Tarihsel Hatıratların Suistimaline Bir Örnek Cemal Kutay; Süleyman Tevfik'in Günlükleri

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 41 - 66, 26.06.2022

Ayşegül Yılmaz

Öz

İkinci Meşrutiyet dönenimin başlarında gerçekleşen “31 Mart Vakası”, birçok açıdan önemli sonuçlara yol açan bir girişim olarak tarihe geçmiştir. 31 Mart Vakası, dönemine şahit olan, siyasi, askeri ve memur kesiminin hatıralarında yer alması geniş bir çerçeve sunması açısından önemlidir. Bu bağlamda hatıratlar, yazarının görüşü, yazdığı dönem ekseninde gelişmiştir. Bazı hatırat metinlerinin ise, sahibi ya da ikinci şahıslar vasıtasıyla, gazeteci ve tarihçilere verilmesi, metnin orijinal nüshalarını görme imkânını bırakmadığından, yazan kişinin algısı ile sunulduğu söylenebilir. Bu bağlamda bu makalenin konusu 31 Mart vakasına yönelik hatıratların değerlendirilmesiyle birlikte, temel olarak gazeteci-yazar Süleyman Tevfik Özzorluoğlu’nun, Cemal Kutay tarafından derlenen 31 Mart Vakası’na dair günlüklerin analizi üzerinedir. Makalemizdeki iddiamız söz konusu notların Süleyman Tevfik tarafından yazılmadığı, Cemal Kutay tarafından kurgulanmış olduğudur. Makalemizde Süleyman Tevfik’e atfedilen günlükler, diğer metinlerle karşılaştırılarak irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

