكاديميين الذين يقومون بالتدريس في المجال الديني. التعليم والبيانات التي تم الحصول عليها من المسح القصير الذي تم إجراؤه عبر googleforms لأكاديميين التربية الدينية. استند البحث إلى عملية تتطلب تحليل موضوعي. تمت مراجعة الكتب التي تم تحديدها في هذا الاتجاه أولاً (مراجعة سطحية) ، ثم تمت قراءتها (مراجعة مفصلة) ، وأخيراً تم الإدلاء بالتعليقات على البيانات التي تم الحصول عليها. تم تحديد الموضوعات التي تم أخذها كأساس أثناء فحص الكتب من خلال النظر في العناوين التي حددها مجلس التعليم عند تقييم الكتب المدرسية. في هذا السياق ، تشتمل الكتب المعنية على المحتوى (الموضوعات التي يتم تناولها ، بما في ذلك الأسئلة والحكايات في النص ، وإعلام القارئ بالهدف ، بما في ذلك قراءة المقاطع والأنشطة ، بما في ذلك أسئلة الإعداد والتقييم ، بما في ذلك الأعمال التقليدية في الببليوغرافيا) ، واللغة الميزات وتم فحصها من حيث قواعد التهجئة والترتيب المرئي. في نهاية البحث ، خلص إلى أن كتب التربية الدينية ساهمت في إضفاء الطابع العلمي على التعليم الديني ، وقدمت للطلاب والأكاديميين مواد تعليمية مرتبة تتعلق بالمجال ، وكانت دراسات ناجحة بشكل عام من حيث المحتوى والتعبير اللغوي و الميزات الأسلوبية.

Anahtar Kelimeler

التربية الدينية, قسم التربية الدينية, درس التربية الدينية, الكتاب المدرسي, المواد التعليمية

Kaynakça

• Akyürek, S. (2010). Din Eğitimi Bilimin Alt Bilim Dallarına İlişkin Bir Analiz. Kuram ve Eylem Yönüyle Din Eğitiminin Teolojik ve Felsefi Temelleri (Mayıs 2009) içinde (ss. 95-113). Konya: Konya İlahiyat Derneği Yayınları.
• Altaş, N. (2022). Din Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Arıcı, İ. (1999). Cumhuriyet’ten Sonra Türkiye’de Din Eğitimini Bilimselleştirme Faaliyetleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aşıkoğlu, N. Y. (1994). Din Eğitimi Bilimi’nin Türkiye’de Bağımsız Bir Bilimsel Disiplin Olarak Doğuşu ve Gelişimi. Diyanet İlmi Dergi, 30(3), 85-92.
• Atmaca, A. E. (2006). İlköğretim Ders Kitaplarında Görsel Tasarım ve Resimleme. Milli Eğitim Dergisi, (171), 318-328.
• Aydın, M. Ş. (2021). Din Eğitimi Bilimi (4. Baskı.). Kayseri: Kimlik Yayınları.
• Ayhan, H. (1999). Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: MÜ İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Baş, G. (2012). Gagne’nin Öğretim Etkinlikleri Modelinin Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve İngilizce Dersine Yönelik Tutumlarına Etkileri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 433-457.
• Bayraklı, B. (1997). İslam’da Eğitim Batı Eğitim Sistemleriyle Mukayeseli. İstanbul: MÜ İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Bilgin, B. (1980). Türkiye’de Din Eğitimi ve Liselerde Din Dersleri. Ankara: Emel Matbaacılık.
• Bilgin, B. (1995). Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Yeni Çizgi Yayınları.
• Cebeci, S. (1996). Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. Ankara: Akçağ.
• Dam, H. (Ed.). (2018). Din Eğitimi (2. baskı.). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Doğan, R. ve Ege, R. (Ed.). (2021). Din Eğitimi El Kitabı (8. baskı.). Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• Genç, M. F. (Ed.). (2020). Din Eğitimi. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Gürel, R. (2020). Cumhuriyetten Günümüze İlk ve Ortaöğretimde Peygamber İnancı Öğretimi. İstanbul: İFAV Yayınları.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar İlkeler Teknikler. Nobel Yayıncılık.
• Kayabaşı, M. (2017). Yüksek İslam Enstitüleri (1959- 1983). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi SBE, Tokat.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2004). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. Ankara: Pegema Yayınları.
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi olarak Doküman Analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 170-189.
• Kızılabdullah, Y. (2009). İlahiyat Fakültelerinin Kuruluşundan Bugüne Din Eğitimi Bilimi Alanında Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 2(1), 305-314.
• Koç, A. ve Köylü, M. (Ed.). (2016). Klasik İslam Eğitimcileri. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Köylü, M. ve Altaş, N. (Ed.). (2014). Din Eğitimi. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• MEB. (1995). Tebliğler Dergisi (C. 2424).
• MEB. (2022). Taslak Ders Kitabı ve Eğitim Araçları ile Bunlara Ait Elektronik İçeriklerin İncelenmesinde Değerlendirmeye Esas Olacak Kriterler ve Açıklamaları. Ankara.
• Polat, İ. ve Dedeoğlu, H. (2020). Sınıf Öğretmenlerinin Hazırladığı Metin Altı Sorularının İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1468-1482.
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö. ve Nas, E. (2021). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250.
• Senemoğlu, N. (2010). Gelişim Öğrenme ve Öğretim (18. Baskı.). Ankara: Pegem Akademi.
• Tosun, C. (2009). Bir Anabilim Dalı Olarak Türkiye’de Din Eğitiminin Doğuşu, Gelişmesi ve Alanına Katkıları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 2(1), 293-303.
• Tosun, C. (2021). Din Eğitimi Bilimine Giriş (11. Baskı.). Ankara: Pegem Akademi.
• Tosun, C., Doğan, R. ve Korkmaz, A. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Turan, İ. ve Nazıroğlu, B. (Ed.). (2020). Din Eğitimi. Ankara: Bilay.
• Wach, E. (2013, Ağustos). Learning About Qualitative Document Analysis. IDS Practice Papers, 1-9.
• Yavuz, K. (1998). Günümüzde Din Eğitimi. Adana: Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.