Öz
Vitis vinifera L. (Vitaceae) which is widely cultivated throughout the world has a very ancient origin as demonstrated by the archeological finds of fossilized leaves and seeds. Since ancient times, grape is used as food and to prepare wine, also the different parts of the plant are used in folk medicine for their biological activities. In Anatolian Civilizations grape was one of the important plants. In Hittites’ rock carvings and hieroglyphics grape is highly mentioned. Wine is also used in the daily life and spiritual ceremonies. In the ancient remains of Phrygia region, Roman and Greek coins, sculptures, ceramics and buildings grape figures were widely used. It was the symbol of abundance and plenitude. Like the god of the grapes Dionysos, the protector god of the vineyards Zeus Ampelikos and the god of fortune Tykhe; lots of god were illustrated with grape figures. Also Assyrians, Ottomans and Seljuks widely used grape figures to decorate the tiles, buildings and palaces. The aim of this study was to examine the importance of the grape that cultivated and used widely all over the world in Anatolian Civilizations
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AĞAOĞLU, Sabit, Bilimsel ve Uygulamalı Bağcılık (Cilt I, Asma Biyolojisi), Rekmay Ltd., Ankara 1999.
- AKURGAL, Ekrem, Anadolu Uygarlıkları, Net Yayınevi, İstanbul 1989.
- --------------, Ekrem, Anadolu Kültür Tarihi, Tübitak Yayınları, Ankara 1998.
- ALP, Sedat, Hitit Güneşi, Tubitak Yayınları, Ankara 2005.
- BOMBARDELLİ, E., Morazzoni, P, “Vitis vinifera L.” Fitoterapia, Sayı 66 (4), 1995, s. 291-317.
- ERTEM, Hayri, Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu’nun Florası, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1974.
- FİNK, Gerhard, Antik Yunan Mitolojide Kim Kimdir, Çev: Ümit Öztürk, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1996.
- GÜLYAZ, Murat, Doğanın Mucizesi Kapadokya, Ajansmat Matbaacılık A.Ş., Ankara 1997.
- MUTLU, Belkıs, Batı Sanatında Biçimlenme ve Doğu Akdeniz, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Yayınları, İstanbul 1977.
- ÖNDER, Mehmet, Yurt Dışı Müzelerinde Türk Eserleri, Gaye Matbaacılık, Ankara 1989.
- TEKİN, Oğuz, Antik Nümizmatik ve Anadolu (Arkaik ve Klasik Çağlar), Kanaat Matbaası, İstanbul 1997.
Öz
Günümüzde yaygın olarak kültürü yapılan asma (Vitis vinifera L.), köklü bir geçmişe sahiptir. Yapılan arkeolojik çalışmalarda bitkinin herba ve yaprak fosilleri ile çok iyi korunmuş durumda bulunan tohumları bulunmuştur. Asma, meyvelerinin taze veya kuru olarak tüketilmesi, şarap yapımında kullanılması nedeniyle M.Ö. 6000'den sonra kültüre alınmıştır. Çok eski zamanlardan bu yana bitkinin farklı kısımları halk tababetinde farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Hitit duvar resimleri ve hiyerogliflerinde asmadan bahsedilmektedir. Asma bereket ve bolluğun simgesidir. Ayrıca şarap da tedavi, günlük hayat ve kutsal törenlerde sıkça kullanılmıştır. Frigya Bölgesi kalıntılarında, Roma ve Yunan Medeniyetine ait sikkeler, heykeller, seramik eşyalar ve binalarda asma figürünün önemli yer tuttuğu görülmektedir. Şarap Tanrısı Dionysos, üzüm bağlarını koruyan Tanrı Zeus Ampelikos, Talih Tanrısı Tykhe gibi birçok tanrı üzüm ve asma figürleri ile beraber tasvir edilmiştir. Süryaniler, Selçuklular ve Osmanlılar ise asma figürlerinin bina ve seramik süslemelerinde yaygın olarak kullanılmışlardır
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AĞAOĞLU, Sabit, Bilimsel ve Uygulamalı Bağcılık (Cilt I, Asma Biyolojisi), Rekmay Ltd., Ankara 1999.
- AKURGAL, Ekrem, Anadolu Uygarlıkları, Net Yayınevi, İstanbul 1989.
- --------------, Ekrem, Anadolu Kültür Tarihi, Tübitak Yayınları, Ankara 1998.
- ALP, Sedat, Hitit Güneşi, Tubitak Yayınları, Ankara 2005.
- BOMBARDELLİ, E., Morazzoni, P, “Vitis vinifera L.” Fitoterapia, Sayı 66 (4), 1995, s. 291-317.
- ERTEM, Hayri, Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu’nun Florası, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1974.
- FİNK, Gerhard, Antik Yunan Mitolojide Kim Kimdir, Çev: Ümit Öztürk, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1996.
- GÜLYAZ, Murat, Doğanın Mucizesi Kapadokya, Ajansmat Matbaacılık A.Ş., Ankara 1997.
- MUTLU, Belkıs, Batı Sanatında Biçimlenme ve Doğu Akdeniz, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Yayınları, İstanbul 1977.
- ÖNDER, Mehmet, Yurt Dışı Müzelerinde Türk Eserleri, Gaye Matbaacılık, Ankara 1989.
- TEKİN, Oğuz, Antik Nümizmatik ve Anadolu (Arkaik ve Klasik Çağlar), Kanaat Matbaası, İstanbul 1997.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ekim 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011 Cilt: 30 Sayı: 50 |