Motivations of Muslims for Teaching the Quran to Their Children in the Islamic Tradition

Yıl 2023, , 1440 - 1454, 28.12.2023

Kasım Kocaman

https://doi.org/10.30622/tarr.1387912

Öz

The aim of the study is to identify and analyze the motivations behind Muslims' teaching of the Quran to children within the Islamic tradition. Using qualitative methodology, the research accessed classic and contemporary sources through document analysis. The data obtained are processed in the article using descriptive analysis technique. The motivation for Muslims to start teaching the Quran from childhood can be explained by the perception of childhood prevalent in all societies up to the modern era. In this view, a child is seen as a "miniature adult". Like in the rest of the world, Muslims also strive to create believers of their religion from a young age. In this context, one of the fundamental motivations for placing Quran teaching at the center of children's education is the traditional understanding that draws its source and strength from the interpretations of verses and the explanations of hadiths. The belief that teaching and learning the Quran brings otherworldly rewards has expanded the target audience of education to include children. The requirement of Quran recitation as one of the conditions for the acceptance of prayer, which children are also expected to perform, is another source of motivation. The Quran is considered the fundamental source of Islamic civilization. In the Islamic education tradition, the ability to read the Quran is a necessary prerequisite for religious higher education usually undertaken during adolescence and adulthood. Emphasis is placed on acquiring the cognitive entry behavior or skill of being able to read the Quran during basic education in childhood. The understanding in Islamic thought tradition that all knowledge and sciences fundamentally reside in the Quran has manifested itself in the importance given to teaching the Quran to children at the basic education level. In Islamic educational thought, childhood is pedagogically the most favorable period for instilling lasting behaviors, and the most important behavior to be instilled in a child is the skill of reading the Quran. However, the sensitivity among Muslims regarding the teaching of the Quran to children in Islamic educational philosophy is rooted more in traditionalism fed by religious teachings than in pedagogical understanding.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Islamic Education, Quran Teaching, Child, Traditon, Pedagogy

İslam Geleneğinde Müslümanların Çocuklarına Kur’an’ı Öğretme Motivasyonları

Öz

Çalışmanın amacı İslam geleneğinde Müslümanların çocuklara Kur’an öğretimindeki motivasyonlarının neler olduğunu tespit ve tahlil etmektir. Nitel yönteminin uygulandığı araştırmada doküman analiz tekniği ile klasik ve güncel kaynaklara ulaşılmıştır. Elde edilen veriler, makalede betimsel analiz tekniği ile işlenmiştir. Müslümanların Kur’an öğretimine çocukluk döneminde başlamalarının motivasyonları arasında modern çağlara kadar bütün toplumlarda yaygın görülen çocukluk algısıyla izah etmek mümkündür. Bu anlayışta çocuk, “minyatür yetişkin” olarak görülmektedir. Tüm dünyada olduğu gibi Müslümanların da daha çocuk yaşta, dinlerinin inananını yaratma çabası içerisinde oldukları ifade edilebilir. Bu bağlamda çocuklara verilen eğitimin merkezinde Kur’an öğretiminin yer almasındaki en temel motivasyonlardan birinin, kaynağını ve gücünü ayetlerin yorumları ve hadislerin şerhlerinden alan ve buna bağlı olarak yerleşen geleneksel anlayışın olduğu fark edilmektedir. Kur’an’ı öğretmenin ve onu öğrenmenin kişiye uhrevi sevap kazandıracağı inancı, eğitimin hedef kitlesini çocukları kapsayacak şekilde genişletmiştir. Çocukların da yerine getirmesi istenen namazın kabul şartlarından birinin Kur’an kıraati olması yine motivasyon kaynaklarından birini teşkil etmektedir. İslam medeniyetinin en temel kaynağı Kur’an kabul edilmektedir. İslam eğitim geleneğinde genellikle ergenlik ve yetişkinlik döneminde gerçekleştirile dini yüksek tahsilde Kur’an’ı okuyabilme ön koşul öğrenme olarak gereklidir. Kur’an’ı okuyabilme bilişsel giriş davranışının veya becerisinin çocukluktaki temel eğitimde kazandırılmasına ağırlık verilmiştir. İslam düşünce geleneğinde tüm bilgi ve bilimlerin öz olarak Kur’an’da bulunduğuna dair anlayış, yine temel eğitim seviyesinde çocuklara Kur’an öğretimine önem verilmesinde kendini tebarüz ettirmiştir. İslam eğitim düşüncesinde kalıcı davranışların yerleşmesinde çocukluk, pedagojik olarak en elverişli dönem ve çocuğa kazandırılması gereken en öncelikli davranış ise Kur’an’ı okuma becerisi kabul edilmiştir. Ancak İslam eğitim anlayışında çocuklara Kur’an öğretimi verilmesi konusunda Müslümanlarda oluşan hassasiyetin temelinde pedagojik anlayıştan ziyade dini öğretilerden beslenen geleneksellik söz konusudur.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi,, islam eğitimi, Kur'an Öğretimi, Çocuk, Gelenek, Pedagoji

