Genotip x Çevre İnteraksiyonunun Ekmeklik Buğdayda (T. aestivum L.) Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi
Öz
Bu araştırma, ekmeklik buğdayda bazı kalite kriterleri (bin tane
ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, gluten miktarı, gluten indeksi ve
zeleny sedimentasyon) üzerine; genotip, çevre ve genotip x çevre interaksiyonun
etkilerini belirlemek amacıyla 2015–2016 yılında Edirne1, Edirne2, Keşan,
Lüleburgaz ve Tekirdağ lokasyonlarında yürütülmüştür. Yirmi beş genotipten
oluşan deneme, (beş çeşit ve yirmi hat) Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre
dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada genotiplerin beş farklı
çevredeki bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, gluten, gluten
indeksi ve zeleny sedimentasyonu incelenmiştir. Genotip, çevre ve genotip x
çevre interaksiyonun incelenen tüm özellikler üzerine etkileri istatistiki
olarak önemli bulunmuştur. Bu özellikler üzerine genotip ve çevre etkileri
farklı düzeylerde olmuştur. Çevrenin sedimentasyona etkisi en az olurken, bin
tane ve hektolitre ağırlığı üzerine etkisi en fazla olmuştur. Genotiplerin tüm
lokasyonlardaki ortalama bin tane ağırlığı; 29.9–48.1 (39.71) g, hektolitre
ağırlığı; 78.3–85.7 (81.84) kg/hl, protein oranı; %10.0–12.9 (11.09), gluten
miktarı; %25.4–39.5 (32.20), gluten indeksi; %18.8–93.1 (66.88), sedimentasyon
ise 18.9–59.7 (41.03) ml arasında değişmiştir. İncelenen kalite özelliklerinden
protein, gluten ve bin tane ağırlığı arasında önemli bir ilişki belirlenirken,
diğer yandan da zeleny sedimentasyon, gluten indeks ve hektolitre ağırlığı
arasında da önemli ilişki tespit edilmiştir. Protein, gluten ve bin tane
ağırlığı yönünden 18, 25 ve 14 nolu genotipler ile Aldane çeşidi, zeleny
sedimentasyon, gluten indeks ve hektolitre ağırlığı bakımından ise 7 nolu
genotip en kaliteli olarak belirlenmiştir. Tekirdağ ve Edirne2 lokasyonları en
kaliteli çevre, Edirne1 lokasyonu ise kalitesi en düşük çevre olarak
belirlenmiştir. Tüm kalite özellikleri yönünden Aldane, 3, 7 ve 25 nolu
genotipler en kaliteli, 21, 19 ve 4 nolu genotipler ise kalitesi en düşük
genotipler olarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Altınbaş M., Tosun M., Yüce S., Konak C., Köse E., A. ve Akçalı Can R., 2004. Ekmeklik Buğdayda (T. aestivum L.) Dane Verimi ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerinde Genotip ve Lokasyon Etkileri, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1): 65-74
- Anonim, 1990. AACC standard 55-30 American Association of Cereal Chemists
- Anonymous, 2013. FAO Statistics Division, FAOSTAT-Agriculture, http://www.fao.org/ faostat (Erişim tarih: 21.01.2016)
- Atlı A., 1987. Kışlık Tahıl Üretim Bölgelerimizde Yetiştirilen Bazı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Kaliteleri ile Kalite Karakterlerinin Stabilitesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim 1987, Bursa, 443-454
- Atlı A., 1999. Buğday ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu. 8-11 Haziran 1999, Konya. 498-506
- Aydın N., Bayramoğlu H. O., Mut Z. ve Özcan H., 2005. Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşit ve Hatlarının Karadeniz Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. AÜZF Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (3):257-262
- Aydoğan S., Göçmen Akçaçık A., Şahin M. ve Kaya Y., 2007. Ekmeklik buğday (T. aestivum L.) genotiplerinde verim ve bazi kalite özellikleri arasindaki ilişkiler. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 16. Sayı. 1-2
- Demir İ., Yüce S., Tosun M., Sekin Y., Köse E. ve Sever C., 1999. İleri Ekmeklik Buğday Hatlarının Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Bir Çalışma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15–20 Kasım 1999, Adana, Cilt I Genel Tahıllar: s. 354–356
- Egesel C. Ö., Kahrıman F., Tayyar Ş. ve Baytekin H., 2009. Ekmeklik Buğdayda Un Kalite Özellikleri İle Dane Veriminin Karşılıklı Etkileşimleri ve Uygun Çeşit Seçimi. Anadolu Tarım Bilim Dergisi, 24(2):76-83
- Elgün A., Türker S. ve Bilgiçli N., 2001. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü. S. Ü. Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Ders Notları, Konya Ticaret Borsası Yayın No:2, Konya
- Ercan R., Seçkin R. ve Velioğlu S., 1988. Ülkemizde Yetiştirilen Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kalitesi. Gıda 13 (2):107-114
- Jusuf M, Rhayuningsih S.A., Wahyuni T.S. and Restuono J., 2008. Adaptasi dan stabilitas hasil klon harapan ubi jalar. Journal Penelitian Pertanian Tanaman Pangan, 27:37-41
- Kahraman T., Şanal T. ve Öztürk İ., 2016. Determination of the Quality Parameters on Some Bread Wheat Genotypes in TrakyaMarmara Region of Turkey. 15th International Cereal and Bread Congress, April 18-21, 2016 İstanbul, Turkey. p:287
- Kelly J. T., Bacon R. K. and Gbur E. E., 1995. Relationship of Grain Yield and Test Weight in Soft Red Winter Wheat. Cereal Research Communications, Vol: 23, Nos 1-2, p: 53-57
- Schiller G. W., Ward A. B., Huang D. H. and Shellenberger J. A., 1967. Influence of protein content in wheat evaluation. Cereal Science Today, 12:372-376
- Jusuf M, Rahayuningsih S.A., Wahyuni T.S. and Restuono J., 2008. Adaptasi dan stabilitas hasil klon harapan ubi jalar. Journal Penelitian Pertanian Tanaman Pangan, 27:37-41
- Mut Z., Aydın N., Bayramoğlu N.O. and Özcan H., 2007. Bazı ekmelik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve başlıca kalite özelliklerinin belirlenmesi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2):193-201
- Tayyar Ş., 2005. Biga koşullarında yetiştirilen bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının verim ve bazı kalite özelliklerinin saptanması. Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(3):405-409
- Toklu F., Yağbasanlar T. and Özkan H., 1999. Ekmeklik buğdayda (T. aestivum L.) hektolitre ağırlığı ile tanenin fiziksel ve kalite özellikleri arasındaki ilişkilerin saptanması üzerine bir araştırma. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Adana. 1999, 339-342
- Yağdı K., 2004. Bursa koşullarında yetiştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının bazı kalite özelliklerinin araştırılması. Uludağ Üni. Zir. Fak. Dergisi. 18 (1): 11-23
- Yan W. and Kang M.S., 2002. GGE biplot analysis: A graphical tool for breeders, geneticists, and agronomists. CRC Press, Boca Raton, FL, 6388
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 26 |
