Yükümlülük Suçlarının Kasıtlı Extraneus Aracılığıyla İşlenmesi

Yıl 2024, , 513 - 541, 31.12.2024

Fahrettin Kıdıl

https://doi.org/10.59933/tauhfd.1610499

Öz

Fiil hakimiyetinin tüm suçlarda failliği tayin eden bir kriter olduğu düşüncesi, monist bir anlayışa dayanan hâkim ayrıştırma modelini temsil etmektedir. Ancak özellikle Roxin’in yükümlülük suçları öğretisiyle birlikte bu monist modele yöneltilen eleştirilerin çok önemli bir zemin bulduğunu söylemek mümkündür. Buna göre fiil hakimiyeti, sadece hakimiyet suçlarında fail ile şerik arasındaki ayrımı doğru bir şekilde açıklamaktadır. Suçta tarif edilen haksızlığın farklı bir yapıya sahip olduğu yükümlülük suçlarında ise failin kim olduğu sorusuna “yükümlülüğün ihlali” kıstası üzerinden cevap verilmektedir. Bu iki temel düşüncenin karşı karşıya geldiği önemli sorun alanlarından birisi de Alman hukukunda qualifikationlos-doloses Werkzeug kavramıyla ele alınan olay grubudur. İlgili olaylarda kanuni tarif gereği özel yükümlülük altında olan kişi, görünürde hukuki değeri ihlal edici karakteri daha baskın olan nihai eylemin icrasını bir başkasına bırakmaktadır. Bu davranış, intraneusun yönlendirmesi üzerine, kasten hareket eden ancak özel yükümlülük altında olmayan extraneus tarafından yerine getirilmektedir. Dolayısıyla özel yükümlülük altında olanın suçun icrasına yönelik vakalar üzerinde fiili bir hakimiyet tesis edemediği, bu anlamda hâkim konuma sahip kişinin ise özel yükümlülük altında olmaması nedeniyle suçun unsurlarını tek başına gerçekleştiremediği bir durum ortaya çıkmaktadır. Burada tarafların ceza sorumluluğunun belirlenmesinde ortaya çıkan problemler, geleneksel fiil hakimiyeti düşüncesinin gittikçe daha fazla sorgulanmasına sebep olmaktadır. Makale, Türk ceza hukuku literatüründe yeterince ele alınmayan bu sorunları, belirli yükümlülük suçları üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yükümlülük suçları, fiil hakimiyeti, normatif fiil hakimiyeti, yükümlülüğe aykırılık, dolaylı faillik, doğrudan faillik

The Commission of Duty Crimes by the Deliberately Acting Extraneus

Öz

The idea that control over the act (Tatherrschaft) is a criterion that determines perpetration in all offenses represents a dominant model that explains the distinction between principal and accomplice with a monistic approach. However, especially Roxin’s theory on duty offenses has brought forth substantial criticism against the existing view. Accordingly, this main control criterion is only effective in differentiating between the principal and the accomplic in crimes where control over the act plays a crucial role. In duty-offenses, where the unlawfullnes described in the crime has a different structure, the appropriate assessment should be based on the criterion of "violation of the duty." One of the major problem areas where these two fundamental approaches collide is the group of cases that are addressed in German criminal law under the concept of qualifikationlos-doloses Werkzeug (unqualified-willful tool). In the relevant cases, the person who is under a special duty (intraneus) according to the crime definition delegates the execution of the final act, which ostensibly has a more prominent character of violating the legal value, to another person (extraneus) without the necessary crime qualification (Pflichtstellung). This leads to situation where the person under a special duty cannot have actual control over the execution of the crime, while the person in a dominant position cannot fulfill the elements of the crime on their own due to the lack of a special duty. The problems that arise in determining the criminal responsibility of these two parties in such cases raise questions about the traditional monistic application of the criterion 'control over the act’. This article aims to examine these issues, which have not been sufficiently addressed in Turkish criminal law literature so far, through certain duty-offenses.

