Salgın Hastalıkların Toplumsal, Dini ve Ruhsal Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 66 - 85, 28.05.2024

Selameddin Baysal Muhammed Tosun Kemaleddin Taş

https://doi.org/10.58239/tamde.2024.01.005.x

Öz

Geçmişte meydana gelen salgın hastalıkların toplumsal ve dini etkilerini anlamak ve bu etkileri yorumlamak, tarihsel bir perspektiften bakarken dikkatle ele alınması gereken temel konulardan biridir. İnsanlık ilk çağlardan beri salgın hastalıkları çözümlemekte yetersiz kalmasından dolayı hastalıkları oluşturan etken sebepleri doğaüstü güçlere yordamıştır. Bu nedenle milyonlarca insanın ölümüne neden olan salgın hastalıklar, Tanrı’nın hoşnutsuzluğu olarak yorumlanmıştır. Bilimsel ve teknolojik gelişmeler, geleneksel yöntemlerle birbirine kenetlenmiş olan teoloji ve tıp ilişkisinin zayıflaması, hastalık yapıcı etkenlerin Tanrı’nın gazabından çok sağlık ve biyoloji temelli bir gerçeklikle değerlendirilmesinin önünü açmıştır. Çalışma, Eski Çağ’dan günümüze kadar ortaya çıkan endemik, epidemik ve pandemik düzeydeki salgın hastalıkların toplumsal ve dini etkilerini işlevsel paradigma bağlamında ele almaktadır. Ayrıca çalışma, yakın zamanda ortaya çıkan Covid-19 pandemisine yönelik dini yüklemeleri ele alarak, hastalıkların dini ibadetlere, akıl ve ruh sağlığına olan etkilerini psiko-sosyal tahlillerle açığa kavuşturmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Din, Dindarlık, Salgın, Ruh Sağlığı, Dini Başa Çıkma

Social, Religous and Spitiual Effects of Epidemic Diseases

Öz

Understanding and interpreting the societal and religious impacts of past epidemics is one of the crucial issues that need to be carefully considered when looking at it from a historical perspective. Humanity has viewed some epidemic diseases it has encountered since ancient times as supernatural. For this reason, one of the main reasons for epidemics that cause the death of millions of people has been interpreted as man’s failure to accept God’s command and command. The development of humanity and the increasing influence of religion and medicine on each other have paved the way for the causes of epidemics to be evaluated with a health and biological reality rather than a wrath of God. Thus, humanity searches for the basic dynamics of all the epidemics it encounters in religious media as well as scientific medicine today, as it did yesterday. The study will discuss the social and religious effects of endemic, epidemic and pandemic epidemics that have emerged from the Ancient Age to the present day, in the context of functional paradigm. The study also aims to clarify the effects of diseases on religious worship, mental and spiritual health through psycho-social analysis by addressing the religious attributions towards the recently emerged Covid-19 pandemic.

