Türkiye'de Gübre Kullanım Durumu ve Gübreleme Konusunda Yaşanan Problemler

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 1, 19 - 32, 01.06.2016

Güven Şahin

Öz

Entansif tarım uygulamaları içerisinde akla ilk gelenlerden biri gübrelemedir. Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de tarımsal girdiler içerisinde makineleşmenin ardından gübreleme ikinci sırada yer almaktadır. Türk tarım hayatında 1950'lerde kullanılmaya başlayan kimyasal gübreler, 1970'lerde yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Başlangıçta tüketim 1 milyon tonu dahi bulamazken son yıllarda 5 milyon tonun altına düşmemiştir. Bununla birlikte Türkiye'de kimyasal gübre üretim ve tüketimi pek çok sıkıntıyı da bünyesinde barındırmaktadır. Bundan kaynaklıdır ki Türkiye'de gübrelemeyle sağlanacak ürün ve verim artışı beklenen seviyelere ulaşamamıştır. Hatta hatalı gübrelemeden kaynaklı problemlerden ötürü, söz konusu uygulamadan yarar değil zararlar çok daha ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bu çalışmada Türkiye'de gübre tüketiminin miktar ve dağılımının ziraat coğrafyası odağında analizi yapılarak ekseriyetle tarım bilimciler tarafından irdelenen bir konunun farklı bir bakış açısıyla ele alınarak problemlerin giderilmesinde çözüm önerileri sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Gübre, Gübreleme Sorunları, Tarım Alanları, Ziraat Coğrafyası, Türkiye

The Fertilizer Use State in Turkiye and Problems Experienced About Fertilizing

Öz

One of the Şrst technics thought about intensive agriculture applications is fertilizing. Fertilization is in the second row following mechanisation in agricultural inputs in Turkiye, similar to the state in worldwide. Chemical fertilizations that have been used since 1950's in Turkish agricultural Şelds have been widely used since 1970's. In the beginning the consumption ratio was under one million tonnes while it has a minimum value of Şve million tonnes in recent years. Moreover, chemical fertilization production and consumption in Turkiye includes many problems within itself. This is the reason why products and decrement ratio in rendement to be handled via fertilization could not reach the grades that were expected. In addition to that, fertilization application the harms caused by the problems mentioned above have pretty high levels. In this investment, quantity and and distribution of fertilization consumption is analysed in terms of agricultural geography; this issue- which has been mostly studied by agriculture experts- is examined in a different point of view and suggestions for problems are stated

Anahtar Kelimeler

Fertilization, Fertilization problems, Agricultural Şelds, Agricultural geography, Türkiye