31 Mart Vakası, Hatıratlar, Cemal Kutay, Süleyman Tevfik

Kaynakça

• Abdurahman Şeref, Ahmet Refik (1918). Sultan Abdülhamid-i Sani’ye Dair, İstanbul, Hilal Matbaası.
• Abdurrahman Şeref (1996). Son Vakanüvis Abdurrahman Şeref Efendi, II. Meşrutiyet Olayları(1908-1909). B.Kodaman, M. A.Ünal, (Yay.Haz.) Ankara, TTK.
• Ahmet İzzet Paşa, Feryadım. C.1. (2017). S.İ. Furgaç, Y. Kanar, (Yay.Haz.) İstanbul, Timaş.
• Ahmet Rıza, (1988). Meclis-i Mebusan ve Ayân Reisi Ahmet Rıza Bey’in Anıları. İstanbul: Arba.
• Adıvar, H.E.(1923). The Memoirs. London.
• Akgöl, E.S. (1978). Esaret Hatıraları. İstanbul: Tercüman.
• Akşin, S. (2015). 31 Mart Olayı. Ankara:İmge.
• Ali Cevat (1991). İkinci Meşrutiyet’in İlânı ve 31 Mart Hadisesi. F. R. Unat, (Yay. Haz.) Ankara: TTK.
• Ali Kemal (2016). Ömrüm. M. K. Özgül (Yay. Haz. ) İstanbul:Cümle.
• Alkan, N. (2008). “Emanuel Karasu Biyografisine Katkı II, II. Abdülhamit’in Tahttan İndirilmesi”. Toplumsal Tarih, (272), 22-28
• Alkan, N. (2011). Selanik İstanbul’a Karşı 31 Mart Vakası ve II.Abdülhamit’in Tahttan İndirilmesi. İstanbul:Timaş.
• Alsan, Z.M. (1943). Mustafa’nın Romanı. İstanbul:Ahmet Halit Kitabevi.
• Apak, R. (1988). Yetmişlik Bir Subay’ın Hatıraları. Ankara: TTK.
• Atilhan, C.R. (1972). 31 Mart Faciası, İstanbul: Bahar.
• Avnullah el-Kazımi, (1911). Son Müdafaa Divan-ı Örfi ve Avnullah el- Kazımi, İstanbul: Numune-i Tabiat Matbaası
• Aydemir, Ş.S. (1986). Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa (1908-1914. C.2. İstanbul: Remzi.
• Babanzade İsmail Hakkı, ( 1909, Nisan 14). “Cehennemi Bir Gün”. Tanin. s.2-3
• Baudrillard, J. (2016). Simülarklar ve Simülasyon. Oğuz Adanır. (Çev.) Ankara:Doğu-Batı Bayar, C. (1997). Ben De Yazdım, C.1, İstanbul: Sabah
• Bediüzzaman Said Nursi (1911). İki Mekteb-i Musibetin Şehadetnamesi Yahut Divan-ı Harbi Örfi. İstanbul: İkbal-i Millet Matbaası
• Biren, N. N. (2000). Mutlakiyet, Meşrutiyet ve Cumhuriyet Hatıraları. Fatma Rezan Hürmen (Yay. Haz.) İstanbul: Pınar.
• Birinci, A. (2000). Tarihin Kara Kitabı. Ankara: Hitabevi.
• Birinci, A. (2002) “31 Mart Vakasının Bir Yorumu”, Türkler, (13) H. C. Güzel, K.Çiçek, S. Koca (Edtr).Ankara:Yeni Türkiye, 335-374.
• Birinci, A. (2012a). Tarih Yolunda Yakın Mazinin Siyasi ve Fikri Ahvali. İstanbul:Dergah.
• Birinci, A. (2012b). Tarihin Hududunda, İstanbul:Dergah.
• BOA. DH. SAİD. d.81/49. 29 Zilhicce 1282, 15 Mayıs 1866
• BOA. DH. SAİD. d.169/101. 29 Zilhicce 1283, 4 Mayıs 1867
• Bolayır, A. E.(2007). Hatıralar. Ankara: Hece.
• Boppe V.G. (1997). “Auguste Boppe’un Kaleminden 31 Mart Vakası”. Toplumsal Tarih, (43), 14-26.
• Bölükbaşı, A.R.T. (1993). Biraz Da Ben Konuşayım. İstanbul:İletişim.
• Cevizoğlu, H. (2002). Türkçe İbadet. Ankara:Ceviz Kabuğu.
• Cullagh, F. Mc, (1910). Fall Off Abdülhamit, London: Methuen Co Ltd.
• Çetinsaya, G. (1998). “Abdülhamit’i Anlamak, 19. Yüzyıl Tarihçiliğine Bir Bakış”. Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek/Yeni Bir Kavrayışa Doğru (Sempozyum Bildirileri). T.Bora, S. Sökmen, K.Şahin, (Yay. Haz. ) İstanbul: Metis, 2001,s.137-146.