Kaynakça

• Akyıldız, A. (2018). Osmanlı Merkez Bürokrasisi. Timaş Yayınları.
• Akyüz, Y. (2014). Türk Eğitim Tarih. Pegem Akademi.
• Altıkulaç, T. (2011). Yüce Kitabımız Hz. Kur’an. TDV Yayınları.
• Bağçeci, M. (1994). Ecir. İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (C. 10, s. 383). TDV Yayınları.
• Baltacı, C. (2005). XV.-XVI. Asırda Osmanlı Medreseleri: C. I. Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Bardakoğlu, A. (1999). Ehliyet. İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (C. 20, ss. 488-491). TDV Yayınları.
• Başkurt, İ. (2007). Din Eğitimi Açısından Kur’an Öğretimi ve Yaz Kur’an Kursları. Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Bayrakçeken, S., Canpolat, N., Oktay, Ö., & Samancı, O. (2021). Motivasyon Kuramları Çerçevesinde Öğrencilerin Öğrenme Motivasyonlarının Arttırılması: Bir Derleme Çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 677-698.
• Bayraktar, M. F. (2006a). İbn Cemaa’dan Öğretmen ve Öğrencilere Öğütler. Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Bayraktar, M. F. (2006b). İbn Sahnûn Eğitim Öğretimin Esasları Âdâbu’l-Muallimîn. Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Berkes, N. (2003). Türkiye’de Çağdaşlaşma. Yapı Kredi Yayınları.
• Birışık, A. (2002). Kur’an (Kur’an İlimleri). İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (C. 26, ss. 401-404). TDV Yayınları.
• Bozkurt, N. (1993). Dârülkrrâ. İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (C. 8, ss. 543-545). TDV Yayınları.
• Bozkurt, N. (1997). Hâfız. İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (C. 15, ss. 74-78). TDV Yayınları.
• Buhârî, E. A. M. b. İ. el-. (2000). Sahih-i Buharî. İçinde Mevsuatü’l-hadîsi’l-şerif el-Kütübü’s-sitte (3. bs). Darussalam.
• Canan, İ. (2000). Peygamberimizin Sünnetinde Terbiye. Milsan Basın Sanayi Anonim Şirketi.
• Cebeci, S. (1996). Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. Akçağ.
• Cezerî, E.-H. Ş. M. b. M. b. M. b. A. b. Y. (1985). En-Neşr fi’l-kırâ’âti’l-’aşr: C. I-II. y.y.
• Çağrıcı, M. (2002). Kur’an (Mahiyeti). İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (C. 26, ss. 390-393). TDV Yayınları.
• Çelebi, A. (1998). İslam’da Eğitim-Öğretim Tarihi. Damla Yayınevi.
• Çelebi, E. (2003). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi (C. 1). Yapı Kredi Yayınları.
• Çeltik, H. (2022). Yabancı Dil Öğretiminde Dört Temel Dil Becerisi Üzerine Bir İnceleme Çalışması. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 11(31), 107-131.
• Çetin, A. (2013). Kur’an Okuma Esasları. Emin Yayınları.
• Demir, Ş. (2010). Kur’an’ın Bilimsel Veriler Işığında Yorumlanmasına Eleştirel Bir Yaklaşım. İçinde Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar (ss. 401-424). İlim Yayma Vakfı Kuran Akademisi.
