Mercimekte (Lens culinaris M.) Hızlı Islah Teknikleri Kullanılarak Generasyon Süresinin Kısaltılması

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 2, 103 - 111, 26.12.2019

Gözde Çelik Özer Cuma Karaoğlu Abdulkadir Aydoğan Vildan Havva Kılınç

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.660728

Öz

Bu çalışma 2019 yılında; Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Baklagil Islah Birimi ve Biyoteknoloji Araştırma Merkezi işbirliği ile yürütülmüştür. Mercimekte yabancı ot sorununa çözüm bulmak için dayanıklılığı tespit edilmiş hatlar ile ülkemizde en fazla ekimi yapılan kışlık mercimek çeşitleri resiprokal olarak melezlenmiştir. Bu çalışmanın amacı, melezlenen popülasyonlarda genetik ilerlemeyi arttırmak için kontrollü koşullarda mercimeğin günlük ışığa maruz kalma süresini ve ışıklanma yoğunluğunu yükselterek generasyonlar arası süreyi kısaltmaktır. Arazi koşullarındaki klasik mercimek ıslah çalışmaları sonucunda bir yılda bir generasyon ilerleme sağlanabilmektedir. Bu çalışmada bitkilerin hem günlük ışığa maruz kalma süresinin uzatılması hem de erken tohum hasadı gerçekleştirilmesi suretiyle populasyonlar 60 gün içerisinde bir generasyon ilerletilmiştir. Sera ve iklim odasında ışıklandırma yoğunluğu ve süresi farklı tutularak bitkilerdeki morfolojik ve fizyolojik değişimler gözlemlenmiştir. Çalışma ile mercimekte hızlı ıslah teknikleri kullanılmaya başlanmıştır. Bu tekniklerin klasik ıslah çalışmalarına entegre edilmesi ile daha kısa sürede istenilen özellikte mercimek çeşitleri geliştirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hızlı ıslah, mercimek, melezleme, fotoperiyot, generasyon

Kaynakça

• Ball, D.A., Ogg, A.G., & Chevalier, P. M. (1997). The influence of seeding rate on weed control in small-red lentil (Lens culinaris). Weed Science, 45(2), 296–300.
• Bukun, B., & Guler, B. H. (2005). Densities and importance values of weeds in lentil production. Int. J. Bot, 1(1), 15–18.
• Croser, J. S. (2002). Haploid and zygotic embryogenesis in chickpea (Cicer arietinum L.). PhD, The University of Melbourne, Melbourne, Australia.
• Cubero, J. I. (1984). Taxonomy, distribution and evolution of the lentil and its wild relatives. In Genetic Resources and Their Exploitation—Chickpeas, Faba beans and Lentils (pp. 187–203). Springer.
• Ghosh, S., Watson, A., Gonzalez-Navarro, O. E., Ramirez-Gonzalez, R. H., Yanes, L., Mendoza-Suárez, M., … Green, P. (2018). Speed breeding in growth chambers and glasshouses for crop breeding and model plant research. Nature Protocols, 13(12), 2944.
• Grewal, R. K., Lulsdorf, M., Croser, J., Ochatt, S., Vandenberg, A., & Warkentin, T. D. (2009). Doubled-haploid production in chickpea (Cicer arietinum L.): role of stress treatments. Plant Cell Reports, 28(8), 1289–1299.
• Halila, M. H. (1994). Status and potential of winter-sowing of lentil in Tunisia. In Proceedings of the workshop on towards improved winter-sown lentil production for the West Asia and North African highlands (pp. 172–183).
• Köse, Ö. D. E., Bozoğlu, H., & Zeki, M. U. T. (2017). Yozgat Koşullarında Yetiştirilen Yeşil Mercimek Genotiplerinin Verimine Ekim Sıklığının Etkisi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20, 351–355.
• Panchangam, S. S., Mallikarjuna, N., Gaur, P. M., & Suravajhala, P. (2014). Androgenesis in chickpea: Anther culture and expressed sequence tags derived annotation.
• Ray, D. K., Mueller, N. D., West, P. C., & Foley, J. A. (2013). Yield trends are insufficient to double global crop production by 2050. PloS One, 8(6), e66428. Singh, K. B., Malhotra, R. S., & Witcombe, J. R. (1983). Kabuli chickpea germplasm catalog.
• Smedley, D., Jacobsen, J. O. B., Jäger, M., Köhler, S., Holtgrewe, M., Schubach, M., Washington, N. L. (2015). Next-generation diagnostics and disease-gene discovery with the Exomiser. Nature Protocols, 10(12), 2004.
• Tan, S., Evans, R. R., Dahmer, M. L., Singh, B. K., & Shaner, D. L. (2005). Imidazolinone‐tolerant crops: history, current status and future. Pest Management Science: Formerly Pesticide Science, 61(3), 246–257.
• Thonke, K. E. (1991). Political and practical approaches in Scandinavia to reduce herbicide inputs. In Brighton Crop Protection Conference-Weeds. Tuik 2018, A. (n.d.). Bitkisel üretim istatistikleri kuru baklagiller değerlendirme raporu.
• Zulkadir, G., Çölkesen, M., İdikut, L., Çokkizgin, A., Girgel, Ü., Tanrikulu, A., Güneş, M. (2015). Kahramanmaraş Koşullarında Farklı Mercimek (Lens culinaris Medic.) Genotiplerinde Bitki Sıklığının Verim ve Verim Unsurlarına Etkisinin Araştırması. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 19(3), 135–143.