TÜRKİYE'DE TARIM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN MAZOTA YÖNELİK VERGİ VE DESTEKLER

Yıl 2010, Cilt: 16 Sayı: 1 ve 2, 19 - 24, 01.06.2010

Erkan Aktaş Selçuk İpek Serkan Işık

Öz

Türkiye'de tarım sektöründe artan makineleşmeyle birlikte mazot kullanımı da artmıştır. Bunun sonucunda mazot, tarımsal ürün maliyetleri içerisinde önemli bir paya sahip olmuştur. Mazot fiyatlarındaki artış seyri Türkiye'de tarım sektörüne yönelik mazot desteklemelerini zorunlu hale getirmiştir. Özellikle 2000 sonrası dönemde çiftçilere mazot desteği verilmeye başlanmıştır.Tarım kesimine yönelik mazot desteklemeleri ile mazottan alınan vergiler ve mazot fiyatları karşılaştırıldığında desteklerin çok yüksek boyutlarda olmadığı söylenebilir. Türkiye'de mazot vergileme açısından iyi bir gelir kaynağı olarak görülmüştür. Türkiye'nin mazot fiyatları diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, en yüksek mazot fiyatlarının uygulandığı ülkelerden biri olduğu görülmektedir. Türkiye'de artan tarımsal girdi fiyatları ile birlikte, tarım ürünleri fiyatlarındaki reel düşüş, Türkiye tarımında yaşanan krizi daha da derinleştirebilir

Anahtar Kelimeler

Mazot, Vergi, Destekleme, Tarım, Türkiye

Taxes and Subsidies for Diesel Fuel Used in Turkey's Agricultural

Öz

Usage of diesel fuel increased in parallel with the increased usage of machines in the agricultural Sector in Turkey. Consequently, the cost of diesel fuel has taken a substantial share within the cost of agricultural products. The ongoing rising trend in diesel fuel prices forced subsidies for diesel fuel to be granted in Turkey's agricultural sector. Farmers have been granted subsidies for diesel fuel especially after the year 2000. When the subsidies for diesel fuel in the agricultural sector are compared with diesel fuel prices along with the taxes levied on the diesel fuel, it can be said that the level of subsidies for diesel fuel used in the agricultural sector are not too high. Diesel fuel is seen as a good source of income in Turkey in terms of taxation. A comparison of the price of diesel fuel in Turkey with the price of diesel fuel in other countries showed Turkey among the countries having the highest diesel fuel prices. Increasing agricultural production costs along with the decline in the prices of agricultural products in Turkey may deepen the ongoing crisis in Turkey's agricultural sector