• Danişmend, İ.H. (1974). Sadrazam Tevfik Paşa’nın Resmi ve Hususi Vesikalarına Göre: 31 Mart Vakası. İstanbul: İstanbul Kitabevi.
• Demirhan, P. (29 Mart-22 Nisan 1959). “31 Mart İhtilali”. Tercüman.2
• Derviş, S. (2017). Anılar, Paramparça. İstanbul: İthaki.
• Derviş Vahdeti, (19 Şubat 1909), “Şeyhülislâm Hazretlerine”, Volkan, (50),1
• Derviş Vahdeti, (14 Nisan 1909). “Halife-i İslam Abdülhamit Han Hazretlerine Açık Mektup”, Volkan. (104),1
• Duman, H. (2000). Başlangıcından Harf Devrimi’ne Kadar Osmanlı-Türk Süreli Yayınlar ve Gazeteler Bibliyografyası Toplu Katalogu 1828-1928. Ankara: Ankara Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı.
• Ertuğ, H.F. (1998). “Musahib-i Sani-i Hazret-i Şehriyari Nadir Ağa’nın Hatıratı”. I-II, Toplumsal Tarih, (49),6-15; (50),6-14
• “Galip Paşa’nın Hâtıraları” (1966). Hayat Tarih Mecmuası. (6),5-11, (7),20-26; (8), 77-84, (9), 80-88.
• Hafız Hakkı Paşa’nın Sarıkamış Günlüğü. (2018). M.Bardakçı (Yay. Haz.) İstanbul: İş Bankası.
• Hurşit Paşa, (2019).31 Mart İhtilali’nin Tarihçesi. H. Özdemir (Yay. Haz) İstanbul:Yeditepe.
• İnönü, İ. (1969). Gençlik ve Subaylık Hatıralarım (1884-1918). S.Selek (Yay. Haz.) İstanbul: Burçak.
• İrtem, S.K. (28,30 Ağustos, 3 Eylül 1938). “Saray ve Babıali’nin İç Yüzü”. Akşam, 10
• Kamil Paşa, (1991). Kamil Paşa’nın Anıları. G. Ç. Güven, (Yay. Haz) İstanbul: Arba.
• Kocahanoğlu, O.S. (2001). Derviş Vahdeti ve Çavuşların İsyanı. İstanbul: Temel.
• Kocahanoğlu, O.S. (2009). 31 Mart Ayaklanması ve Sultan Abdülhamit. İstanbul:Temel.
• Şimşirgil, A. (2018). Kayı X, İstanbul:Timaş.
• Kuran, A.B. (1950) “31 Mart Vakası Nasıl Oldu”. Tarih Dünyası. C.2 (13),557-560
• Kuran, A. B. (1956). Osmanlı İmparatorluğu’nda İnkılâp Hareketleri ve Milli Mücadele. İstanbul:Baha Matbaası.
• Kuran, A.B. (2009). Harbiye Mektebi’nde Hürriyet Mücadelesi. İstanbul: İş Bankası.
• Kutay, C. (1974). Bilinmeyen Tarihimiz C. 1,2,3. İstanbul:Dizerkonca M.
• Kutay, C. (1977). 31 Mart İhtilalı’nda Sultan Abdülhamit. İstanbul: Nilüfer Matbaacılık.
• Kutay, C. (1994). Otuz Bir Mart 85. Yaşında, Bir Geri Dönüş Mirası(1909-1994). İstanbul: Kazancı Kitap.
• Kutay, C. (1998). Türkçe İbadet. İstanbul: Aksoy.
• Kutay, C. (1999) 31 Mart’ın 90. Yılında. İstanbul:Aksoy
• Kutay, C. (2012). Son Cuma, Yıldız Sarayı’nda Sönen Kandil: Sultan Abdülhamit Han. İstanbul: ABM.
• Mayakon, .İ.M. (2021). Yıldızda Neler Gördüm. R. Yılmaz. (Yay. Haz.) İstanbul:Kapı
• Mehmet Murat, (1914). Tatlı Emeller, Acı Hakikatler. İstanbul: Amedi Matbaası.
• Mehmet Said Paşa, (2018). Küçük Mehmet Said Paşa’nın Hatıratı, C. 2,3. M. Gündüz, (Yay. Haz.) İstanbul:Ketebe Yay
• Meşrutiyet Devrine Dair Cavit Bey’in Hatıraları, (4-6 Eylül 1943). Tanin, 2
• Mevlanzade Rıfat, (2009). Sürgün Hatıralarım. İstanbul: Avesta.
