SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİNE İLİŞKİN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BETİMLEMELERİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 25 - 50, 01.09.2019

Ahmet Sağlamgöncü

Öz

Sosyal Bilgiler dersi ile öğrencilerin 21. yüzyılın niteliklerine uygun olarak sorgulayan, farklı bakış açıları geliştiren ve demokratik değerleri benimsemiş etkili vatandaşlar olarak yetiştirilmeleri amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda Sosyal Bilgiler dersi öğretme-öğrenme süreçleri, öğrenciyi merkeze alarak, öğrencilerin bireysel farklılıkları, ilgi ve gereksinimlerini karşılayacak nitelikte düzenlenmelidir. Etkili bir Sosyal Bilgiler eğitiminin gerçekleşmesi için öğrencilerin öğretme-öğrenme sürecine dair betimlemeleri belirlenmeli ve öğretme-öğrenme süreçleri bu betimlemeler dikkate alınarak düzenlemelidir. Bu araştırmada öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersindeki öğretme-öğrenme süreçlerine ilişkin betimlemelerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma problemini “Öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi öğretme-öğrenme sürecine ilişkin betimlemeleri nelerdir?” sorusu oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni benimsenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim öğretim yılında Adana ilinin Seyhan ilçesinde bulunan bir devlet okulunun 4’ü kız ve 4’ü erkek olmak üzere toplamda 8 kişilik bir öğrenci grubu oluşturmaktadır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırma kapsamında ders kitabının merkezde olduğu bir öğretme-öğrenme sürecini öğrencilerin sıkıcı buldukları ve bu süreçte dersi anlamakta zorlandıkları; öğretme-öğrenme sürecinin teknoloji ile bütünleştirilmesi ile gerçekleştirilen etkinliklerin öğrencilerin öğrenmesini kolaylaştırdığı ve öğrencilerin bu süreçten mutlu oldukları; materyal kullanımına yeterince önem verilmediği sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırma bulgularına göre Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikleri, materyalleri ve değerlendirme yöntemlerini çeşitlendirmeleri gerekmektedir.

Secondary School Students’ Representations towards the Learning-Teaching Process in Social Studies Course

Öz

Social Studies course aims to nurture individuals adopted with democratic values who are also inquisitive corresponding with the requirements of 21st century and able to develop different perceptions. In this regard, the learning and teaching processes of Social Studies course should be reorganized to meet the students’ personal differences, interests and demands through student-centred method. Students’ representations towards learning and teaching processes should be determined and the processes should be reorganized according to those representations for an effective Social Studies education. The present study is aimed to reveal students’ representations regarding learning and teaching process in Social Studies course. The problem statement is ‘What are the representations of the students towards learning and teaching process of Social Studies course?’ The study was designed as a case study which is referred as one of the qualitative research approaches. The study was conducted at a state school in the province of Adana, Seyhan in 2017-2018 educational year. The participants of the study were 4 female and 4 male students. The data were gathered through semi- structured interview form. Content analysis was used in the study. It can be said that the students find course book-centred learning- teaching process boring and have difficulty to understand the lesson. Moreover, the integration of learning- teaching process with the technology facilitates the students’ understanding and they become happy with the process. It can also be added that the use of materials is not given enough importance. According to the findings, the methods, techniques, materials and evaluation methods are needed to be varied by Social Studies teachers