Anahtar Kelimeler

Diesel Fuel, Tax, Subsidization, Agriculture, Turkey

Kaynakça

• SONUÇ Dünyada artan petrol kullanımı birlikte artan
• Ali, M., B., 2002. Characteristics and Production Costs of U.S. Wheat Farms, Statistical Bulletin Number 974-5. U.S. Department of Agriculture, Washington, D.C., 2002.
• bu ülkelerin en önemli vergi gelirleri arasına girmiştir.
• Türkiye'de de artan akaryakıt kullanımına paralel
• tarımda da artan makineleşmeyle birlikte, mazot
• kullanımı hızla artmaktadır. Türkiye özellikle,
• akaryakıta uyguladığı ÖTV ve KDV oranları ile
• dünyada ön plana çıkan ülkelerden biri olmuştur.
• Akdemir, Ş., Şengül, H., Gül, A., Yurdakul, O.,Berk, Y., Ören, N., 1994. Çukurova Bölgesi Tarım İşletmelerinde Önemli Ürünlerde Girdi-Çıktı İlişkisinin Değerlendirilmesi ve İzlenmesi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu. Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu, Proje No:TAOG-941, 128s.Adana.
• Küreselleşmeyle süreciyle artan rekabet,
• Akder, H., 1998. Türkiye'de Tarımsal Mekanizasyon ve
• akaryakıt fiyatlarının yükselişi, Türkiye'de tarım
• kesiminde kullanılan akaryakıttan alınan yüksek
• vergileri daha da tartışılır hale gelmiştir. Türkiye'de
• yılında 1 kg buğday ile 1.07 lt mazot
• alınabilirken, 2000'lerde bu değer 0.32 lt ve 2008
• yılında 0.17 lt'ye düşmüştür. İşgücü. Türkiye'de Tarımsal Yapı ve İstihdam. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayın No: 2210. Ankara.
• Aktaş, E., Yurdakul, O., 2005. Ç.Ü. Destekleme ve Teknoloji Politikalarının Çukurova Bölgesinde Mısır Tarımı Üzerine Etkisi, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. Cilt 20. Sayı 2 (19-28). Adana.
• Türkiye'de bitkisel ürünler ile ilgili yapılan
• maliyet ve arz duyarlılığı analizlerinde de mazot
• girdisi ön plana çıkmaktadır. Bu durum, mazotu en
• önemli destekleme politikası araçlarından biri
• yapmaktadır. Türkiye'de ve ABD'de çeşitli ürünler
• itibariyle toplam üretim masrafları içinde mazot
• maliyetlerinin oranları karşılaştırıldığında;
• Türkiye'deki tarımsal üretim maliyeti içinde, mazotun
• oranının ABD'ye göre 4-5 kat daha fazla olduğu gözlenmektedir.
• Aktaş, E., 2006. Çukurova Bölgesi'nde Pamuk Arz Duyarlılığının Tahmini Üzerine Bir Çalışma. Tarım Ekonomisi Dergisi, 2006 yılı 12. Cilt 2. İzmir.
• Anonim, 2008. Petrol Sanayi Derneği 2007 Sektör Raporu. İstanbul.
• Brooks, N., L., 2001. Characteristics and Production Costs of U.S. Cotton Farms, Statistical Bulletin Number 974- 2. U.S. Department of Agriculture, Washington, D.C., 2001.
• Dellal, İ., Özat, H., Özüdoğru, T., 2007. Tarımda Mazot
• 'li yıllardan sonra artmaya devam eden
• Kullanımı ve Mazot Destekleri Çalışma Raporu. Tarım
• ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Ekonomi Araştırma
• Enstitüsü. Yayın No: 163. Ankara.
• desteklemelerini gündeme getirmiştir. Bu yüzden,
• yılında çiftçilere mazot desteği verilmeye
• başlanmıştır. Fakat mazottan alınan yüksek vergiler ile
• verilen mazot desteği kıyaslanamayacak ölçüde düşük
• kalmıştır. 2008 yılında mazot destekleme kapsamında
• çiftçiye verilen desteğin on katı, tarımda kullanılan
• mazot için alınan vergi ile geri alınmıştır. Hatta
• Türkiye'de tarıma verilen toplam desteğin (DGD,
• gübre ve mazot desteği), yalnızca mazottan alınan
• vergi ile hemen hemen geri alındığı söylenebilir.
• Enerji Bakanlığı, 2008. Tarım Sektörü Enerji Tüketimi. http://www.enerji.gov.tr/istatistik.asp. (Erişim: 01.12.2008).
• FAO 2008. FAOSTAT Agriculture Data. http:www// a p p s . f a o . o r g / p a g e / c o l l e c t i o n s ? s u b s e t = agriculture.Paris. (Erişim: 05.11.2008).
