Öz
-Makalemiz, İlhanlı Devleti'nin hatn sayılır derecede güç kazanan veziri Yahudi
Sa'düddev!e'yi konu almaktadır. Onun bizce önemli taı:afı, kendisinden önceki
zamanlarda bu kadar nüfuz ve iktidar sahibi bir Yahudi'nin Islam coğrafyasında nadir
bulunmasıdır. Sa'düddevle, bürokrasi içerisinde gayet nüfuzlu ve meşruiyetin
dayanağı konumunda olan Mo&?l aristokrasınin gücüne karJı, Argun tarafından denge
unsull.! olarak kullanılmıştır. tlununsebebi, devletin idari kadrolarında önemli yer
tutan Iranlı-Fars unsurun süratle tasfiye edilmesi isteği ve bu suretle gerçekleşen
alternatif güç yoksunluğudur.
Yahudi vezir, tabiplikten vezirliğe kadar yükselmiş, kısa bir süre de olsa devletin
kaderini elinde tutmuştur. Kendisinden, devrin hemen hemen tüm kaynakları
bahsetmektedir. Fakat, Yahudi selefterine göre fazlaca olsa da onun devri uzun ve
kalıcı olmayacak,ü.
söz konusu aristokratik zümre tarafından ortadan kaldınlacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 'Ayeti, Abdul Muhammed, Tahrfr-i Tarfh-i Vassaf, Tahran 1346 .
- Anonim Selçukname, Anadolu Selçuklu Devleti Tarihi III, (tere. Feridun Nafız Uzluk), Ankara 1952.
- Bedreddin Mahmud el-Aynf, Ikdu'l-CUlnan fi Tarıh ehli'z-zaman, Muhammed Ernfn) e. III. Kahire 1989. (M .
- Cohen, M. R., Haç ve Hilal Altında, (çev. Ahmet Fethi), İstanbul 1996 .
- Curt, Aligne, Moğol Kanunları, (çev. Coşkun Üçok), Ankara 1967 .
- EI-Melik el-Müeyyed İsmail Ebi'l-Rda, el-Muhtasar fi Ahbari'l-Beşer, Kahire 1286.
- Türkiye Selçukluları-İlhanlı İlişkileri (1258-1308), (Basılmamış Doktora Tezi) Ankara 1995.
- Fisehel, Walter J., Jews in the Economic and Political Life of the İslam, London 1937.
- Gregory Abu'I-Farae (Bar Hebraeus), AbU'l-Farac Tarihi, (çev. Ömer Rıza Doğru!), Ankara 1999.
- Grigos Senyörü Hetum, Hetum Vekayinamesi (TTK basılmamış nüsha), (çev. Hrant Andreasyan).
- Hamdullah Müstevfi Kazvını, Tarih-i Güzıde, (tas. Abbas Hüseyin Neva '1), Tahran 1364.
- Howorth, Henry H., History of the Mongols, Taipei 1970 .
- İbn Tağrıberdi, en-NücCim ez-Zôhire fi MulCik Mısr ve'l-Kahire, (tah. M. Hüseyin Şemseddin), Beyrut 1992.
- Kemalüddin Ebu'l-Mehasın YusUf b. Tağnberdı el-Atabekl, elMenkelü's-Safi ve'l-Müstevfi bade'l-Vafi, (Tah. Muhammed M. EmİnSaid A. 'Aşur), Kahire 1984.
- Kenmüddin Mahmud, Müsameret iil-Ahbôr, neşr. Osman Turan, Ankara 1999.
- Kenmüddin Mahmud-i Aksarayı, Müsameretü'l-Ahbar, (çev. Mürsel Oztürk), Ankara 2000.
- Khadduri, M., War and Peace in the Law of İslam, Baltimore, 1955 .
- Lewis, B., The Jews of İslam, Princeton 1984 .
- Miı'hond, Ravzatii' s-Safa fi Sfreti' I-Enbiya ve' l-mülak ve' l-hulefa, Tahran 1339.
- Muhammed b. Haldun, Kitabu'ı-jber ve Divanü'I-Mübteda ve 'I-haber fi eyyami'l-Arab ve'l-Acem ve'l-Berber ve men asarihum min zevi'ssultani'l-ekber, (tah. D. et-Taşt e1-Aziey), Beymt 1971.
- Öztürk, Y. Nuri, Kur'an-ı Kerim Meali (Tiirkçe Çeviri), İstanbul 1994 .
- Reşıdüddin Faz1u1Hih Hemedanı, Cami 'ii't-Tevarfh-i Reşfdii'd-Dfn Fazlu'I-lah Henıedanf, (tas. Muhammed Ruşen-Mustafa Musev!), Tahran 1373.
- Sevim, Ali -Erdoğan Merçil, Selçuklu Devletleri Tarihi, Siyaset, Teşkilat ve Kültiir,Ankara, 1995.
- Spuler, B.,İranMoğollan,(çev. Cemal Köprülü), TTK Ankara 1987 .
- Takiyyüddin Ahmed b. Ali Makrizı, Kitabu's-SulCtk ti-Marifeti Diiveti'lMuıak, (tah. M. Mustafa Ziyade), Kahire 1957
- Thackston, W. M., Rashiduddin Fazlullah's Janıi'ut't-tmvarikh: Conıpendium of Chronicles, (ed. Şinasi Tekin&Gönü1 A1pay Tekin), Duxbury 1999.
- Tritton, S., The Caliphs and Their Non-Muslim Sujects, Berkeley 1970 .
- Turan, Osman, Selçuklular Zamanlılda Türkiye, İstanbul 1996 .
