The Right to Strike for Public Employees in the Case Law of the Constitutional Court of the Republic of Türkiye

Yıl 2023, , 567 - 622, 30.12.2023

Kemal Efe Sayın , Canberk Gümüş

https://doi.org/10.59933/tauhfd.1411610

Öz

This study conducts a comparative analysis by examining the Turkish Constitutional Court's case-law regarding the right to strike for public servants in Türkiye in relation to the jurisprudence of the European Court of Human Rights (ECtHR). The article aims to provide a perspective on how the right to strike for public servants in Türkiye is addressed within the context of Turkish Constitutional Court decisions. The article argues that International Labour Organization (ILO) conventions should be recognized as one of the fundamental pillars of the Constitutional Court's jurisprudence on this matter. The debates surrounding Article 90 of the Turkish Constitution are used as a legal framework to support this argument. Consequently, criticisms and solutions are presented to promote greater alignment of Constitutional Court decisions and domestic law with international human rights norms.

Anahtar Kelimeler

The right to strike, public servant, Constitutional Court of the Republic of Türkiye, International Labour Organization, European Court of Human Rights

Das Streikrecht für Beamte in der Rechtsprechung des Verfassungsgerichts der Republik Türkiye

Öz

In dieser Studie wird die Rechtsprechung des türkischen Verfassungsgerichts in Bezug auf das Streikrecht von Staatsbediensteten erörtert. In diesem Artikel werden zunächst die Begriffe "öffentlicher Bediensteter" und "Streikrecht" erläutert. Die rechtliche Einstufung dieser Personen wird zwar durch die Lehre und die Gesetzgebung definiert, aber insbesondere die Komplexität der Gesetzgebung in diesem Bereich macht es schwierig, zwischen den Statusgruppen Arbeitnehmer, Beamter und Vertragsbediensteter zu unterscheiden.

Anahtar Kelimeler

The right to strike, public servant, Constitutional Court of the Republic of Türkiye, International Labour Organization, European Court of Human Rights

Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Görevlilerinin Grev Hakkı

Öz

Bu çalışma Anayasa Mahkemesinin kamu görevlilerinin grev hakkına ilişkin içtihadını, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi'nin kararları ile karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Makalenin amacı, Türkiye'de kamu görevlilerinin grev hakkına yönelik sınırlamaların, Anayasa Mahkemesi kararlarında nasıl ele alındığına yönelik bir perspektif sunmaktır. Makale, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmelerinin, Anayasa Mahkemesinin konuyla ilgili içtihadının temel dayanaklarından biri olarak kabul edilmesi gerektiğini savunmaktadır. Buna gerekçe olarak Anayasa’nın 90. maddesi hakkındaki tartışmalar hukuki bir altyapı olarak kullanılmıştır. Bu sayede, Anayasa Mahkemesi kararlarının ve yerel mevzuatın, uluslararası insan hakları normları ile daha uyumlu hale getirilmesi için eleştiriler ve çözüm önerileri dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Grev hakkı, kamu görevlisi, Anayasa Mahkemesi, Uluslararası Çalışma Örgütü, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi

