Fahreddin Râzî’nin Nesh Anlayışı (Tefsîr-i Kebîr Bağlamında)

Yıl 2019, , 598 - 611, 31.12.2019

Enver Bayram

https://doi.org/10.30622/tarr.646967

Öz

Nesh konusu bugün bile üzerinde tartışılan en
önemli tefsir problemlerinden biridir. Buna rağmen üzerinde ittifak edilememiş
konular arasındadır. Bu konuya tefsir kitaplarında yer verilmesinin yanında, onun
üzerinde müstakil çalışmalar da yapılmıştır. Nesh konusuna tefsirinde ayrıntılı
bir şekilde yer veren müfessirlerden biri de dönemin en önemli müfessirlerinden
biri olan Fahreddin Râzî’dir. Râzî’ye göre nesh, sonradan gelen hükmün (nâsih)
önceden gelen hükmü (mensûh) ortadan kaldırmasına denir. Râzî, nesh meselesini şer’i
ve aklî yönden benimser. Neshi klasik tasnifte olduğu gibi üç kısma ayırır.
Yine o, Kur’an’da neshin varlığını kabul eder. Ancak o, mensûh kabul edilen
ayetlerin sayısını daha az gösterme eğilimindedir. Ayrıca ona göre hadis, bazı
durumlarda ayetin hükmünü nesh edebilir. Çalışmamızda Râzî’nin hayatı hakkında
kısa bir bilgi verdikten sonra nesh konusuna genel olarak değinilecektir. Daha
sonra Fahreddin Râzî’nin nesh meselesini nasıl anladığı üzerinde durulacaktır.
Bu husus sekiz başlık altında ele alınıp incelenecektir.   

Anahtar Kelimeler

Râzî, Tefsir, Nesh, Mensuh, Hüküm

Fahr al-Din al-Râzî’s Definition of Nesh (Within The Context Of The İnterpretation Of Ledger)

Öz

The issue of Nesh is still one of the most important commentary problems discussed even today. However, it is among the issues that could not be allied. This issue is included in the commentary books, as well as independent studies on it. One of the most important personalities of the period, Fahreddin Râzî, is one of the commentators who gave detailed information about Nesh in his commentary. According to Râzî, nesh is called the abolition of the predecessor (mensûh) by the subsequent provision (nâsih). Râzî adopts the issue of nesh legally and intellectually. The Nesh is divided into three parts as in the classical classification. Again, he accepts the existence of nesh in the Qur'an. However, he tends to show less the number of verses that are considered mensûh. In addition, according to him, the hadith may in some cases nesh the verdict. In our study, after brief information about Râzî's life, the subject of nesh will be discussed in general. It will then focus on how Fahreddin Râzî understood the issue of nesh. This issue will be discussed and examined under eight headings.

Anahtar Kelimeler

Râzî, Tafsir, Nesh, Mensuh, Provision, Verse

Kaynakça

• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahih-i Buhârî. 2. Baskı. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü, 7. Baskı. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 2008.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. 11. Baskı. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1988.
• Cevzi, Abdurrahman. Nevasihu’l-Kur'an. Beyrut: Daru’l-kütübil-ilmiyye, ts.
• Erbaş, Muammer. Fahreddin er-Râzî İle İbn Teymiyye’nin Kur’ân’a Yaklaşımları. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstüsü, Doktora Tezi, 2001.
• Ferâhidî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm. “Nesh”. Kitâbü’l-Ayn. Thk. Mehdi Mahzumî-İbrahim es-Semaraî. 4: 208. Beyrut: Müessetü’l-âlem li’l-Matbûât, 1988.
• Güllüce, Veysel. “Kur’ân’da Nesh Edilmiş Ayet Var mıdır?”. EKEV Akademi Dergisi 10/24 (2006): 51-74.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm b. Ebî Bekr. Vefâyatu’l-Ayan, Kahire: y.y., 1299.
• İbn Kıftî, Cemaluddin Ebu’l Hasen. İhbaru’l Ulema bi Ahberu’l-Hukemâ. Kahire: y.y., 1326.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. “Nesh”. Lisanu’l-Arab. 3: 61. 15 Cilt. Beyrut: Daru Sadr, ts.
• İsfehâni, Rağıb. el-Müfredat fi Garibi’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-Mârife, ts.
• Kahveci, İhsan. Fahreddin er-Râzî’nin Mefâtihu’l-Gayb Adlı Tefsirinde Ulûmu’l Kur’ân. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstüsü, Doktora Tezi, 2001.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahih-i Müslim. 2. Baskı. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Özdeş, Talip. “Vahiy-Olgu İlişkisi Açısından Nesh’e Getirilen Yorumlara Eleştirel Bir Yaklaşım”, İslâmî Araştırmalar 24/1 (2001): 39-48.
• Râzî, Fahruddin. Tefsir-i Kebir. Beyrut: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2008.
• Safedî, Selahuddin Halil b. Eybek Kitabu’l Vâfî Bi’l-Vefeyât. 2. Baskı. B.Paybaden: Darü’n-Neşr Franz Steiner, 1974.
• Subkî, Tacuddin. Tabakâtu’ş Şafiyye. Kahire: y.y., 1964.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî. el-Muvâfaḳât. Beyrut: Dâru’l-Mârife, 1997.
• Tirmizî, Ebu İsâ Muhammed b. İsâ. Sünen. 2. Baskı. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Uludağ, Süleyman. Fahrettin er-Râzî (Hayatı, Fikirleri, Eserleri). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Fahreddin Râzî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12: 89. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk. “Nesh”. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmû. Thk. Mecmuatün mine’l-muhakkikîn. 7: 355. b.y: Daru’l-hidâye, ts.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-irfân fî ulûmi’l-Kur’an. Kahire: Dâru ihyai’l-kütübi’l-arabiyye, 1918.