Öz
-Makalemiz, İlhanlı Devleti'nin hatn sayılır derecede güç kazanan veziri Yahudi
Sa'düddev!e'yi konu almaktadır. Onun bizce önemli taı:afı, kendisinden önceki
zamanlarda bu kadar nüfuz ve iktidar sahibi bir Yahudi'nin Islam coğrafyasında nadir
bulunmasıdır. Sa'düddevle, bürokrasi içerisinde gayet nüfuzlu ve meşruiyetin
dayanağı konumunda olan Mo&?l aristokrasınin gücüne karJı, Argun tarafından denge
unsull.! olarak kullanılmıştır. tlununsebebi, devletin idari kadrolarında önemli yer
tutan Iranlı-Fars unsurun süratle tasfiye edilmesi isteği ve bu suretle gerçekleşen
alternatif güç yoksunluğudur.
Yahudi vezir, tabiplikten vezirliğe kadar yükselmiş, kısa bir süre de olsa devletin
kaderini elinde tutmuştur. Kendisinden, devrin hemen hemen tüm kaynakları
bahsetmektedir. Fakat, Yahudi selefterine göre fazlaca olsa da onun devri uzun ve
kalıcı olmayacak,ü.
söz konusu aristokratik zümre tarafından ortadan kaldınlacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 'Ayeti, Abdul Muhammed, Tahrfr-i Tarfh-i Vassaf, Tahran 1346 .
- Anonim Selçukname, Anadolu Selçuklu Devleti Tarihi III, (tere. Feridun Nafız Uzluk), Ankara 1952.
- Bedreddin Mahmud el-Aynf, Ikdu'l-CUlnan fi Tarıh ehli'z-zaman, Muhammed Ernfn) e. III. Kahire 1989. (M .
- Cohen, M. R., Haç ve Hilal Altında, (çev. Ahmet Fethi), İstanbul 1996 .
- Curt, Aligne, Moğol Kanunları, (çev. Coşkun Üçok), Ankara 1967 .
- EI-Melik el-Müeyyed İsmail Ebi'l-Rda, el-Muhtasar fi Ahbari'l-Beşer, Kahire 1286.
- Türkiye Selçukluları-İlhanlı İlişkileri (1258-1308), (Basılmamış Doktora Tezi) Ankara 1995.
- Fisehel, Walter J., Jews in the Economic and Political Life of the İslam, London 1937.
- Gregory Abu'I-Farae (Bar Hebraeus), AbU'l-Farac Tarihi, (çev. Ömer Rıza Doğru!), Ankara 1999.
- Grigos Senyörü Hetum, Hetum Vekayinamesi (TTK basılmamış nüsha), (çev. Hrant Andreasyan).
- Hamdullah Müstevfi Kazvını, Tarih-i Güzıde, (tas. Abbas Hüseyin Neva '1), Tahran 1364.
- Howorth, Henry H., History of the Mongols, Taipei 1970 .
- İbn Tağrıberdi, en-NücCim ez-Zôhire fi MulCik Mısr ve'l-Kahire, (tah. M. Hüseyin Şemseddin), Beyrut 1992.
- Kemalüddin Ebu'l-Mehasın YusUf b. Tağnberdı el-Atabekl, elMenkelü's-Safi ve'l-Müstevfi bade'l-Vafi, (Tah. Muhammed M. EmİnSaid A. 'Aşur), Kahire 1984.
- Kenmüddin Mahmud, Müsameret iil-Ahbôr, neşr. Osman Turan, Ankara 1999.
- Kenmüddin Mahmud-i Aksarayı, Müsameretü'l-Ahbar, (çev. Mürsel Oztürk), Ankara 2000.
- Khadduri, M., War and Peace in the Law of İslam, Baltimore, 1955 .
- Lewis, B., The Jews of İslam, Princeton 1984 .
- Miı'hond, Ravzatii' s-Safa fi Sfreti' I-Enbiya ve' l-mülak ve' l-hulefa, Tahran 1339.
- Muhammed b. Haldun, Kitabu'ı-jber ve Divanü'I-Mübteda ve 'I-haber fi eyyami'l-Arab ve'l-Acem ve'l-Berber ve men asarihum min zevi'ssultani'l-ekber, (tah. D. et-Taşt e1-Aziey), Beymt 1971.
- Öztürk, Y. Nuri, Kur'an-ı Kerim Meali (Tiirkçe Çeviri), İstanbul 1994 .
- Reşıdüddin Faz1u1Hih Hemedanı, Cami 'ii't-Tevarfh-i Reşfdii'd-Dfn Fazlu'I-lah Henıedanf, (tas. Muhammed Ruşen-Mustafa Musev!), Tahran 1373.
- Sevim, Ali -Erdoğan Merçil, Selçuklu Devletleri Tarihi, Siyaset, Teşkilat ve Kültiir,Ankara, 1995.
- Spuler, B.,İranMoğollan,(çev. Cemal Köprülü), TTK Ankara 1987 .
- Takiyyüddin Ahmed b. Ali Makrizı, Kitabu's-SulCtk ti-Marifeti Diiveti'lMuıak, (tah. M. Mustafa Ziyade), Kahire 1957
- Thackston, W. M., Rashiduddin Fazlullah's Janıi'ut't-tmvarikh: Conıpendium of Chronicles, (ed. Şinasi Tekin&Gönü1 A1pay Tekin), Duxbury 1999.
- Tritton, S., The Caliphs and Their Non-Muslim Sujects, Berkeley 1970 .
- Turan, Osman, Selçuklular Zamanlılda Türkiye, İstanbul 1996 .
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2003 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2003 Cilt: 22 Sayı: 33 |