Kaynakça

• AKARTÜRK, Ekrem Ali, 1995 Anayasa Değişikliği Işığında Memurların Sendikal Hakları, Alkım Yayınları, İstanbul, 1998.
• AKDENİZ Yaman, ALTIPARMAK Kerem, “TCK 299 Olmayan Hükmün Gazabı mı?”, Güncel Hukuk, Ekim 2015 Sayısı, 42-44.
• AKGÜNER Tayfun, BERK Kahraman, İdare Hukuku, 8. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2017.
• AKSOY Muammer, “1961 Anayasası’na Göre Memurların Grev Hakkı”, SBF Dergisi, 1971, 26. Cilt, 4. Sayı, 1-71.
• ARICI Kadir, Kamu Görevlilerinin Sendikal ve Demokratik Hakları Çalıştayı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 2010.
• AYDIN Mesut, “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Sendika Özgürlüğü”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 2006, 20. Cilt, 1-2. Sayı, 1-34.
• BİLİR Faruk, “Anayasanın 90. Maddesinde Yapılan Değişiklik Çerçevesinde Milletlerarası Andlaşmaların İç Hukuktaki Yeri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2005, 13. Cilt, 1. Sayı, 77-107.
• BULUT Nihat, Sanayi Devriminden Küreselleşmeye Sosyal Haklar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• CRAFT James A., “Future Directions in Public Sector Labor Relations: A 2020 Perspective”, Journal of Labor Research, 2003, 24. Cilt, 4. Sayı, 545-560.
• ÇELİK Aziz, “Grevin Kökünü Kuruttular”, 21.11.2022, https://bes.org.tr/2022/11/21/aziz-celik-grevin-kokunu- kuruttular/.
• ÇETİN Evra, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 8-11. Maddeleri Bağlamında Çalışanların Hakları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• DAVID Rosalie, The Pyramid Builders of Ancient Egypt: A Modern Investigation of Pharaoh’s Workforce, Routledge, London, 1996.
• DERELİ Bengü, “Kamu Görevlileri Sendikacılığı, ile İlgili Başlıca Görüşler”, Journal of Social Policy Conferences, 2012, 31. Sayı, 359- 380.
• EMRE İsmet, “Tereddüt”, Türk Dili Dergisi, 2020, 69. Cilt, 820. Sayı, 24- 27.
• ERGÜL Ozan, “Usulüne Göre Yürürlüğe Konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar Kanun Hükmündedir”, Erdal, M. (Ed.), Yıldırım Uler'e Armağan, Yakın Doğu Üniversitesi Yayınları, 2014.
• ESENER Turhan, İş Hukuku, 3. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1978. ESENER Turhan/ DEMİR Ender, Toplu İş Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
• GEMALMAZ Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş Cilt 1, 8. Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• GERNİGON Bernard/ ODERO Alberto/ GUIDO Horacio, “ILO Principles Concerning Collective Bargaining”, International Labour Review, 2000, 139. Cilt, 33-55.
• GÖZLER Kemal, Hukuka Giriş, 17. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2017. GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Dersleri, 7. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2009.
• GÖZLER Kemal, “Milletlerarası Andlaşmalara Kanun Üstü Bir Değer Tanınabilir mi? (Anayasa Değişikliği Teklifi Hakkında Bir Eleştiri)”, https://www.anayasa.gen.tr/madde90.htm, 21.05.2004.
• GÜLMEZ Mesut, “1995 Anayasa Değişiklikleri ve Sendikal Haklar”, Amme İdaresi Dergisi, 1999, 32. Cilt, 1. Sayı, 3-30.
• GÜLMEZ Mesut, “Artık Ankara’da Anayasa Mahkemesi Var!”, Anayasa Hukuku Dergisi, 2015, 4. Cilt, 8. Sayı, 225-67.
• GÜLMEZ Mesut, Dünyada Memurlar ve Sendikal Haklar, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü ,Ankara, 1996.
• GÜLMEZ Mesut, “İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması”, İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması, Ankara: TBB Yayınları, 2005.
• GÜLMEZ Mesut, “Sendikal Haklara İlişkin Sözleşmelerin İç Hukuka Üstünlüğü ve Yasalarımızdaki Aykırılıklar”, Çalışma ve Toplum, 2005, 1. Cilt, 4. Sayı, s. 11-56.
• GÜLMEZ Mesut, Sendikal Haklarda Uluslararası Hukuka ve Avrupa Birliğine Uyum Sorunu, Belediye-İş Yayınları, Ankara, 2005.
• GÜLMEZ Mesut, “Sendikal Hakların Bölünmezliği: ‘Toplu Sözleşmesiz ve Grevsiz Sendika Hakkı Özünden Yoksundur’”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2010, 3. Cilt, 26. Sayı, 9-50.
• GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 11. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2017.
• HARRIS David John vd., Law of the European Convention on Human Rights, Oxford University Press, 2018.
• HEKİMLER Banu Uçkan, “Anayasa Mahkemesi’nin Sendikal Haklara İlişkin İptal Kararlarının Genel Bir Değerlendirmesi”, Çalışma ve Toplum, 2015, 4. Cilt, 47. Sayı, 11-34.
• KABOĞLU İbrahim Ö., Anayasa’nın 90. Maddesi TİS ve Grev Hakkı, ed. F. Ayber, KESK Yayınları Ankara, 2006.
