EMİR, OSMAN. Atın Evcilleştirilmesinden Tekerlekli Arabalara: Savaş Arabalarının Kökenleri. İstanbul, Değişim Yayınları, 2022

Yıl 2023, Sayı: 3, 179 - 184, 29.12.2023

Okan Sezer

https://doi.org/10.54930/TARE.2023.74902

Öz

Osman Emir tarafından kaleme alınan kitap, uzun bir araştırma geçmişine ve oldukça geniş bir uluslararası literatüre sahip çalışma alanı adına bir giriş ve/veya faydalı bir cep kitabı niteliği taşımaktadır ki, bu yanıyla söz konusu çalışma alanına yakın zamanda ilgi duymaya başlamış kimseler adına yol gösterici bir rol oynayabilir. Kitap giriş kısmı hariç olmak üzere üç bölüme ayrılmakta ve sırasıyla; atın evcilleştirilme süreci ve bu süreçte rol oynayan olası coğrafyalar ile prehistorik kültürleri, tekerleğin icadı ve bilinen ilk arabalar ile savaş arabalarının erken örneklerini ve son olarak savaş arabalarının yayılımı ve Anadolu’daki olası örneklerinin konu edinildiği bölümler ile sonuç kısmından oluşmaktadır. Yazar, arkeolojik kanıtlar ile tarihi kayıtları neredeyse hatasız kullanmış, çalışma alanında yaşanan ve güncel sayılabilecek gelişmeleri göz ardı etmemiş ve kitabın ele aldığı sorunlar adına bir diğer bilgi kaynağı olan zooarkeolojik araştırmalardan elde edilmiş sonuç ve önerileri sunmuştur. Bununla birlikte, bir kitap incelemesi sınırlarında yapılabilecek ölçüde, etraflıca değinmemiz ve netleştirmemiz gereken birkaç nokta bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Prehistorya, Kuzey Karadeniz-Hazar, Şavaş Arabaları, Tekerlek, Evcilleştirme

Kaynakça

• Anthony, David. The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppe Shaped the Modern World. Princeton: Princeton University Press, 2007.
• Dönmez, Şevket. “Öntarih ve Klasik Dönemlerde Amasya: Güncel Arkeolojik Bulgular.” TÜBA-AR: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 16 (2013): 21−56.
• Kaiser, Elke ve Katja Winger. “Pit Graves in Bulgaria and the Yamnaya Culture.” Praehistorische Zeitschrift 90, no. 1−2 (2015): 114−40. https://doi.org/10.1515/pz-2015-0001.
• Merpert, Nikolay. “Comments on the Chronology of the Early Kurgan Tradition.” Journal of Indo-European Studies 5, no. 4 (1977): 373−78.
• Rassamakin, Yuri. “The Eneolithic of the Black Sea Steppe: Dynamics of Cultural and Economic Development 4500−2300 BC.” Late Prehistoric Exploitation of the Eurasian Steppe içinde, derleyenler Marsha Levine, Yuri Rassamakin, Aleksandr Kislenko ve Nataliya Tatarintseva, 59−182. McDonald Institute Monographs. Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research, 1999.
• Rassamakin, Yuri. “Eneolithic Burial Mounds in the Black Sea Steppe from the First Burial Symbols to Monumental Ritual Architecture.” Ancestral Landscape: Burial Mounds in the Copper and Bronze Age (Central and Eastern Europe – Balkans – Adriatic – Aegean, 4th-2nd millennium B.C.) içinde, derleyenler Elisabetta Borgna ve Slyvie Müller Celka, 293−305. Travaux de la Maison de l’Orient et de la Méditerranée: Série recherches archéologiques 58. Lyon: Maison de l’Orient et de la Méditerranée Jean Pouilloux, 2012.
• Shaposhnikova, Olimpiada Gavrilovna. “Yamnaya Kulturnoistoricheskaya Obshchnost.” Ukrainskoi SSR v trekh tomakh 1 içinde, derleyen K. Ciuk, 336−52. Kyiv: Naukova dumka, 1985.
• Telegin, Dmitriy Y., Sergey Z. Pustovalov ve Nikolay N. Kovalyukh. “Relative and Absolute Chronology of Yamnaya and Catacomb Monuments: The Issue of Co-existence.” Baltic-Pontic Studies 12 (2003): 132−84.
• Trautmann, Martin, Alin Frînculeasa, Bianca Preda-Bălănică, Marta Petruneac, Marin Focşǎneanu, Stefan Alexandrov, Nadezhda Atanassova, Piotr Włodarczak, Michał Podsiadło, János Dani, Zsolt Bereczki, Tamás Hajdu, Radu Băjenaru, Adrian Ioniță, Andrei Măgureanu, Despina Măgureanu, Anca-Diana Popescu, Dorin Sârbu, Gabriel Vasile, David Anthony ve Volker Heyd. “First Bioanthropological Evidence for Yamnaya Horsemanship.” Science Advances 9, no. 9 (2023): 1−13.