Patates Üretiminde Girdi Kullanım Etkinliğinin Analizi: İzmir’in Ödemiş İlçesi Örneği

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 2, 163 - 171, 09.01.2023

Mine Burhan Sait Engindeniz Altuğ Özden

https://doi.org/10.24181/tarekoder.1084974

Öz

Amaç: İzmir’in Ödemiş ilçesinde patates üretiminin teknik ve ekonomik yönleri incelemek ve girdi kullanım etkinliği analiz etmektir.
Tasarım/Metodoloji/Yaklaşım: Araştırmada oransal örnekleme yöntemi ile 90 üreticiden yüz yüze anket yöntemiyle veriler derlenmiştir. Araştırma kapsamına 2019 yılı üretim dönemi alınmıştır. Verilerin analizinde, patates üretim alanı büyüklüğüne göre işletmeler üç gruba ayrılmıştır. 15 dekar ve daha az üretim alanına sahip işletmeler birinci grubu (29 işletme), 16 ile 29 dekar arasında üretim alanına sahip işletmeler ikinci grubu (31 işletme), 30 dekar ve daha fazla üretim alanına sahip işletmeler ise üçüncü grubu (30 işletme) oluşturmuştur. Araştırmada önce üreticilerin sosyo-ekonomik özellikleri incelenmiş, daha sonra patates üretiminin teknik ve ekonomik analizi yapılmıştır. Patates üretiminde girdi kullanım etkinliğinin saptanmasında Veri Zarflama Analizinden (VZA) yararlanılmıştır.
Bulgular: Kapsama alınan işletmelerde ortalama patates üretim alanı 41.88 dekardır. Patates üretiminden dekara elde edilen verim 3875.79 kg olarak saptanmıştır. Patatesten dekara elde edilen ortalama net kâr 387.92 TL olarak hesaplanmıştır. Girdiye yönelik VZA sonuçlarına göre ortalama teknik etkinlik (CRS) 0.900 olarak belirlenmiştir.
Özgünlük/Değer: Patates üretiminde karlılığı arttırmanın temel yolu verimi arttırmak ve üretim masraflarını minimize etmektir. Bunun için üreticilerin girdi kullanımını zamanında ve etkin yapmaları gerekmektedir. Girdi kullanımında etkinlik analizi ise, üreticilerin hangi girdilerin kullanımını azaltması gerektiğini öğrenebilmesi ve etkinlik sağlayabilmesi açısından önemlidir. Ancak Türkiye’de daha önce patates üretiminde girdi kullanım etkinliğinin analizi üzerine bir araştırma yapılmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Patates, ekonomik analiz, etkinlik analizi, teknik etkinlik, Veri Zarflama Analizi.

Analysis of Input Utilization Efficiency in Potato Production: The Case of Ödemiş District of İzmir Province

Öz

Purpose: To examine the technical and economic aspects of potato production in Ödemiş, İzmir, and to analyze the efficiency of input use.
Desgn/Methodology/Approach: In the study, data were collected from 90 farmers by proportional sampling method and face-to-face survey method. The production period of 2019 was included in the scope of the study. In the analysis of the data, the farms were divided into three groups according to the size of the potato production area. Farms with a production area of 15 decares or less constitute the first group (29 farms), farms with a production area of 16 to 29 decares constitute the second group (31 farms), and farms with a production area of 30 decares or more constitute the third group (30 farms). In the study, the socio-economic characteristics of the farmers were examined first, and then the technical and economic analysis of potato production was made. Data Envelopment Analysis (DEA) was used to determine the efficiency of input use in potato production.
Findings: The average potato production area in the included farms is 41.88 decares. Yield obtained from potato production per decare was determined as 3,875.79 kg. The average net profit from potatoes per decare was calculated as 387.92 TL. According to the DEA results for the input, the average technical efficiency (CRS) was determined as 0.900.
Originalty/Value: The main way to increase profitability in potato production is to increase yield and minimize production costs. For this, farmers need to make use of inputs on time and effectively. Efficiency analysis in the use of inputs, on the other hand, is important for farmers to learn which inputs they need to reduce their use and to provide efficiency. However, it is seen that no study has been done on the analysis of input use efficiency in potato production before in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Potato, economic analysis, efficiency analysis, technical efficiency, Data Envelopment Analysis