Kaynakça

• Ahmadi, A. (2012). Cheating on exams in the Iranian EFL context. Journal of Academic Ethics, 10, 151-170. doi: 10.1007/s10805-012-9156-5.
• Akınoğlu, O. (2014). Yapılandırmacılık. B. Oral (Ed.), Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları İçinde (s. 429-444).Ankara: Pegem Akademi.
• Aydemir, H. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim araç-gereçleri kullanım düzeyleri. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi,36(1), 163-182.
• Ayva, Ö. (2010). Sosyal bilgiler dersi öğrenme öğretme süreci ile ilgili öğrenci görüşleri. International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 276-282.
• Alazzi, K. & Chiodo, J. (2004). Students’ perceptıons of socıal studıes: a study of mıddle school and hıgh school students ın Jordan.Internatıonal Journal Of Scholarly Acadmıc Intellectual Dıversıty, 6(1).
• Arslan, S. ve Özpınar, İ. (2008). Öğretmen nitelikleri: ilköğretim programlarının beklentileri ve eğitim fakültelerinin kazandırdıkları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 2(1), 38-63.
• Bailey, G., Shaw, E. L. & Hollifield, D. (2006). The devaluation of social studies in the elementary grades. Journal of Social Studies Research,30(2), 18.
• Bardak, Ş. ve Karamustafaoğlu, O. (2016). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Kullandıkları Öğretim Strateji, Yöntem ve Tekniklerin Pedagojik Alan Bilgisi Bağlamında İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 567-605.
• Berkant, H. G. ve Arslan, T. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan öğretim yöntem ve tekniklerinin uygulanmasina yönelik öğretmen görüşleri. Electronic Turkish Studies, 10(11), 293- 312.
• Bolinger, K.& Warren, W. J. (2007). Methods practiced in social studies instruction: A review of public school teachers’ strategies. International Journal of Social Education,22(1), 68–84.
• Checkley, K. (2008). Priorities in Practice, The Essentials of Social Studies, Grades K-8: Effective Curriculum, Instruction and Assessment, Association for Supervision and Curriculum Development 1703 N. Beauregard St. Alexandria, USA.
• Creswell, J., W. (2016). Nitelaraştırma yöntemleri. (Çev. Ed. Bütün, M.ve Demir, S. B.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelikkaya, T. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğretim Araç-Gereç ve Materyallerini Kullanma Durumları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.32(1), 73-105.
• Çelikkaya, T. (2015). Sosyal Bilgiler Öğrenimine ve Öğretimine İlişkin Öğrenci Görüşleri. Journal of Educational Science,3(4), 30-46.
• Çelikkaya, T. ve Kuş, Z. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kullandıkları Yöntem ve Teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXII (2), 741-758.
• Çelikkaya, T., Karakuş, U. ve Öztürk Demirbaş, Ç. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Ölçme Değerlendirme Araçlarını Kullanma Düzeyleri ve Karşılaştıkları Sorunlar. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,11(1),57–76.
• Daugherty, C., M. (2008). How Do Varıous Socıal Studıes Instructıonal Methods Affect Student Achıevement In Mıddle Schools? A Master’s Research Project Presented to The Faculty of the College of Education. Ohio University.
• Demirel, Ö. (2015). Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya.Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2011). Öğretimde Planlama Ve Değerlendirme Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Duman, B. ve Aybek, B. (2003). Süreç-Temelli ve Disiplinlerarası Öğretim Yaklaşımlarının Karşılaştırılması. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 1-12.
• Erden, M. (Tarihsiz). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Alkım Yayınevi.
• Ersoy, A., F. ve Kaya, E. (2009). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının (2004) Uygulama Sürecine İlişkin Öğrenci Görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi,17(1), 71-86.
• Fidan, N. (2012). Okulda Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem Akademi.
• Gömleksiz, M., N. ve Öner, Ü. (2013). Sosyal Bilgiler Dersinde Yapılandırmacı Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Öğrenci Görüşlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), Sosyal Bilgiler Öğretimi Özel Sayısı. 281-313.
