TÜRKİYE'DE ÖNEMLİ GIDA ÜRÜNLERİNİN TALEP ESNEKLİKLERİ

Yıl 2008, Cilt: 14 Sayı: 1 ve 2, 55 - 65, 01.06.2008

Cuma Akbay Abdulbaki Bilgiç Bülent Miran

Öz

Gıda ürünleri talep esnekliklerinin tahmini, gerek tarım ekonomisi ve gerekse uygulamalı ekonomikçalışmalarda önemli çalışma alanlarından biridir. Bu çalışmanın amacı Türkiye istatistik Kurumu (TÜİK)tarafından derlenmiş olan kesit veriler kullanılarak Türkiye'de hanehalkları tarafından tüketilen önemli gıdaürünlerinin talep esnekliklerini tahmin etmektir. Çalışmada, 42 gıda ürününe ait talep modeli, gelir ve fiyatesnekliklerini tahmin etmek amacıyla Heckman iki aşamalı tahmin yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarınagöre, gelir esnekliklerinin çoğunluğu pozitif ve birden küçüktür. Hesaplanan gelir esnekliğine göre, ekmekinferior (düşük mal) olarak saptanmıştır. Gelir esnekliği en yüksek olan ürünler ise sığır eti, koyun eti ve keçi etigibi kırmızı et ürünleridir. Gıda ürünleri fiyat talep esnekliklerinin büyük bölümünün ise birden küçük olduğutahmin edilmiştir. Kırmızı et, margarin, zeytinyağı, fındık ve sofralık zeytin fiyat esnekleri birden büyüktür

Anahtar Kelimeler

Fiyat ve gelir esnekliği, gıda talebi, Türkiye, Heckman iki aşamalı tahmin yöntemi

Demand Estimaton For Basic Food Products in Turkey

Öz

Estimating demand elasticities for food commodities has been important research issues in agricultural andapplied economics. The objective of this study is to estimate demand elasticities for important food products inTurkey by using cross sectional survey data from Turkish Statistical Institute (TurkStat). Heckman two-stageestimation procedure is used to estimate demand parameters, income and own-price elasticities for 42 foodproducts.According to the results, most of the income elasticities are positive and lower than 1. Income elasticityshows that bread is an inferior good for Turkish consumers. Red meats such as beef, sheep and goat meat have thehighest income elasticities among food commodities. Own price elasticities for most food commodities areinelastic, as expected. Red meats, margarine, olive oil, hazelnut and olive price elasticities are elastic

Anahtar Kelimeler

Own price and income elasticity, food demand, Turkey, Heckman Two-stage procedure

Kaynakça

• Akbay, C., 2004. “Talep Analizlerinde Tek ve Çok Denklemli Modellerin tahmini: Problemler ve Çözüm Önerileri.” Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi. 16- 18 Eylül. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Akbay, C., 2007. “Urban Households' Cooking Oil and Fat Consumption Patterns in Turkey: Quality Vs. Quantity.” Quality&Quantity. 41(6), 851-867.
• Akbay, C. ve Boz, İ., 2001. “Food Consumption Patterns of Socioeconomics Groups: An Application of Cencored System of Equation,” ERC/METU International Conference in Economics / V. Meeting in Ankara, September 10-13, C6-117.
• Akbay, C., Chern, W. ve Boz, I. 2007. “Household Food Consumption in Turkey.” European Review of Agricultural Economics. 34(2), 209-231.
• Akbay, C., Chern, W. and Boz, İ. 2008. “Household Food Consumption in Turkey: A Reply.” European Review ofAgricultural Economics. 35(1), 99-102.
• Armağan, G. ve Akbay, C. 2008. “An Econometric Analysis of Urban Households' Animal Products Consumption in Turkey.”Applied Economics. 40(15), 2025-2032.
• Cox, T.L. ve Wohlgenant, M.K., 1986. “Price and Quality Effects in Cross-Sectional Demand Analysis.” American Journal of Agricultural Economics 68, 908- 919.
• Greene, W. H. 2007. LIMDEP Version 9.0. Econometric Modeling Guide Volume 2,Australia.
• Heckman, JJ., 1976. “The Common Structure of Statistical Methods of Truncation, Sample Selection, and Limited Dependent Variables and a Simple Estimator for Such Models.”Annals Econ.And soc. Meas. 5, 475-492.
• Heien D. ve Wessells, C. R., 1990. “Demand System Estimation With Microdata: A Censored Regression Approach.” J. Business and Economic Statistics. 8(3), 365-371.
• Kmenta, J., 1986. “Elements of Econometrics.” 2 Ed., Mac Millan, USA.
• Koç A., Dolekoglu, T and Erturk, Y. E., 2001. “Household Vegetable Oil and Butter Demand in Turkey: A Three- Stage Budgeting and AIDS with Adjusted Unit Value.” Selected Paper, Contributed Paper “The Food Consumer in the Early 21 Century”, 71 EAAE Seminar,April 19-20, 2001 Zaragoza, Spain.
• Koç, A. ve Yurdakul, O., 1995. “Türkiye'de Gıda Harcamaları ve Gıda Ürünleri İçin Gelir-Harcama Esnekliği Tahmini.” Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 10(3), 175-188.
• Orhan, E., Akbay, C., Boz, İ. ve Candemir, S., 2004. “Kesikli-Sürekli Modellerde Marjinal Etkilerin ve Talep Esnekliklerinin Tahmin Edilmesi: Hanehalkı Gıda Harcamaları Üzerine Bir Uygulama.” Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi. 16-18 Eylül. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Özcan, K. M., Tan, S., Dellal, İ., 2001. “Basic Food Consumption in Turkey: Effects of Income, Price and Family Size in UrbanAreas.” 71 EAAE Seminear, The Food Consumer In the Early 21 Century, Zaragoza, Spain.
• Park, J. L., Holcomb, R. B. ve Raper, K. C., 1996. “A Demand System Analysis of Food Commodities by U.S. Households Segmented by Income.” American Journal ofAgricultural Economics. 78, 290-300.
• Pazarlıoğlu, M.V., Miran, B., Üçdoğruk, Ş. ve Abay, C., 2006. “Using econometric modelling to predict demand for fluid and farm milk: A case study from Turkey.” Food Quality and Preference. 18 (2007), 416424.
• Pazarlıoğlu, M.V., Miran, B., 2007. “İzmir'de Sıvı Yağ Talebi: Yaklaşık İdeal Talep Sistemi (AIDS) Uygulaması”, EKEV Akademi Dergisi. Yıl:11, Sayı:32.
• Şengül, S., 2002. “Türkiye'de Kentsel ve Kırsal Kesimde Gelir Gruplarına Göre Gıda Talebi.” Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11(1), 257-282.
• TÜİK, 2003. “Hanehalkı Bütçe Anketi”. Türkiye İstatistik Kurumu,Ankara. nd st st st st Sorumlu Yazar CumaAKBAY
• [e-mail] Geliş Tarihi Kabul Tarihi :14.07.2008