• DİB, D. İ. B. (2018). Kur’an’ı Anlama Temel Öğretim Programı. https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/detay/504/ku'ran'ı-anlama-temel-öğretim-programı
• Dodurgalı, A. (1998). Ailede Çocuğun Din Eğitimi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Ebu Davud. (2000). Sünenü Ebi Davud. İçinde Mevsuatü’l-hadîsi’l-şerif el-Kütübü’s-sitte (3. bs). Darussalam.
• el-Hindî, M. (t.y.). Kenzü’l- Ummal fi süneni’l-aḳvâl ve’l-efʿâl (C. 1). Muessesetü’r-risale.
• Ercan, E. (2021). Motivasyon Nedir? Motivasyon Nasıl Sağlanır? [Eğitim]. Hayatın Ritmi. https://hayatinritmi.com.tr/motivasyon-nedir-motivasyon-nasil-saglanir/#:~:text=Motivasyon
• Ertürk, M. (2002). Çocuğun Dînî Eğitiminde Kullanılan Bir Hadîs ve Tahlîli. 2(2), 53-79.
• Fazlıoğlu, Ş. (2003). Manzûme fî Tertîb el-Kutub fî el- Ulûm ve Osmanlı Medreselerindeki Ders Kitapları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 97-110.
• Gazzâli, İ. E. H. M. bin M. (1975). İhyâü Ulûmi’d-Dîn: C. III. Bedir Yayınları.
• Gazzâli, İ. E. H. M. bin M. (2005). İhyâu ulûmi’d-din (4. bs, C. 3). Daru’l-kutbu’l-ilmiyye.
• Gazzâli, İ. E. H. M. bin M. (t.y.). Mizanu’l-Amel. Daru’l-ma’rife.
• Göküş, Ş. (2016). Diyanet İşleri Başkanlığı Hutbelerinde Çocuk ve Çocuk Eğitimi (2010-2015). İçinde Geçmişten Günümüze Şehir ve Çocuk II (ss. 1345-1353). Canik Belediyesi Kültür Yayınları.
• Göküş, Ş. (2019). Gençlerde Ahlakî Değerlerin İnşasında Akran Rol Modelliğinin Önemi. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi Multidisipliner Kongresi (18-20 Ekim/Saraybosna), 139-150.
• Göküş, Ş. (2020a). II. Meşrutiyet Dönemi İslamcı Çizgideki Süreli Yayınlarda Aile ve Çocuk Eğitimi. Artuklu Akademi, 7(1), 99-124.
• Göküş, Ş. (2020b). Türkçülük Akımında Eğitim ve Din Eğitimi. İlahiyat Yayınları.
• Işık, A. (2022). Kıraat (C. 25, ss. 425-432). TDV Yayınları.
• İbn Haldûn. (2001). Mukaddime. Daru’l-Fikr.
• İbn Sahnûn, M. (1972). Kitabu Adabi’l-Muallimin. y.y.
• Kabîsi, E.-H. A. İ. M. İ. H. el-Maruf el-Fakih el-Kayravanî. (1966). İslam’da Öğretmen ve Öğrenci Münasebetlerine Dair Geniş Bir Risale (er-Risaletu’l-Mufassala li Ahvali’l-Muteallimin ve Ahkami’l-Muallimin ve’l-Muteallimin). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Karadaş, C. (2009). Sevap. İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (C. 35, ss. 581-582). TDV Yayınları.
• Karaman, H. (1998). Adet. İçinde Diyanet İslam Ansiklopedisi (ss. 369-373). TDV Yayınları.
• Karaman, H., Çağrıcı, M., Dönmez, İ. K., & Gümüş, S. (2012). Kur’an Yolu Tefsiri (C. 4). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kavas, A. (2019). Afrikalı Müslümanların Vazgeçemediği Eğitim Yuvası: Kur’an Okulu (Afrika Eğitim Politikaları). AFAM (Afrika Araştırmaları Merkezi). https://afam.org.tr/afrikali-muslumanlarin-vazgecemedigi-egitim-yuvasi-kuran-okulu/
• Kevâkib-i Seb’a Risâles. (2015). Türk Tarih Kurumu.
