Ülkemizde Ayçiçeği Durumu ve Gelecekteki Yönü

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: ÖZEL SAYI-2, 322 - 327, 31.12.2016

Yalçın Kaya

Öz

Yağlık ayçiçeği,
adaptasyonu ve mekanizasyon oranı yüksek, pazarlanma kolaylığı ve tüketicilerce
en çok tercih edilen bitkisel yağ olması nedeniyle, ülkemizin en önemli yağ
bitkisidir. Ayrıca ülkemiz yağlı tohum üretimimizin yetersizliği ve son
yıllarda artan rafine bitkisel yağ ve margarin ihracatı nedeniyle artan yağ
açığımız (2014’de 4 Milyar $), ayçiçeğinin önemini giderek arttırmaktadır.
Ülkemizde son yıllarda ağırlıklı olarak Trakya Bölgesi’nde tarımı yapılan
yağlık ayçiçeğinin, artan fiyatlara da bağlı olarak ekim alanları giderek diğer
bölgelerde yaygınlaşmak olup, özellikle Konya ve Çukurova bölgelerindeki artış
dikkat çekmektedir. Yazlık bir bitki olduğundan, yıllara
bağlı olarak verimi değişiklik göstermektedir. Ülkemizde
ayçiçeği üretimini kısıtlayan parametreler; son yıllarda yeni ırklarına
dayanıklı hibritler geliştirilen orobanş parazitine ilaveten, yabancı otlar ve
mildiyö hastalığıdır. Özellikle ekim öncesi ilaçlarla kontrol edilemeyen
pıtrak, sirken, köy göçüren, vb yabancı otlar, verimi fazlaca etkilediğinden,
hem bu geniş yapraklı otları, hem de orobanşı kontrol eden çıkış sonrası Imidazolinone
(IMI) terkipli herbisitlerin ve buna dayanıklı ayçiçeği hibritlerinin
kullanıldığı Clearfield teknolojisi, pazarda payını giderek arttırmaktadır. Son
yıllarda, mildiyö ve orobanşın yeni ırklarına dayanıklı çeşitler piyasada
olduğundan, ayçiçeğinde çeşit problemi bulunmamaktadır. Ancak tüketicilere hem
kaliteli bir yağ sunan, hem de kızartmaya daha uygun ve dünyada payı giderek
artan oleik tip ayçiçeğinin ülkemizde gelecekte fazlaca yaygınlaşması, ülkemiz
ekonomisine önemli katkılar sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ayçiçeği, Türkiye, hibrit, canavar otu

The Current Situation and Future Direction of Oil Type Sunflower Production in Turkey

Öz

Oil type sunflower is the most important oil
crops due to its higher adaptation and mechanization use, being easy marketable
and the most preferred vegetable oil by consumers in Turkey. Due to the lack of our
domestic oilseed production, rising vegetable oils and margarine exports and
our oil deficit (4 billion in 2014) in recent years increases gradually the
importance of sunflower. Oil type sunflower which are mainly cultivated in
Trakya region is going to spread to other regions its acreage due to rising
prices and the increases particularly in the Konya and Cukurova region in recent years are
noteworthy. As being a summer crop, its yield varies depending on the year.
Parameters that restrict the sunflower production in our country are weeds and
downy mildew in addition to broomrape parasite which were developed resistant
hybrids against it in recent years. The broad-leaf weeds such as cocklebur, Cirsium, Chenopodium etc.
which are not controlled by pre emergence herbicides influence more seed yield
much so Clearfield technology applied post-emergence with controlling both
broomrape and Imidazolinone (IMI) resistant sunflower hybrids are gradually
increased its market share. In recent years, there is no sunflower variety
problem because new cultivars resistant to downy mildew and broomrape are in
the market. However, the increase of oleic type sunflower both offering a high
quality oil to consumers as well as is much more affordable for frying oil with
increasing market share widespread in the world will make an important
contributions to our country economy in the future.

Anahtar Kelimeler

Sunflower, Turkey, hybrid, broomrape

Kaynakça

• Jocic S., Miladinovic D., Kaya Y., 2015. Breeding and Genetics of Sunflower. N. Dunford, E. M. Force (Ed) Sunflower: Chemistry, Production, Processing, and Utilization. 710 sayfa. AOCS American Oil Chemistry Society, 1-26.
• Kaya Y., Evci G., Kaya V., Kaya M., 2007. Oleik Tip Ayçiçeği Tarımı ve Gelecekteki Yönü. 1. Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu, 28-31 Mayıs, Samsun, 134-140.
• Kaya Y., 2013. Ayçiçeği: Türkiye’nin en önemli yağ bitkisi. TÜRKTOB Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 2(7): 20-23.
• Kaya Y., 2014. Current Situation of Sunflower Broomrape Around the World. Proc. of 3rd International Symposium on Broomrape (Orobanche spp.) in Sunflower. 3-6 June, Cordoba, Spain, 9-18.
• Kaya Y., 2015. Herbicide resistance breeding in sunflower, current situation and future directions. Journal of Academy of Science of Moldova, 2(326): 101-106.
• Kaya Y., Balalic I., Miklic V., 2015. Eastern Europe Perspectives on Sunflower Production and Processing. (Eds. Dunford N, Force EM) Sunflower: Chemistry, Production, Processing, and Utilization. 710 sayfa. American Oil Chemistry Society (AOCS), 575-638.
• Semerci A, Kaya Y, Sahin I, Çitak N, 2011. Evaluation of the changes in the cost factors of sunflower produced in thrace on the basis of the provinces in the research field and of the sizes of enterprise. Helia, 34(54): 147-158.
• Semerci A., Kaya Y., Şahin İ., Çıtak N., 2012. Türkiye’de yağlı tohumlar üretiminde uygulanan destekleme politikalarının ayçiçeği ekim alanları ve üretici refahı üzerine etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26(2): 55-62.