Anahtar Kelimeler

Duty crimes, control over the act, normative control over the act, breach of duty, ındirect perpetration, direct perpetration

Die Begehung von Pflichtdelikten durch den vorsätzlich ausführenden Extraneus (qualifikationlos-doloses Werkzeug)

Öz

Kaynakça

• AKBULUT Berrin, “Bağlılık Kuralı” GÜHFD, Cilt 14, Sayı 1, 2010, 167-214.
• AYGÖRMEZ Gülsün Ayhan, Çevre Ceza Hukuku Cilt I, On iki Levha, İstanbul, 2021.
• BLOY René, Die Beteiligungsform als Zurechnungstypus im Strafrecht, Duncker & Humblot, Berlin, 1985.
• CRAMER Peter, “Gedanken zur Abgrenzung von Täterschaft und Teilnahme”, Festschrift für Paul Bockelmann, Beck, München, 1979, 389-403.
• DEMİRBAŞ Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, (18. Bası) Seçkin, Ankara, 2023.
• DEMİREL Muhammed, Suça İştirakte Bağlılık Kuralı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• ERDEM Dilek Özge, “Türk Ceza Hukukunda Açığa Atılan İmzanın Kötüye Kullanılması Suçu (TCK m. 209)” CHD, Cilt 13, Sayı 37, Ağustos 2018, 171-194.
• GROPP Walter/ SİNN Arndt, Strafrecht Allgemeiner Teil, (5. Bası) Springer, Berlin, 2020.
• HAKE Manfred, Beteiligtenstrafbarkeit und "besondere persönliche Merkmale, Duncker & Humboldt, Berlin, 1994.
• HEİNE Günter/WEİßER Bettina, Schönke/Schröder-StGB, (30. Bası), C.H.Beck, Münschen, 2019.
• HERZBERG Rolf Dietrich, “Grundfälle zur Tatherrschaftslehre”, JUS, 1974 (6), 374–379.
• HERZBERG Rolf Dietrich, Täterschaft und Teilnahme, C.H.Beck, Münschen, 1977.
• JÄGER Christian, Examens-Repetitorium Strafrecht Allgemeiner Teil, (11. Bası) C.F. Müller, Heidelberg, 2024.
• JAKOBS Günther, Strafrecht Allgemeiner Teil, 2. Bası, Walter de Gruyter, Berlin/New York, 1991.
• JESCHECK Heinrich/WEIGEND Thomas, Lehrbuch des Strafrechts Allgemeiner Teil, (5. Bası), Duncker & Humblot, Berlin, 2005.
• KİNDHÄUSER Urs, “Handlungs- und normtheoretische Grundfragen der Mittäterschaft”, Festschrift für Alexander Hollerbach, Duncker & Humblot, Berlin, 2001, 627-656.
• KİNDHÄUSER Urs/ZİMMERMANN Till, Strafrecht Allgemeiner Teil, (10. Bası), Nomos, Baden-Baden, 2022.
• KİTAPÇIOĞLU YÜKSEL Tülay, Özgü Suç, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KÜHL Kristian, Strafrecht Allgemeiner Teil, (8. Bası), Franz Vahlen, München, 2017.
• LAMPE Ernst-Joachim, “Systemunrecht und Unrechtssysteme”, ZsTW, Cilt 106, Sayı 4, 1994, 683-745.
• MURMANN Uwe, Grundkurs Strafrecht Allgemeiner Teil, (6. Bası), C. H. Beck, München, 2021.
• OTTO Harro, “Täterschaft, Mittäterschaft, mittelbare Täterschaft”, JURA, Cilt 27, Sayı. 5, 1987, 246-258.
