Cutting Causal Connection in Indırect Liability in the Framework of the Compensation Law: Well Sample

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 711 - 725, 30.06.2021

Feyzullah Kağıt

https://doi.org/10.47424/tasavvur.917015

Öz

Murders that resulted in death were subjected to various divisions such as killing by intent, mistake or indirect. Various forms and different provisi-ons of each of these murders were found in itself. Indirect killing was deemed lighter than the others, and accordingly, the penalty was appreciated less, and it was even stated that the criminal responsibility fell completely, depending on the place. Because, while there is direct saving in other killing types, indirect killing has an indirect effect on the result.
In this article, we will examine to a death incident that occurred indi-rectly within the framework of the compensation law according to Hanafi Sect. For example, this study, in which we will deal with the issue of who should be blamed for this death in the event that a person who falls into a well dug in the road dies in that well for different reasons after a while, will also give general idea about the perspectives and methods of imams in murders that occurred indirectly. The different ideas and justifications of Imam Abu Hanifa (v. 150/767), Imam Abu Yusuf (v. 182/798) and Imam Muhammad (v. 189/805) on this issue are discussed together with the reports and evaluations of the later Hanafi jurists.

Anahtar Kelimeler

Hanafi Sect, compensation, well, indirect, fiqh

Tazminat Hukuku Çerçevesinde Tesebbüben Sorumlulukta İlliyet Bağının Kesilmesi: Kuyu Örneği

Öz

Ölümle sonuçlanan cinayetler kasıt, hata ya da tesebbüb ile öldürme şeklinde çeşitli taksimlere tabi tutulmuşlardır. Bu cinayetlerin her birinin de kendi içinde muhtelif şekilleri ve birbirlerinden farklı hükümleri bulunmuştur. Tesebbüb yoluyla öldürme, diğerlerine nispetle daha hafif görülmüş, buna bağlı olarak cezası da daha düşük takdir edilmiş, hatta yerine göre ceza sorumluluğunun tamamen düştüğü de ifade edilmiştir. Zira diğer öldürme çeşitlerinde doğrudan tasarruf bulunurken tesebbüb yoluyla öldürmede neticeye dolaylı yoldan tesir söz konusu olmaktadır. Biz bu makalede tazminat hukuku çerçevesinde tesebbüben gerçekleşen bir ölüm hâdisesini Hanefî mezhebi özelinde inceleyeceğiz. Örnek olarak, umûmî bir yolda kazılan kuyuya düşen kimsenin belli bir müddet sonra farklı gerekçelerden ötürü o kuyuda ölmesi halinde bu ölümden kimin sorumlu tutulması gerektiği meselesini ele alacağımız bu çalışmamız, tesebbüben gerçekleşen cinâyetlerde imamların perspektifleri ve yöntemleri hakkında da genel bir fikir sunacaktır. İmam Ebû Hanîfe (ö. 150/767), İmam Ebû Yûsuf (ö. 182/798) ve İmam Muhammed’in (ö. 189/805) birbirinden farklı görüş beyan ettikleri bu meselede ortaya koydukları gerekçeler, sonradan gelen Hanefî fakihlerin nakilleri ve değerlendirmeleriyle birlikte ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hanefî mezhebi, tazminat, kuyu, tesebbüb, fıkıh

Kaynakça

• Alâuddin es-Semerkandî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed b. Ebî Ahmed. Tuhfetü’l-fukahâ. thk. Muhammed Zekî Abdülber. 3. bs. Kâhire: Mektebetü Dâri’t-Türâs, 1419/1998.
• Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Kārî el-Herevî. Fethu bâbi’l-inâye. nşr. Muhammed Nizar Temim - Heysem Nizar Temim. Beyrut: Şeriketü Dâri’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, t.y.
• Ali Haydar Efendi (Küçük). Dürerü’l-hükkâm Şerhu Mecelleti’l-ahkâm. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 1423/2003.
• Bâbertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed el-Bâbertî er-Rûmî el-Mısrî. el-İnâye şerhu’l-Hidâye. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh. thk. Ahmed Abdülgafûr. 4. bs. Beyrut: Dâru’l-İlim li’l-Melâyin, t.y.
• Ebu’l-Leys es-Semerkandî, İmâmü’l-hüdâ Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. ‘Uyûnu’l-Mesâil fî Furû’i’l- Hanefiyye. thk. Seyyid Muhammed Mühenna. Beyrût: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1419/1998.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkî. Reddü’l-Muhtar ale’d-Dürri’l-Muhtar. thk. Âdil Ahmed - Ali Muhammed. Beyrût: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1415/1994.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkî. Şerhu Ukûdi resmi’l-müftî (Mecmû‘u Resâili İbn Âbidîn’de ikinci risâle). thk. Muhammed Abdurrahman eş-Şâğûl. Kâhire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t- Türâs, 1432/2012.
• İbn Gânim, Ebû Muhammed b. Gânim b. Muhammed el-Bağdâdî, Mecmau’d-Damânât. thk. Muhammed Ahmed Serrac - Ali Cum’a. Muhammed. Kâhire: Dâru’s-Selâm, 1420/1999.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fazl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem el-İfrîkî el-Mısrî. Lisânü’l-‘arab. Beyrut: Dâru Sâdır, t.y.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Eşbah ve’n-Nezâir. thk. Abdulkerim el-Fudaylî. Beyrut: el-Mektebetü’l- Asriyye, 1424/2003.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed, Bedâi’u’s-Sanâi’, 2.bs. Beyrût: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1424/2003.
• Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed. Muhtasa-ru'l-Kudûrî. thk. Kâmil Muhammed 'Uveydâ. Beyrût: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1418/1998.
• Merğînânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergânî. el-Hidâye. Beyrut: Şeriketü Dâri’l- Erkam b. Ebi’l-Erkam, t.y.
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullâh b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li ta'lîli'l-Muhtâr. thk. Şuayb Arnaût. Beyrut: er-Risâletu’l-Âlemiyye, 1431/2010.
• Molla Hüsrev, Mehmed b. Ferâmurz b. Hoca Ali. Dürerü’l-hükkâm fî şerhi Ğureri’l-ahkam. İstanbul: Fazîlet Neşriyat, t.y.
• Serahsî, Ebu Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebi Sehl Ahmed es-Serahsî. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1409/1989.
• Şeybânî, Muhammed b. el-Hasen, el-Asl. thk. Mehmet Boynukalın. Beyrut: Daru ibn Hazm. 1433/2012. 4/547; Şeybânî. thk. Ahmed İsâ el-Mi'sarâvî. Kitâbu’l-Âsar. Kâhire: Dârusselam, 1433/2012.
• Yıldız, Kemal. İslâm Sorumluluk Hukuku. 2. bs. İstanbul: İFAV, 2013.