Anahtar Kelimeler

Religion, Piety, Epidemic İlness, Mental Health, Religious Coping

Kaynakça

• Abanoz, C. (2021). İspanyol gribinde kıtalararası devinim: İngiltere ve Amerika. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 19(2), 37-43.
• Akçiçek, E., Çakmak, F., Köse, Ş., & Büke, A. Ç. (2021). Tarihsel süreçte Anadolu’da veba. Gece Kitaplığı.
• Angın, Y. (2021). Covid-19 pandemi sürecinden geçerken sağlık çalışanlarında dini başa çıkma ve psikolojik sağlamlık ilişkisi üzerine bir araştırma. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 25(1), 331-345.
• Apaydın, N. (2020). Corona covid-19. Gece Kitapçılığı Yayınları.
• Bahar, O., & İlal, N. Ç. (2020). Coronavirüsün (Covid-19) turizm sektörü üzerindeki ekonomik etkileri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 125-139.
• Baysal, S., & Taş, K. (2022). Covid-19 pandemisi ve dijitalleşme: aile, eğitim ve din kurumları üzerine sosyolojik bir çözümleme. Journal of social sciences (1306-7877), 32, 101-111.
• BBC (2020). Pandemi nedir, ülkeleri nasıl etkiler? - Dünya Sağlık Örgütü koronavirüsü pandemi ilan etti. E. A.: Pandemi nedir, ülkeleri nasıl etkiler? - Dünya Sağlık Örgütü koronavirüsü pandemi ilan etti - BBC News Türkçe.
• Behere, P. B., Das, A., Yadav, R., & Behere, A. P. (2013). Religion and mental health. Indian journal of psychiatry, 55(Suppl 2), 187-194.
• Bentzen, J. S. (2021). In crisis, we pray: Religiosity and the COVID-19 pandemic. Journal of economic behavior & organization, 192, 541-583.
• Bingöl, H., Bingöl, Ş., & Öner, İ. (2021). Covid-19’un e-spor sektörü üzerindeki etkisi. Journal of rol sport sciences, 2(1), 119-131.
• Coppen, L. (2020). Will coronavirus hasten the demise of religion – or herald its revival? The Spectator. Erişim adresi: https://www.spectator.co.uk/article/will-coronavirus-cause-a-religious-resurgenceor-its-ruination.
• Çakmak F., Köse, Ş., Büke, Ç., &, Akçiçek, E. (2019). Tarihsel süreçte Anadolu’da cüzzam. Gece Akademi.
• Eryiğit, V., & özdemir, L. (2023). Covid-19 pandemi döneminde yükseliş gösteren sektörler: e-ticaret. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 83-99.
• Fang, X. (2014). The global cholera pandemic reaches Chinese villages: population mobility, political control, and economic incentives in epidemic prevention, 1962–1964. Modern Asian Studies, 48(3), 754-790.
• Gavaz, Ö. S., & Masalcı-Şahin, G. (Eds.). (2021). Eskiçağda salgın ve hastalıklar. Ege Yayanları.
• Genç, Ö. (2011). Kara ölüm: 1348 veba salgını ve Ortaçağ Avrupa’sına etkileri. Tarih Okulu Dergisi, 2011, 123-150.
• Green, M. H. (2022). Dört Kara Ölüm. çev. Murat Keçiş-Sare Bodur. Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7(2), 1182-1230.
• Gülerce, H., and Maraj, H. A. (2021). Resilience and hopelessness in Turkish society: Exploring the role of spirituality in the covid-19 pandemic. Journal of Economy Culture and Society, 2021(63), 1-15. https://doi.org/10.26650/JECS2020-0075
• Hackney, C. H., & Sanders, G. S. (2003). Religiosity and mental health: A meta–analysis of recent studies. Journal for the scientific study of religion, 42(1), 43-55.
• Hökelekli, H. (2008). Din psikolojisi. (7. Baskı). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Hsieh, K. Y., Kao, W. T., Li, D. J., Lu, W. C., Tsai, K. Y., Chen, W. J., ... & Chou, F. H. C. (2021). Mental health in biological disasters: from SARS to COVID-19. International journal of social psychiatry, 67(5), 576-586.
• İstek, E. (2017). Avrupa’da veba salgını ve salgında din faktörü (Viyana örneği). Tarih Araştırmaları Dergisi, 36(62), 173-204.
• James, A., & Wells, A. (2003). Religion and mental health: Towards a cognitive-behavioural framework. British Journal of Health Psychology, 8, 359–376. https://doi.org/10.1348/135910703322370905
• James, A., & Wells, A. (2003). Religion and mental health: Towards a cognitive‐behavioural framework. British journal of health psychology, 8(3), 359-376.
• Jones, J. W. (2004). Religion, Health and the Psychology of Religion: How the Research on Religion and Health Helps Us Understand Religion. Journal of Religion and Health, 43(4), 317-328.
• Kanungo, S., Azman, A. S., Ramamurthy, T., Deen, J., & Dutta, S. (2022). Cholera. Lancet, 399 (10333), 1429-1440. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(22)00330-0
• Kaplan, H., Sevinç, K, & İşbilen, N. (2020). Doğal afetleri anlamlandırma ve başa çıkma: Covid-19 salgını üzerine bir araştırma. Turkish Studies, 15(4), 579-598. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44477
• Karaca, N., Aksakal, E., & Kılıç, C. (2020). COVID-19 salgınının Türkiye’de aile içerisinde yol açtığı toplumsal etkiler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(4), 1811-1831.
• Karataş, Z. (2020). COVID-19 pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-17.
