Sofralık Zeytin İşleme ve İhracatında Kalite ve Markalaşmanın İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 2, 213 - 226, 09.01.2023

Kübra Çümen Renan Tunalıoğlu

https://doi.org/10.24181/tarekoder.1168387

Öz

Amaç: Türkiye’de, 2000’li yıllarda değişen tarım politikaları sonrasında Akhisar’ında tarımsal üretim deseni değişmiş ve tütün ekimi yerini zeytin (sofralık) dikimine başlanılmıştır. Bu araştırmada, Akhisar’da sofralık zeytin üretim ve işlemesinde kalite süreci ve ihracatta markalaşmanın incelenmesi amaçlanmıştır.
Tasarım/Metodoloji/Yaklaşım: Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu yönteme uygun olarak hazırlanan yarı-yapılandırılmış sorular, Akhisar’da sofralık zeytin konusunda markalaşan ve ihracat yapan 35 adet firma yöneticisi ile görüşülerek toplanmıştır. Veriler, tematik analiz ile çözümlenmiştir.
Bulgular: Akhisar’da her yıl yaklaşık iki yüz bin ton zeytin üretilmekte, bunun % 65’i sofralık zeytin olarak işlenmektedir. Akhisar, Türkiye sofralık zeytin üretiminin %35’ine, yeşil zeytin (Domat çeşidi) üretiminin ise %80’nine sahiptir. Akhisar’da sofralık zeytin işleyen ve ihracata yönelik çalışan firmaların en önemli pazarları Almanya, Irak, İran ve Bulgaristan’dır. Bu işletmeler, ham dane tedarikinin %87’sini Akhisar dışından, %13’ünü ise Akhisar’dan almaktadırlar. Bir başka ifadeyle, Akhisar hem üretimde, hem işlemede, hem de ihracatta lider konumdadır. Bu nedenle, Akhisar’daki sofralık zeytin işletmelerinin hepsi hasattan işlemeye ve işlemeden ihracata dek olan süreçte son derece özenlidirler. Firmalar, hâlen teknik ve teknolojiye uyum ile markalaşmada eksiklerini tamamlamaya gayret göstermektedirler.
Özgünlük/Değer: Araştırma, Türkiye’de sofralık zeytin üretim ve ihracatında kalite ve markalaşma konusunda yapılan sınırlı çalışmalardan biridir.

Anahtar Kelimeler

Sofralık zeytin, İhracat, Markalaşma

Teşekkür

Akhisar Ticaret Borsası ve Sayın Mustafa Alhatoğlu'na teşekkür ederiz

Investigation of Quality and Branding in Table Olive Processing and Export Abstract

Öz

Purpose: In Turkey, after the agricultural policies changed in the 2000s, the agricultural production pattern in Akhisar changed and olive (table) planting started instead of tobacco cultivation. In this research, it is aimed to examine the quality process in table olive production and processing and branding in export in Akhisar.
Design/Methodolog/Approach: Qualitative research method was used in the research. Semi- structured questions prepared in accordance with this method were collected by interviewing 35 company executives in Akhisar, who became brands and exported table olives. The data were analyzed by thematic analysis.
Findings: Approximately two hundred thousand tons of olives are produced in Akhisar every year, 65% of which is processed as table olives. Akhisar has 35% of Turkey’s table olive production and 80% of green olives (Domat variety). The most important markets of companies that process table olives and work for export in Akhisar are Germany, Iraq, Iran and Bulgaria. These enterprises get 87% of their raw grain supply from outside Akhisar and 13% from Akhisar. In other words, Akhisar is a leader in both production, processing and export. For this reason, all of the table olive businesses in Akhisar are very meticulous in the process from harvest to processing and from processing to export. Companies are still trying to complete their deficiencies in technical and technology compliance and branding.
Originality/Value: The research is one of the limited studies on quality and branding in table olive production and export in Turkey

Anahtar Kelimeler

Table olive, Export, Branding

Kaynakça

• Akhisar Ticaret Borsası Kayıtları,(https://www.akhisartb.org.tr/2019).Erişim tarihi. Eylül 2019
• Avcı, S. (2007). İşletmelerin uluslarasılaşması ve küresel markalaşma: Dyo uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Baş. M., Yaman, N., E. (2015). Butik zeytinyağı üretimi yapan işletmelerde stratejik marka yönetimi, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 50 (2): 102-121.
• Bayramer, G. (2015). Sofralık zeytin ve zeytinyağı ihracatındaki sorunların değerlendirilmesi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Aydın
• Güney, N. (2015). Bilgi yönetiminde, kalite yönetim sistemlerinin rolü ve bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güryıldız, H. (2021). Türkiye’de sofralık zeytinin üretiminin ekonomiye katkısı: Manisa- Akhisar örneği. Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• İpek, H. Z. (2010). Markalaşmanın işletmelerin rekabet gücü üzerindeki etkisi ve türk zeytinyağı sektöründe bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Balıkesir.
• Kalof, L., Dan, E., Dietz, T. (2008). Essentials of Social Research. Typeset by BookEns. Bell and Bain Ltd, GlasgowM. First published. s, 235, New York.
• Kayalı, A.C., Tokmakoğlu, U., Sesli, M., Kayalı, N.T. (2008), Development potential of olive production establishments in Akhisar-Manisa-Turkey. Asian Journal of Scientific Research, 1(2), 103-112.
• Marshall, C., Rossman, G. B. (1995). Designing Qualitative Research (Second Edition). SAGE Publications. s,375. London.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1) : 323-343.
• Özdoğan, D., Tunalıoğlu, R. (2017). Zeytinyağında kalite, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Zeytin Bilimi Dergisi 7(1), 25-31.
• Teijlingen E., Van. (2014). Semi-Structured Interviews. Bournemouth University Graduate School. (https://intranetsp.bournemouth.ac.uk/documentsrep/PGR%20Workshop%20%20Interviews%20Dec%202014.pdf), [Erişim Tarihi: 14/06/2021].
• Tekin, H. (2014). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(13), 101-116.
• Tunalioglu, R. (1995). Marketing of Olive Oil, Table Olive and Olive Pomace in Türkiye Ninth Consultation, September, Hammamet, Tunisia, OLEA, No: 43:158.
• Tunalioglu, R. (2012). Table Olives in Turkey, IV. Journada Internacionales De La Aceituna De Mesa, Resume, 16-17 Febrero 2012, Cordoba, Spain, s:42-43.
• Tunalioglu, R. Tok, N. Çobanoglu. F. (2021). Politics Changes on Table Olive Sector in Turkey. ECO-17 .XX Simposium Científıco-Técnico Expoliva 2021 , del 21 al 24 de Septiembre de 2021, Jaén,Spain
• Türk Gıda Kodeksi-Sofralık Zeytin Tebliği. (2014). 23 Ağustos 2014 Sofralık Zeytin Tebliği, 2014/33.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi [TBMM]. (2008). Zeytin ve zeytinyağı ile diğer bitkisel yağların üretiminde ve ticaretinde yaşanan sorunların araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi, 23. Dönem Meclis Araştırma Komisyonu Raporu, www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss29pdf. [Erişim tarihi: 12/05/2021]
• Türkiye İstatistik Kurumu, [TÜİK]. (2021). http://www.tuik.gov.tr/Start.do. [Erişim Tarihi: 04/09/2021]