• KANADOĞLU Osman Korkut/ DUYGUN Ahmet Mert, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KANADOĞLU Osman Korkut, Türk ve Alman Anayasa Yargısında Anayasal Değerlerin Çatışması ve Uyumlaştırılması, Beta Yayınevi İstanbul, 2000.
• KATZ Harry C., Thomas A. KOCHAN, Alexander J. S. COLVIN, An Introduction to Collective Bargaining and Industrial Relations, 4th edition, Irwin Professional Pub, Boston, 2007.
• KELSEN Hans, General Theory of Law & State, çev. A. Javier Trevino, Transaction Publishers, 2006.
• KELSEN Hans, “Sovereignty and International Law”, Georgetown Law Journal, 48. Cilt, 4. Sayı, 1960, 627-40.
• KORKUSUZ M. Refik, “Ülkemizde Kamu Görevlilerine Sendika Hakkı ve İçeriği”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2009, 10-11. Cilt, 12-13-14-15. Sayı, s. 105-23.
• KOVACS Erika, “The Right to Strike in the European Social Charter”, Comparative Labor Law & Policy Journal, 2004, 26. Cilt, 445-476.
• KUTAL Metin, “Hukuki Açıdan Lokavt”, Journal of Social Policy Conferences, 2011, 24. Sayı, 159-90.
• KUTAL Metin, “Türkiye’de Kamu Görevlilerinin Sendikal Örgütlenme Hakları”, 45. Kitap, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2003, 141-154.
• MORSINK Johannes, The Universal Declaration of Human Rights: Origins, Drafting, and Intent, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, 1999.
• NARMANLIOĞLU Ünal, Grev, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, Ankara, 1990.
• NOVİTZ Tonia, International and European Protection of the Right to Strike, Oxford University Press, Oxford, New York, 2003.
• NOVİTZ Tonia, “Protection of Workers under Regional Human Rights Systems: An Assessment of Evolving and Divergent Practices”, Human Rights at Work: Perspectives on Law and Regulation, ed. FENWICK Colin/ NOVITZ Tonia, Hart Publishing, Oxford and Portland, Oregon, 2010, 409-438.
• “Öğretmenler Boykotu ve Kamu Görevlilerinin Grev Hakkı Konusunda Rapor”, 1971.
• ODER Bertil Emrah, Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 19. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2019. ÖZENÇ Berke, Demokrasiyi ve Anayasayı Korumak Kelsen Schmitt’e Karşı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2022.
• ÖZENÇ Berke, "Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü ve Mekân Yasakları", İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2015, 73. Cilt, 2. Sayı, 87-133.
• PAZARCI Hüseyin, Uluslararası Hukuk, 21. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2022.
• SAUL Ben/ KINLEY David/ MOWBRAY Jaqueline, The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights: Cases, Materials, and Commentary, Oxford University Press, Oxford, 2014.
• SERİM Bülent, Kamu Görevlilerinin Örgütlenmesinde Hukuksal Boyut, Öteki Yayınevi, Ankara, 1995.
• ŞIRIN Tolga/ ORCAN Necdet Umut, “Anayasa Madde 90 Gereği Uluslararası Hukukun İç Hukukta Uygulanmasında Çatışan Normlar Sorunu: Siyasal İtirazlara Hukuksal Yanıtlar”, Anayasa Hukuku Dergisi, 2021, 10. Cilt, 20. Sayı, 301-358.
• TANÖR Bülent, Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• TANÖR Bülent, Necmi YÜZBAŞIOĞLU, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 19. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• The Academic Network on the European, NIVARD Carole, (ed.), “The European Social Charter: A Commentary: Volume 2, Preamble, Part I and Part II (Articles 1 to 10)”, The European Social Charter: A Commentary, Brill Nijhoff, 2023.
• TUNÇ Hasan, Kamu Görevlilerinin Sendikal ve Demokratik Hakları Çalıştayı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 2010.
• UÇKAN Banu/ KAĞNICIOĞLU Deniz, Endüstri İlişkileri, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2004.
• UYGUN Oktay, Devlet Teorisi, 5. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• VELMAN Albertine, “The Protection of the Fundamental Right to Strike within the Context of the European Internal Market: Implications of the Forthcoming Accession of the EU to the ECHR”, Utrecht Law Review, 2013, 9. Cilt, 104-17.
• VELYVYTE Vilija, “The Right to Strike in the European Union after Accession to the European Convention on Human Rights: Identifying Conflict and Achieving Coherence”, Human Rights Law Review, 2015, 15. Cilt, 1. Sayı, 73-100.
• WAAS Bernd, The Right to Strike: A Comparative View, Alphen aan den Rijn, The Netherlands: Wolters Kluwer Law & Business, 2014.
• ZUCCA Lorenzo, “Conflicts of Fundamental Rights as Constitutional Dilemmas”, Conflicts Between Fundamental Rights, ed. Eva Brems, Intersentia, Oxford, 2008, 19-37.