• OTTO Harro, Grundkurs Strafrecht Allgemeine Strafrechtslehre, (7. Bası) De Gruyter, Berlin, 2004.
• ÖZGENÇ İzzet, “Failliğin Üçüncü Bir Görünüş Şekli Olarak Müşterek Faillik”, SÜHFD, Cilt 4, Sayı 1-2, 1994, 159 – 190.
• ÖZGENÇ İzzet, “Kamu Görevi, Yükümlülük Suçları, Yükümlülük Suçlarına İştirak (Karar İncelemesi)”, SÜHFD, Cilt 4, Sayı 1-2, 1994, 329-348.
• ÖZGENÇ İzzet, Suça İştirakin Hukuki Esası, İBB Hukuk Müşavirliği, İstanbul, 1996.
• PARİONA ARANA Raúl, "Täterschaft und Pflichtverletzung – Grundlagen der Pflichtdelikte", Festschrift für Claus Roxin, De Gruyter Berlin-New York, 2011, 853-866.
• PARİONA ARANA Raúl, “Mittelbare Täterschaft bei Pflichtdelikten”, Festschrift für Bernd Schünemann, De Gruyter, Berlin, München, Boston, 2015, 469-482.
• PARİONA ARANA Raúl, Täterschaft und Pflichtverletzung, Nomos, Baden-Baden, 2010.
• PİZARRO BELEZA Teresa, “Täterschaftsstruktur bei Pflichtdelikten”, Bausteine des europäischen Strafrechts-Coimbra-Symposium für Claus Roxin, Carl Heymanns Verlag, Köln Berlin Bonn Münschen, 1995, 267-282.
• PUTZKE Holm, “Pflichtdelikte und objektive Zurechnung”, Festschrift für Roxin, De Gruyter, 2011, 425-438.
• RENGİER Rudolf, Strafrecht Allgemeiner Teil, (12 Bası), C. H. Beck, München, 2020.
• RENZİKOWSKİ Joachim, “Die fahrlässige Mittäterschaft”, Festschrift für Harro Otto, Carl Heymanns Verlag, Köln, 2007, 423-440.
• RENZİKOWSKİ Joachim, Restriktiver Täterbegriff und fahrlässige Beteiligung, Mohr Siebeck, Tübingen, 1997.
• ROXİN Claus, “Pflichtdelikte und Tatherrschaft”, Festschrift für Bernd Schünemann, De Gruyter, 2014, 509-532.
• ROXİN Claus, “Stratenwerth, Günter: Strafrecht, Allgemeiner Teil I. Die Straftat. Köln (Usw.): Heymanns 1971- Buchbesprechung”, ZStW Cilt 84, Sayı 4, 1972, 993-1014.
• ROXİN Claus, Kriminalpolitik und Strafrechtssystem, Walter De Gruyter, Berlin, 1973.
• ROXİN Claus, Strafrecht Allgemeiner Teil Band II, C. H. Beck, München, 2003.
• ROXİN Claus, Täterschaft und Tatherrschaft, De Gruyter, Berlin/Boston, 2022.
• SANCHEZ-VERA Javier, Pflichtdelikt und Beteiligung, Duncker & Humboldt, Berlin, 1999.
• SCHİLD Wolfgang/KRETSCHMER Bernhard, Nomos Kommentar STGB, (6. Bası) Nomos, Baden-Baden, 2023.
• SCHÜNEMANN Bernd/GRECO Luis, Leipziger Kommentar Band 2, De Gruyter, Berlin/Boston, 2020.
• STRATENWERTH Günther/KUHLEN Lothar, Strafrecht Allgemeiner Teil: Die Straftat, Vahlen, 2011.
• WELZEL Hans, Das Deutsche Strafrecht, (11. Bası), Walter de Gruyter, Berlin,1969.
• WİTTECK Lars, Der Betreiber im Umweltstrafrecht, Nomos Baden-Baden, 2005, 119.
• YERDELEN Erdal “Açığa İmzanın Kötüye Kullanılması Suçu”, CHD, Cilt 8, Sayı 23, Aralık 2013, 71-91.