• Foreman, L. 2001. Characteristics and Production Costs of U.S. Corn Farms, Statistical Bulletin Number 974. U.S. Department of Agriculture, Washington, D.C., 2001
• Kibritçioğlu, A., Kibritçioğlu, B., 1999. Ham Petrol ve
• Türkiye'de özellikle akaryakıtta uygulanan
• Akaryakıt Urunu Fiyat Artışlarının Türkiye'deki
• Enflasyonist Etkileri. T.C. Başbakanlık Hazine
• Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel
• Müdürlüğü. Araştırma-İnceleme Dizisi No:21. Ankara etkinsizleştirmektedir. Bu yüzden, Türkiye'de mali
• politikalar oluşturulurken üretim destek politikaları
• v e y a ü r e t i m e y ö n e l i k d e s t e k p o l i t i k a l a r ı
• oluşturulurken mali politikalar iyi incelenmelidir.
• yılında başlayan küresel mali kriz için bazı
• sektörlere uygulanan ÖTV ve KDV indirimlerinin,
• tarımda kullanılan mazot için de uygulanması
• gerekmektedir. Bununla birlikte, tarımsal girdi
• destekleri daha da arttırılmalıdır. Aksi durumda,
• yaşanan krizden önemli düzeyde etkilenen
• sektörlerden birinin de tarım sektörünün olacağı ve
• Türkiye'deki tarımsal ithalatın daha fazla artacağı
• öngörülebilir. Artan tarımsal girdi fiyatları ile birlikte,
• tarım ürünleri fiyatlarındaki reel düşüş, Türkiye
• tarımında yaşanan krizi daha da derinleştirebilecektir.
• Koç A, A, F. Budak, H. Tanrıvermiş, Budak F., Gündoğmuş, E., İnan, İ., H., Kubaş, A., Özkan, B., 2001. Türkiye Tarımında Kimyasal İlaç Kullanımı: Etkinsizlik, Sorunlar ve Alternatif Düzenlemelerin Etkileri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Ekonomisi Araştırma Enstitüsü. TEAE Yayınları, Yayın No:63.Ankara.
• Köymen, O., 1999. “Cumhuriyet Döneminde Tarımsal Yapı ve Tarımsal Politikalar” 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Kulu, M., B., 2001. Akaryakıt Üzerinden Alınan Vergilerde AB Ülkeleri Vergi Yapısı ve ATV ile Karşılaştırması. Vergi Dünyası. Sayı 236, Nisan 2001.
• Livezey, J., Foreman, L. 2004. Characteristics and Production Costs of U.S. Rice Farms, Statistical Bulletin Number 974-7. U.S. Department of Agriculture, Washington, D.C., 2004.
• Maliye Bakanlığı; 2009. Muhasebat Genel Müdürlüğü. http://www.muhasebat.gov.tr/ ekogosterge/index.php (Erişim: 09.11.2008).
• OECD, 2007. Economic, Environmental and Social Statistics - ISBN 92-64-02946-X - © OECD 2007
• OECD, 2008. Energy Prices&Taxes, Quarterly Statistics, Fourth Quarter. IEA Statistics, International Energy Agency.
• P E T D E R , 2 0 0 8 . 2 0 0 7 Y ı l ı S e k t ö r R a p o r u , www.petder.org.tr. (Erişim: 01.10.2008).
• Taşyürek A.,2007. Mazot Üzerinden Siyaset Yapmak, www.muhasebe.com.tr, (Erişim: 17.11.2009).
• TMO,2008. Buğday Fiyatları. Toprak Mahsulleri Ofisi.www.tmo.gov.tr. (Erişim: 15.10.2008).
• TÜİK, Çeşitli Yıllar.Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr. (Erişim: 01.12.2008).
• TZOB,2008. Türkiye Mazot Raporu (Yayınlanmamış). Türkiye Ziraat Odaları Birliği. Ankara. (Erişim: 05.12.2008).
• Washington State Department of Revenue, 2009. Special Notice: Farm Fuel Users Sales and Use Tax Exemption Update. http://dor.wa.gov/Docs/Pubs/SpecialNotices/ 2006/sn_06_farm_fuel_exemptions.pdf).
• Yavuz, F., Tan, D., Ertürk, Y., E., 2003. Tarım Sektöründe Kullanılan Motorinin Sübvanse Edilmesinin Türkiye Tarımına Olası Etkileri”,. ODTÜ Ekonomi Kongresi, 6-9 Eylül 2003, Ankara.
• (ii) OECD, 2008 “Energy Prices and Taxes” ve Enerji Bakanlığı istatistiklerinden derlenmiştir ve ABD dolar kuru 1.3 TL olarak belirlenmiştir. Sorumlu Yazar Erkan AKTAŞ
• [e-mail] Geliş Tarihi Kabul Tarihi :01.02.2010