Kaynakça

• Akboğa, A., Pakyürek, M., 2020. Siirt Fıstığı Yetiştiriciliğinde Üretici Davranışları, ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 4(2):36-50.
• Arıoğlu, H., 1990. Nişasta ve Şeker Bitkileri, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, No:22, Adana.
• Arıoğlu, H., Çalışkan, M.E., Onaran, H., 2006. Türkiye’de Patates Üretimi, Sorunları Ve Çözüm Önerileri, IV. Ulusal Patates Kongresi, 6-8 Eylül 2006, Niğde.
• Aydın Can, B., Yercan, M., 2006. İzmir İli Seferihisar İlçesinde Mandarin Üretiminin Ekonomik Analizi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1):133-144.
• Bağcıtek, A.K., 2017. Türkiye'de Patates Üretimi, Sorunları, Fiyat-Miktar-Maliyet İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Barlas, S., Örmeci Kart, M.Ç., Kınıklı, F., Işın, Ş., 2019. İzmir İli Menderes İlçesinde Kesme Çiçek Üreticilerinin Üretim Kararlarını Etkileyen Faktörler, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(3):231-238.
• Birinci, A., Küçük, N., 2006. Erzurum İli Tarım İşletmelerinde Patates Üretim Maliyetinin Hesaplanması. Tarım Ekonomisi Dergisi, 12(2):31-37.
• Bozdemir, M,, Bayramoğlu, Z., Ağızan, K., Ağızan, S., 2019. Prudential Expectation Analysis in Maize Production, Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7(3):390-400.
• Coelli, T., Rao, D.S.P, Christopher, J. O.D., 2006. An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis (2nd Edition). Springer Publications, Hardcover, 372 pages.
• Çobanoğlu, F., Armağan, G., Kocataş, H., Şahin, B., Ertan, B., Özen, B., 2005, Aydın İlinde İncir Üretiminin Önemi ve Kuru İncir Üretim Faaliyetinin Ekonomik Analizi, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2):35-42.
• Engindeniz, S., Karakuş, Ö. 2008. Türkiye’nin AB Ülkelerine Patates Dışsatımındaki Gelişmeler, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(1):65-75.
• Engindeniz, S., Öztürk Coşar, G., 2013, İzmir’de Domates Üretiminin Ekonomik ve Teknik Etkinlik Analizi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(1):367-375.
• Engiz, A.M., 2007. Türkiye’de Patates Tohumluğu Üretiminin Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi-Nevşehir Örneği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• FAO, 2021. Crop Production Statistics, http://faostat.fao.org., Erişim tarihi: 03.06.2021.
• Fare, R., Grosskopf, S., 1994, Estimation of Returns to Scale Using Data Envelopment Analysis: A Comment, European Journal of Operational Research, 79:379-382.
• Işın, F., Işın, Ş., Uzmay, S., 2009. Economic Analysis of Cotton Production and Adoption of Harvest Mechanization: A Case Study of the Aegean Region of Turkey, Journal of Food Agriculture and Environment, 7(2):387-393.
• Kadakoğlu, B., Karlı, B., 2021, Türkiye’de Patates Üretimi, İhracatı ve Destekleme Politikalarının Değerlendirilmesi, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1):7-16.
• Karadaş. K., 2000. Erzurum İlinde Patates Üretim Ekonomisi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Karsan, A., Gül, M., 2017, Patates Üretim Maliyetleri ve Karlılığındaki Değişim: Niğde İli Örneği, Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(5):530-535.
• Kılıçer, E., 2019. Patates Üreticiliği Yapan Çiftçilerin Üretim Maliyetlerine İlişkin Algılarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Niğde İli Örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(4):3399-3415.
• Kıral, T., Kasnakoğlu, H., Tatlıdil, F.F., Fidan, H., Gündoğmuş, E. 1999. Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolijisi ve Veri Tabanı Rehberi, TEAE Yayın No:37, Ankara.
• Kızılaslan, N., Somak, E., 2013. Tokat İli Erbaa İlçesinde Bağcılık İşletmelerinde Tarımsal İlaç Kullanımında Üreticilerin Bilinç Düzeyi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi. (4): 79-93.
• Mardani, M., Salapour, M., 2015. Measuring Technical Efficiency of Potato Production in Iran Using Robust Data Envelopment Analysis, Information Processing in Agriculture, 2(2015):6-14.
• Newbold, P., 1995. Statistics for Business and Economics. Prentice-Hall International, New Jersey.
• Örmeci Kart, M.Ç., Abay, C., Güngör, S., Özer, Z., 2017, Seed Supply and Seed Preferences of Potato Farmers: Niğde Central and Izmir Ödemis Provinces, Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 17(2):239-250.
• Özdamar, K., 2004, Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi-2 (Çok Değişkenli Analizler), 5.Baskı, Eskişehir, Kaan Kitabevi.
• Özdemir, İ., 2003. İzmir’de Patates Üretimi, Pazarlaması ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma: Ödemiş İlçesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Özden, A., Dios-Palomares, R., 2015. Environmental, quality and technical efficiency in olive oil industry. A metafrontier comparison between Turkey and Spain, Fresenius Environmental Bulletin, 24(12): 4353-4363.
• Özden, A., 2016. Veri Zarflama Analizi ile Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Performans Düzeylerinin Belirlenmesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 22(1):49-55.
• Şahin, K., 2003. Ahlat İlçesinde Patates Üretimi ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 13(2): 81-88.
• Tanrıvermiş, H., 2000, Orta Sakarya Havzasında Domates Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları No: 42, Ankara.
• Tiryakioğlu, M,, Artukoğlu, M,M,, 2015. Sofralık Zeytin Üretimi, Pazarlaması, Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Akhisar İlçesi Örneği, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 52(2):131-139.
• Tok, N., Davran, M.K., 2010, Adana İlinde Erkenci Patates Üreten Tarım İşletmelerinin Sosyo Ekonomik Yapısı ve Sorunları, Tarım Ekonomisi Dergisi, 16(2):67-73.
• TÜİK, 2021. Bitkisel Üretim İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: 22.06.2021.
• Uzundumlu, A.A., 2005. Erzurum İli Pasinler İlçesinde Patates Üretim Maliyeti ve Tarımsal İlaç Kullanımının Maliyetler Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Yıldırım, A., Demirkol, M., Şahin, O., 2019, Bazı Tarım Ürünlerinin 2019 Yılı Maliyetleri (Tokat Merkez İlçe), TOB Tokat İl Müdürlüğü, Tokat.
• Yılmaz, H., Demircan, V., Erel, G., 2006. Bazı Önemli Patates Üreticisi İllerde Patates Üretim Maliyeti ve Gelirinin Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1):22-32.
• Yücel, D., Oğuz, H.İ., 2020. Nevşehir İlinde Patates (Solanum tuberasum L.) Yetiştiriciliğinin Ekolojik ve Sosyo Ekonomik Bakımdan Araştırılması. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 7(4):1159-1170.