• Kaya, B. (2020). Pandeminin ruh sağlığına etkileri. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23, 123-124. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.64325
• Kılıç, O. (2020). Küresel salgının anatomisi: insan ve toplumun geleceği. İçinde M. Şeker, A. Özer ve C. Korkut (Edt.), Tarihte küresel salgın hastalıklar ve toplum hayatına etkileri (ss. 13-53).Türkiye Bilimler Akademisi.
• Kılıç, O. (2021). Mikrop salgın ve toplum-insanlığın ölümle imtihanı.  İdeal Kültür Yay.
• Koenig, H. G. (2012). Religion, spirituality, and health: The research and clinical implications. ISRN Psychiatry, 2012, 1–33.
• Koenig, H. G. (2020). Din ve Tıp II: Din, Ruh Sağlığı ve Sağlık Davranışları (T. Demir, Trans.). Antakiyat, 3(1), 118-132.
• Koenig, H. G. (2020). Maintaining health and well-being by putting faith into action during the COVID-19 pandemic. Journal of religion and health, 59(5), 2205-2214.
• Küçükoğlu, S. (2021). Covıd-19 pandemi sürecinin küresel ekonomik göstergeleri ve Türkiye’de bankacılık ve finans sektörüne etkileri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1269-1291.
• Levin, J. (2010). Religion and mental health: Theory and research. International Journal of Applied Psychoanalytic Studies, 7(2), 102-115.
• Marahatta, S., Ghimire, A., Jha, N., Pokhrel, S. M., Rayamajhi, S., & Jirel, S. (2015). Social stigma in leprosy. Journal of Chitwan Medical College, 5(2), 6-10.
• Maraj, H. A., Gülerce, H., Rana, S., & Meraj, M. (2020). Resilience and hopelessness: Exploring the mediator role of spirituality in the global situation of COVID-19. Jurnal Kajian Wilayah, 11(1), 1-16. https://doi.org/10.14203/jkw.v11i1.844
• Marshall, L. (2021). Epidemics and Religion: From Angry Gods and Offended Ancestors to Hungry Ghosts and Hostile Demons. Socio-historical examination of religion and ministry, 3(1), 97-117.
• Nikiforuk, A. (2013). Mahşerin dördüncü atlısı. İletişim Yayınları.
• Nosten, F., Richard-Lenoble, D., & Danis, M. (2022). A brief history of malaria. La Presse Médicale, 51(3), 104130.
• Okumuş, E. (2020). Yeni Tip Koronavirüs Örneğinde Afetlerin Toplumsal Etkileri. Küresel Salgınlara Farklı Bakışlar içinde (71-115, Ss.). Eskiyeni Yayınları.
• Pew Research Center. (2020). Most Americans say coronavirus outbreak has impacted their lives. Erişim adresi: https://www.pewresearch.org/social-trends/2020/03/30/most-americans-say-coronavirus-outbreak-has-impacted-their-lives/
• SARIBAŞ, S. (2020). Hansen’in evlatları: Avrupa’nın son cüzzam hastanesi sakinlerinin hikayesi. MOLESTO: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 3(1), 229-240.
• Shah, K., Kamrai, D., Mekala, H., Mann, B., Desai, K., & Patel, R. S. (2020). Focus on mental health during the coronavirus (COVID-19) pandemic: applying learnings from the past outbreaks. Cureus, 12(3).
• Sil, A., & Das, A. (2022). History of leprosy in India: An overview of historic and modern contributions. Clinics in Dermatology, 40(6), 691-699.
•  Snowden, F. (2021). Salgınlar ve toplum: Kara ölüm’den günümüze. Tellekt.
• Stern, A. M., Cetron, M. S., & Markel, H. (2010). The 1918–1919 influenza pandemic in the United States: Lessons learned and challenges exposed. Public Health Reports, 125(3_suppl), 6-8.
• Şişman, B. (2021). Salgın hastalıkların sosyal hayatta etkisi ve kültürümüzde koronavirüs vakası. Paradigma Akademi Yayınları.
• Tekin, A. (2021). Tarihten günümüze epidemiler, pandemiler ve ekonomik sonuçları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 330-355.
• Thèves, C., Biagini, P., & Crubézy, E. (2014). The rediscovery of smallpox. Clinical Microbiology and Infection, 20(3), 210-218.
• Tuğluoğlu, F. (2008). Türkiye’de sıtma mücadelesi (1924-1950). Türkiye Parazitoloji Dergisi, 32(4), 351-359.
• Turner, H., & Gulerce, H. (2021). Migrants and communication technologies in challenging times; a double-edged sword. In V. Bozkurt, G. Dawes, H. Gulerce, & P. Westenbroek (Eds), The societal impacts of COVID-19: A transnational perspective (pp. 161-161). Istanbul University Press. https://doi.org/10.26650/B/SS49.2021.006.11
• Üstün, Ç., & Özçiftçi, S. (2020). COVID-19 pandemisinin sosyal yaşam ve etik düzlem üzerine etkileri: Bir değerlendirme çalışması. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 25(Special Issue on COVID 19), 142-153.
• Yapıcı, A. (2007). Ruh sağlığı ve din psiko-sosyal uyum ve dindarlık. Karahan Kitabevi.
• Yıldırım, N., & Ertin, H. (2020). 1893-1895 İstanbul kolera salgınında Avrupalı uzmanlar ve Osmanlı Devleti’nde sağlık modernizasyonuna katkıları. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(1), 85-101.
• Yılmaz, Ö. (2017). 1847-1848 kolera salgını ve Osmanlı coğrafyasındaki etkileri. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 6(1), 23-55.