The Controlof ForeignSchools in Gttornan State and Some of its Reflection in Republican Period

Yıl 2006, Cilt: 25 Sayı: 39, 149 - 160, 01.05.2006

İlknur Haydaroğlu

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000222

Öz

Educational institutions, whiclı belonged to non-Muslims and started their operations during Ottoman Empire period, increased in number rapidly as they were exempt fi"om control of state and they started engaging into political activities .GUoman State who tried to keep these schools under control by the help of the laws that they enacted during the period was unable succeed despite their efrort to enforce those laws. These schools "vhich were partially responsible about the end of the state continued their presence during Republican period but they lasted as long as they continued their educational works. Ejforts to be exempt from audit were conducted on several occasions and ojfers were tried but they were prevented with laws. Their situation during the GUoman period dealt with in various ways in the light of the documents and the reasons for their failure and later on the practices during the Republican period along with Turkish government 's determination were discussed in this study

Anahtar Kelimeler

Foreign Schools, lnspection, Regulations of the Ministry of Education, Beirut, Republican Period

Osmanlı Devleti’nde Yabancı Okullarda Denetim ve Cumhuriyet Dönemine Yansımaları

Öz

Gayri Müslinılere ait olan ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde faaliyetlerine başlayan eğitim kurumları, Osmanlı Devletinin zayıflamaya başlamasıyla denetimden uzak çoğalmaya ve siyasi çalışmalar içerisinde olmaya başlamışlardır. Ancak o dönem için bu okulları denetim altına almak isteyen Osmanlı Devleti çıkardığı yasalara ve bu yasaların uygulanması için gösterdiği çabaya rağmen çeşitli nedenlerle başarılı olamamıştır. Biraz da Devletinin yıkılışını hazırlayıcı unsurlardan olan bu okullar Cumhuriyet Döneminde de faaliyetlerini sürdürmüşler ancak eğitim çalışmaları yaptıkları sürece hayatta olmuşlardır. Denetimden uzaklaşabilme çabaları çeşitli fırsatlarla ve tekliflerle denenmiş ancak yasalarla buna meydan verilmemiştir. Araştırmamızda belgeler ışığında Osmanlı dönemindeki durum çeşitli yönleriyle ele alınmış, başarısızlığın nedenleri irdelenmiş daha sonra Cumhuriyet Dönemindeki uygulamalar ve Türk Hükümeti 'nin kararlılığı ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Okul, Denetim, Maarif Nizamnamesi, Beyrut, Cumhuriyet Dönemi

Kaynakça

• American National Archives, Despatches from US consults in Harput (1895-1906) T. 579, Po41
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Belge Say no: 262, 774,1161,1580, 1581,1718, 11142-58/5326
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi İrade Hususi Belge no: 101
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Kilise Defterleri, Belge no:7 115
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Mukteza defteri, Belge no: 19/231, 20/993, 21/204 Dışişleri Bakanlığı Hariciye Arşivi, Hazine-i Evrak, Dosya no: 83/98, 104,384/11
• Milli Eğitim Bakanlığı Arşivi, Belge no:60/a, 90, 112/b, 120/b,133/a, 138/b, 140, 148/b
• İlknur Polat Haydaroğlu, Osmanlı İmparatorluğu 'nda Yabancı Okullar, Kültür Bakanlığı yay. 1202, Ankara 1990.