• Kocaman, K., & Sakallıoğlu, H. (2021). Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyılda Dinî Eğitim Kurumu Olarak Osmanlı Darülkurraları. Turkish Academic Research Review, 6(5), 1447-1482. https://doi.org/10.30622/tarr.1024230
• Koçer, H. A. (1991). Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Köylü, M., & Oruç, C. (2017). Çocukluk Dönemi Din Eğitimi. Nobel Yayınları.
• Mahmud Cevat, İ.-Ş. N. (2001). Maârif-i Umûmiye Nezâreti Târihçe-i Teşkîlât ve İçrââtı -XIX. Asır Osmanlı Maârif Tarihi-. Yeni Türkiye Yayınları.
• Makdisi, G. (2015). Ortaçağ’da Yüksek Öğretim İslam Dünyası ve Hıristiyan Batı. Klasik Yayınları.
• Makdisi, G. (2019). İslam’ın Klasik Çağında ve Hıristiyan Batı’da Beşeri Bilimler (3. bs). Klasik Yayınları.
• Miras, K. (1991). Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi: C. VII. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Münâvî, M. A. (1972). Feyzü’l-ḳadîr şerḥu’l-Câmiʿi’ṣ-sağîr, (2. bs, 1-1). Daru’l-ma’rife.
• Nesaî, E. A. A. b. Ş. b. A. (2000). Sünenü’n- Nesâî. İçinde Mevsuatü’l-hadîsi’l-şerif el-Kütübü’s-sitte (3. bs). Darussalam.
• Okunan Kur’an-ı Kerim’i dinlemenin hükmü nedir? (2017). Diyanet İşleri Başkanlığı. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/786/okunan-kuran-i-kerimi-dinlemenin-hukmu-nedir#: (12.07.2017)
• Öztan, G. G. (2013). Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası (2. bs). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sarıbaş, S., & Babadağ, G. (2015). Temel Eğitimin Temel Sorunları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(1), 18-34.
• Selçuk, M. (1991). Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. TDV Yayınları.
• Selçuk, M., & Bilgin, B. (1995). Din Öğretimi (Özel Öğretim Yöntemleri). Gün Yayıncılık.
• Stearns, P. N. (2018). Çocukluğun Tarihi. Dedalus.
• Şahin, M., & Göküş, Ş. (2020). Antalya’da Bir İlim ve İrfan Merkezi: Elmalı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 1062-1072.
• Şener, M. (2002). Kur’an (Kur’an’la ilgili Fıkhi Hükümler) (C. 26, ss. 409-412). TDV Yayınları.
• TDK, T. D. K. (2023). Güdü. İçinde Türk Dil Kurumu Sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/
• Tirmizî, E. Î. M. b. Î. b. S. (2000). Câmiü’t-tirmizî. İçinde Mevsuatü’l-hadîsi’l-şerif el-Kütübü’s-sitte (3. bs). Darussalam.
• Toksöz, H. (2012). Osmanlı Klasik Dönem Ahlak Eserinde Çocuk Eğitimi. İçinde Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak (ss. 53-94). Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2014). Osmanlı İlmiye Teşkilatı. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Zerkeşî, B. M. b. A. (1972). El- Burhan fi Ulumi’l-Kur’an (C. 1). y.y.
• Zeydan, C. (1329). Medeniyet-i İslamiyye Tarihi: C. III. Kanaat Matbaası.
• Zuhaylî, V. (t.y.). El-Fıkhu’l-İslamî ve Ediletühu (2. bs, 1-1). Daru’l-Fikr.