Kaynakça

• Akova Balcı, S. 2016. Kurak ve Yarıkurak Alanların Ziraat Coğrafyası, Basılmamış Ders Notları, s. 66.
• Anonim, 2012. Yara Fertilizer Industry Handbook February 2012, s. 91, http://yara.com/doc/37694_2012%20 Fertilizer%20Industry%20Handbook%20wFP.pdf (Son erişim: 21.02.2016).
• Blondel-Mégrelis, M., 2007. Liebig Or How to Popularize Chemistry, Hyle: International Journal for Philosophy of Chemistry, Vol. 13, p. 43 – 54, Germany.
• Çolakoğlu, H., Çokuysal, B., Çakıcı, H., 2005. Türkiye'de Gübre Üretimi ve Tüketimi, Tarımda Potasyumunun Yeri ve Önemi Çalıştayı Bildirileri, 3 – 4 Ekim 2005, s. 13 – 19, Eskişehir.
• Er, C., 1993. Tarımsal Bir Girdi Olarak Gübre, Ziraat Mühendisliği Dergisi, Türkiye Ziraat Mühendisleri Birliği ve Vakfı Yayın Organı, Sayı: 263, Ankara.
• Eraslan, F., İnal, A., Güneş, A., Erdal, İ., Coşkan, A., 2010. Türkiye'de Kimyasal Gübre Üretim ve Tüketim Durumu, Sorunlar, Çözüm Önerileri ve Yenilikler, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11 – 15 Ocak 2010, Ankara.
• Eyüpoğlu, F., 2002. Türkiye Gübre Gereksinimi, Tüketimi ve Geleceği, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü İşletme Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 2, Teknik Yayın No: T-2, Ankara.
• FAO, 2000. Fertilizer Requirements in 2015 and 2030, pp. 25, Roma.
• Güçdemir, İ. H., Usul, M., 2004. Toprak Analiz Sonuçlarına Göre Gübre Tavsiyeleri, Türkiye 3. Ulusal Gübre Kongresi, Tarım – Sanayi – Çevre, 11 – 13 Ekim 2004, Tokat, Cilt: 2, Nobel Basımevi, Ankara.
• Güçdemir, İ., 2006. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi, Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş Baskı, Toprak Gübre ve Su Kaynakları merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Genel Yayın No: 213, Teknik yayın No: T69, Ankara.
• Grewal, J. S. and Singh, S. N., 1980. Effect of Potassium Nutrition on Frost Damage And Yield of Potato Plants on Alluvial Soils of Punjab (India), Plant and Soil, Sayı: 57, s. 105 – 110.
• Heggenstaller, A., 2014. Crop Insights: Managing Soil pH for Crop Production,
• https://www.pioneer.com/home/site/us/agronomy/library/managing-soil-pH/#top (Son erişim: 21.02.2016).
• Kacar, B. ve Samet, H., 1996. Türkiye'de Planlı Dönemde Kimyasal Gübre Üretimi ve Tüketimi, Journal of Agriculture and Forestry, Sayı: 20, s. 41 – 47.
• Kacar, B., 1997. Gübre Bilgisi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1490, Ders Kitabı: 449, V. Baskı, Ankara.
• Kacar, B. ve Katkat, A.V., 1998. Bitki Besleme, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No. 127, Bursa.
• Kacar, B., 2005. Potasyumun Bitkilerde İşlevleri ve Kalite Üzerine Etkileri, Tarımda Potasyumunun Yeri ve Önemi Çalıştayı Bildirileri, 3 – 4 Ekim 2005, s. 20 – 30, Eskişehir.
• Kacar, B. ve Katkat, A.V., 2009. Gübreler ve Gübreleme Tekniği, III. Baskı, Nobel Yayın No: 1119, s. 559, Ankara.
• Kaplan, M., Aktaş, M., Güneş, A., Alpaslan, M., Sönmez, S., 2000. Türkiye Gübre Üretim ve Tüketiminin Değerlendirilmesi, Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 17-21 Ocak 2000, s. 881 – 900, Ankara.
• Karaçal, İ., 2008. Toprak Verimliliği, Nobel Yayın No: 1335, I. Basım, s. 222, Ankara.
• Karaçal, İ. ve Tüfenkçi, Ş., 2010. Bitki Beslemede Yeni Yaklaşımlar ve Gübre–Çevre İlişkisi, TMMOB VII. Teknik Kongresi, 11–15 Ocak 2010, s. 257–268, Ankara.
• Karyotis, T., Güçdemir, İ., Akgül, S., Panagopoulos, A., Karyoti, K., Demir, S., Kasacı, A., 2014. Nitrogen Fertilization Plans for The Main Crops of Turkey to Mitigate Nitrates Pollution, Eurasian Journal of Soil Science, Vol. 3, Issue: 1, pp. 13-24, Turkey.
• Kazgan, G., 1977. Tarım ve Gelişme, II. Baskı, İstanbul Üniversitesi Yayınlarından No: 2261, İktisat Fakültesi No: 387, s. 579, İstanbul.
• Koca, M., 2008. Kimyasal Gübre Sektörünün Sorunları ve Çözüm Önerileri, 4. Ulusal Bitki Besleme ve Gübre Kongresi, 8 – 10 Ekim 2008, s. 2 – 5, Konya.
• Kubát, J., 2012. Humus, its Structure and Role in Agriculture and Environment, Developments in Agricultural and Managed- Forest Ecology 25, pp. 222, Netherlands.
• Okutan, T., 2010. Geçmişten Günümüze Gübre Sektörü, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 5. Bitki Besleme ve Gübre Kongresi Bildirileri, 15 – 17 Eylül 2010, s. 2 – 5, İzmir.
• Oruç, E. ve Gürler, A.Z., 1995. Tokat İli Kazova Yöresi'nde Kimyasal Gübrelerin Tedarik ve Kullanımı Üzerine Bir Araştırma, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı: 12, s. 56 – 68, Tokat.
• Öktüren Asri, F., Arı, N., Arpacıoğlu, A.E., Özkan, C.F., Demirtaş, E.I., Maral, B., 2010. Toprak ve Yer Altı Su Kaynaklarının Kirlenmesinde Tarımsal Kimyasalların Etkisi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 5. Bitki Besleme ve Gübre Kongresi Bildirileri, 15 – 17 Eylül 2010, s. 554 – 559, İzmir.
• Polat, H., Güngör, İ., Koca, C., 2013. Türkiye'de Kullanılan Azotlu Gübrelerin Standart ve Yönetmeliklerle Uyumluluğu Üzerine Bir Araştırma, Toprak-Su Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, s. 102 – 111, Ankara.
• Sezen, Y., 1995. Gübreler ve Gübreleme, II. Baskı, Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 679, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 303, s. 276, Erzurum.
• Soylu, S., Boyraz, N., Zengin, M., Sahin, M., Kaya, A., Kutluca, M.C., Sener, M., Unal, Y., 2010. Konya İlinde Kırsal Kalkınma İçin Örnek Uygulama: Altınekin Modeli (Bitkisel Üretimde İyi Tarım Uygulamaları), Uluslararası Bölgesel Kalkınma Sempozyumu, 07 – 09 Ekim 2010, s. 291 – 302, Yozgat.
• Şengül, H., Güneş, E., Artukoğlu, M., Kızılaslan, H., 2010. Tarımsal Girdi Kullanımı ve Politikaları, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Cilt: 2, s. 853 – 860, Ankara.
• Taşlıgil, N. ve Şahin, G., 2012. Türkiye'de Gübre Sanayi, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 29, Mart – Nisan 2012, s. 1 – 17, Celalabat/Kırgızistan.
• Yıldırım, Ö.F., 2010. Adıyaman Kuyulu Meralarında Farklı Dozlarda Çiftlik ve Fosforlu Gübrelemenin Meraya Etkisi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, s. 45, Şanlıurfa.
• Yılmaz, H., Demircan, V., Gül, M., 2009. Üreticilerin Kimyasal Gübre Kullanımında Bilgi Kaynaklarının Belirlenmesi ve Tarımsal Yayım Açısından Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, s. 31 – 44, Isparta.
• Zabunoğlu, S., 1970. Memleketimizde Gübre Üretim ve Tüketimi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 408, Deneme Dersleri: 2, s. 26, Ankara.
• Zengin, M. ve Gezgin, S., 2011. Konya İli'nde Toprak ve Gübreleme Sorunları, I. Konya Kent Sempozyumu, 26 – 27 Kasım 2011, s. 371 – 384, Konya.
• Yararlanılan İnternet Kaynakları:
• http://www.extension.uidaho.edu/nutrient/crop_nutrient/corn.html
• http://www.fertilizer101.org/science/?storyid=10
• http://data.worldbank.org/indicator/AG.CON.FERT.ZS/countries?display=map
• http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E