• Mevlanzade Rıfat, (2010). Bir İhtilalin Hikayesi. B. Ülgenci (Yay. Haz.) İstanul: Pınar.
• Mizancı Murat Bey’in II. Meşrûtiyet Dönemi Hâtıraları (1977). C. E. Ö. Argıt, (Yay. Haz.) İstanbul: Marifet.
• Nadi, Y. (1909). İhtilal ve İnkılab-ı Osmani. İstanbul: Cihan Matbaası.
• Okyar, A.F. (2017). Sultan Abdülhamid Han’la 113 Gün, E. Bostancı( Yay. Haz.) İstanbul: Akıl Fikir.
• Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi, Halil Menteşe’nin Anıları, Altınordu Yay.,Ankara, 2019
• Osmanoğlu, Ayşe, Babam Sultan Abdülhamid, Timaş Yay., İstanbul,2021
• Osmanoğlu, Şadiye, Babam Abdülhamid, Timaş Yay., İstanbul, 2020
• Orhan Kemal’in Babası Abdülkadir Kemali’nin Anıları. (2005). I. Öğütçü (Yay. Haz). İstanbul: Epsilon.
• Özcan, A. (2011). Türkiye’de Popüler Tarihçilik. Ankara:TTK.
• Özel, O. (2012). Dün Sancısı. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Özkan, N. (1951). “Abdülhamit’in Hal’i”, Tarih Dünyası, C.3. (27), 1122-1126
• Özzorluoğlu, S. T. (2011). II.Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Elli Yıllık Hatıralarım. T. Yıldırım, Ş. Özdemir (Yay. Haz.) İstanbul: Dün Bugün Yarın.
• Özzorluoğlu, S. T. (2011). Abdülhamid’in Cinci Hocası Ebu’l-Hüda. H. Sarı (Yay. Haz.) İstanbul: Yeditepe.
• Pekmen, M. S. (2013). 31 Mart Hatıraları. H. Babacan, S.Avşar ((Yay. Haz.) Ankara:TTK.
• Ramsay, S. W. M. (2019). İsyan Günlerinde İstanbul. G. Ş. Kürcüoğlu (Çev.)İstanbul: Timaş.
• Rıza Nur, (1967-1968) Hayat ve Hatıratım, C.1,2, İstanbul:Altındağ Yay., İstanbul
• Simavi, L. (ty.) Osmanlı Sarayı’nın Son Günleri. İstanbul: Hürriyet.
• Süleyman Şefik Paşa, (2004). Hatıratım, Basıma Gelenler ve Gördüklerim; 31 Mart Vak’ası H.Zerdeci (Yay. Haz.) İstanbul: Arma.
• Tengirşenk, Y.K. (1981). Vatan Hizmetinde. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Til, E.T. (2015) Gazeteler ve Gazeteciler. Ankara: Cümle.
• Türkgeldi, A. F. (2010). Görüp İşittiklerim. Ankara:TTK.
• Tugay, E. F. (2015). Bir Aile Üç Asır. Ş. Türkömer (Yay. Haz.) İstanbul. İş Bankası.
• Tunaya, T. Z. (1988). Türkiye’de Siyasal Partiler C.I., İstanbul: Hürriyet Vakfı.
• Turan, M. (1964). Elli Beş Yıldır Esrarı Milletten Gizlenmiş Olan: Taşkışla’da 31 Mart İstanbul: Çelikcilt Matbaası.
• Yıldız, S. (2006). Çıkışından Bastırılışına Kadar 31 Mart İsyanı, (Yayınlanmış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Ankara.
• Ulusoy, E. (2008). Başındaki O Pis Ne ?. İstanbul: Günizi.
• Yalçın, H. C. ( 3-24 Ağustos 1954).“Meşrutiyet Devri ve Sonrası”, Halkçı, 2
• (Yazarı Belirtilmemiş) (5 Mayıs 1909). “Altmış İkinci İctima-ı Umumi”. Takvim-i Vekayi. (201),4-5
• (Yazarı Belirtilmemiş) (27-28 Mayıs 1909). “Nâdir Ağa ile Mülâkât”, Tanin, 1,2.
• Ziya Şakir, (2014). İttihat ve Terakki Nasıl Yaşadı?. İstanbul: Akıl Fikir.
• Ziya Şakir, (11 Nisan 1932). “Abdülhamid’in Son Günleri, Bu Eseri Yazarken Hangi Esaslardan İstifade Ettim”. Son Posta, 9
• Ziya Şakir, (17 Kasım 1933). “İttihat Terakki Nasıl Doğdu Nasıl Yaşadı Nasıl Öldü”. Son Posta,10