• Güler, N. (2012). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme.Ankara: Pegem Akademi.
• Gülüm, K. ve Ulusoy, K. (2009). Sosyal Bilgiler Dersinde Tarih ve Coğrafya Konuları İşlenirken Öğretmenlerin Materyal Kullanma Durumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 85-99.
• İlter, İ. (2018). Günümüz sınıflarında sosyal bilgilerin öğretimi: öğretmenlerin yöntemleri ve pedagojik uygulamaları. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(1), 1-29.
• Kabapınar, Y. ve Karakurt, F. (2009). Hakkâri’de Yapılandırmacı Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme Ortamlarına İlişkin Bir Değerlendirme: Değişim Kolay Mı? Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1897- 1918.
• Kan, Ç. (2006). Etkili Sosyal Bilgiler Öğretimi Arayışı. Kastamonu Eğitim Dergisi,14(2), 537-544.
• Karadüz, A. ve Sayın, H. (2015). Öğretmenlerin Derslerindeki Konuşma Edimlerinin Öğrencileriyle İletişimlerine Etkisi. Turkish Studies 10(11), 883-908.
• Köse, E. (2014). ”Bireysel Öğretme Modelleri” Bireyselleştirilmiş Öğretim Modeli (Keller). B.Oral (Ed.),Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları İçinde (s.357-383). Ankara: Pegem Akademi.
• Miles, M., B. & Huberman, M., A. (1994). An Expanded Sourcebook Qualitative Data Analysis. London: Sage Publication.
• Moffat, M., P. (1957). Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Çev. Oran, N.). İstanbul: Maarif Basımevi.
• Okobia, E., O. (2011). Availability and Teachers’ Use of Instructional Materials and Resources in the Implementation of Social Studies in Junior Secondary Schools in Edo State, Nigeria. Review of European Studies, 3(2).
• Öztan Ulusoy, Y. (2014). Gestalt Kuramı. B.Oral (Ed.), Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları İçinde (s.139-157). Ankara: Pegem Akademi.
• Russell, W. (2010). Teaching social studies in the 21st century: a research study of secondary social studies teachers' ınstructional methods and practices. Action in Teacher Education, 32(1), 65-72.
• Russell, W., B. & Waters, S. (2010). Instructional Methods for Teaching Social Studies: A Survey of What Middle School Students Like and Dislike about Social Studies Instruction. Journal for the Liberal Arts and Sciences 14(2), 123-147.
• Sağlam, H. İ. ve Güngör, A. (2016). İlköğretim Öğrencilerinin Yapılandırmacı Sosyal Bilgiler Öğrenme Öğretme Sürecine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi.Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 24-30.
• Schug, M., C., Todd, R., J. ve Beery, R. (1982). Why Kids Don’t Like Social Studies. (ERIC Document Reproduction Service No. ED224765).
• Siler, C., R. (1998). Spatial Dynamics: An Alternative Teaching Tool İn Social Studies. 02 Mart 2018 tarihinde https://eric.ed.gov/?id=ED415179adresinden alındı.
• Sönmez, V. (2007). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Klavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahan, H., H., Uyangör, N. ve Işıtan, S. (2014). Öğretim Stratejileri. B.Oral (Ed.), Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları İçinde (s.283-319). Ankara: Pegem Akademi.
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretmeni Adaylarının Politik Okuryazarlığa İlişkin Görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 649-669.
• Taşkaya, M. ve Bal, T. (2009). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretim yöntemlerine ilişkin görüşleri. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 173-185.
• Ünal, Ç. ve Çelikkaya, T. (2006). İlköğretim I. Kademe Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularının Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler İle Bunların Uygulanma Sıklığı. Doğu Coğrafya Dergisi, 9(11), 151-166.
• Yaşar, Ş. ve Gültekin, M. (2015). Anlamlı Öğrenme İçin Etkili Öğretim Stratejileri. C. Öztürk (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde, (s. 77-109). Ankara: Pegem Akademi.
• Yaşar, Ş., Köse, T. Ç., Göz, N. ve Bayır, Ö. G. (2015). Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrenci Merkezli ÖğretmeÖğrenme Süreçlerinin Etkililiği: Bir Meta Analiz Çalışması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 38-56.
• Yeler, M, (2014). Öğretim Elemanlarinin Öğretme-Öğrenme Sürecini Düzenleme Biçimlerinin Öğrenci Görüşlerine Göre Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.