Kök Değerlerin Eğitimine İlişkin Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 252 - 270, 31.12.2022

Bahadır Kılcan Sadettin Erbaş Ümit Yel Zeynep Yaylacı Kılıç Tevfik Palaz Tuğba Kılcan

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının kök değerlerin eğitimine ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda ilgili literatür taranarak ve alan uzmanlarının desteği alınarak ölçek madde havuzu oluşturulmuştur. Beşli likert tipinde hazırlanan ölçek 2020-2021 eğitim öğretim yılının bahar döneminde Ankara ilinde bulunan bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesi ile spor bilimleri fakültesinde öğrenimlerine farklı sınıflarda ve çeşitli branşlarda devam eden 458 öğretmen adayından elde edilen verilerle geliştirilmiştir. Ölçek geliştirme aşamasında yapılan Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) neticesinde ölçek yapısının; “kök değerlerin kazandırılması”, “kök değerlere ilgi”, “bireyler için kök değerler”, “kök değerlerin gerekliliği” ve “ders ve öğrenci açısından kök değerler” olmak üzere 5 faktör altında toplandığı, 34 maddeden meydana geldiği ve faktör yüklerinin .40 ile .88 arasında değiştiği görülmüştür. Ölçeğe ilişkin yapılan korelasyon analizleri neticesinde ölçeği oluşturan faktörler altında toplanan maddelerin korelasyon katsayılarının .20’den yüksek olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin faktörleri arasında ise pozitif yönde ilişki olduğu görülmüştür. Geliştirilen ölçeğin toplam varyansın %55,89’unu açıkladığı ve ölçeğin geneline ilişkin Cronbach’s Alpha değerinin .93 olduğu belirlenmiştir. Çalışma sonucunda ortaya konan ölçme aracının öğretmen adaylarının kök değerlerin eğitimine ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir yapıda olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, kök değerler, tutum, ölçek geliştirme

Developing an Attitude Scale for Root Values Education

Öz

The purpose of this study is to develop a measurement tool to measure the attitudes of teacher candidates towards the core values education. For this purpose, an item pool was created by reviewing the related literature and receiving support from area experts. The 5-Point Likert scale has been created with the obtained data from 458 teacher candidates who continue their education in different classes and branches at the faculty of education and the faculty of sports sciences in a state university from Ankara in the spring term of the academic year 2020/21. Conducted at the measurement development stage, the results of the Confirmatory Factor Analysis (CFA) have shown that the scale structure unites under 5 factors that are “acquisition of core values,” “interest in core values,” “core values for individuals,” “necessity of core values” and “core values in terms of course and student” while the structure consists 34 items and factor loadings are varying between .40 and .88. The correlation analysis of the scale has indicated that the correlation coefficients of the items in the scale factors are higher than .20. Moreover, a positive correlation among the factors of the scale was found. Besides, the developed scale is explained 55.89% of the total variance and Cronbach's Alpha value for the whole scale is .93. The present study shows that the developed measurement tool has a valid and reliable structure that might be utilized to measure the attitudes of teacher candidates towards the core values education.

Anahtar Kelimeler

Teacher candidates, core values, attitude, scale development, Teacher candidates, core values, attitude, scale development

Kaynakça

• Asan, T., Ekşi, F., Doğan, A. ve Ekşi, H. (2008). Bireysel değerler envanteri’nin dilsel eşdeğerlik, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27, 15-38.
• Beldağ, A., Özdemir, Ü. ve Nalçacı, A. (2016). Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersindeki değerlerin kazanılma düzeyinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Erzurum ili örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 1185-1199.
• Brand, D. L. (1999). Educating for character in the united states army: A study to determine the components for an effective curriculum for values educatıon in basic training units, Unpublished Ph. D. Thesis, South Carolina: South Carolina University.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. 23. Baskı. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. & Köklü, N. (2013). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: Pegem.
• Coşkun, Y. ve Yıldırım, A. (2009). Üniversite öğrencilerinin değer düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 311-328.
• Cummings, W. K. (2009). Globalization, social capital, and values: The case of the pacific basin, J. Zajda and H. Daun (Eds.), Global Values Education: Teaching Democracy and Peace, Dordrecht Heidelberg London New York: Springer.
• Çalışkan, H. ve Yıldırım, Y. (2020). Ortaokul öğrencileri için etkin vatandaşlık değerleri ölçeğinin geliştirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(228), 335-364.
• Çelik, M. E. (2019). Değer merkezli okul kültürü ölçeği’nin geliştirilmesi (Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Çetin, F. (2018). Değer eğitimine yönelik tutum ölçeği (DETÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(193), 323-341.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Dilmaç, B. (2007). Fen lisesi öğrencilerine insani değerler eğitimin verilmesi ve insani değerler ölçeği ile sınanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dilmaç, B., Arıcak, O. T. ve Cesur, S. (2014). A Validity and Reliability Study on the Development of the Values Scale in Turkey, Educational Sciences: Theory & Practice, 14(5), 1661-1671.
• Durna, T. (2017). Nedensellik ve araştırma tasarımları (5. Baskı), K. Böke (Ed.). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (ss. 153-199). İstanbul: Alfa.
• Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS. (3 Edition). London: Sage.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Gökalp, N. (2021). Değer felsefesi, N. Gökalp (Ed.), Değer çalışmaları içinde, Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Değer Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi. (ss.7-30).
• Gündüz, Y. ve Coşkun, Z. S. (2012). Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 111-131.
• Günör, R. B. (2021). Etik değerler veya değer’in etik boyutu, N. Gökalp (Ed.), Değer çalışmaları içinde, Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Değer Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi. (ss.83-96).
• Halstead, J. M. and Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research, Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Halstead, J.M. (2005). Values and values education in schools, J. M. Halstead and M. J. Taylor (Ed.) Values in education and education in values, London & Washington, D.C.: Taylor & Francis Group.
• Kangalgil, M., Özgül, F., Temel, A., Kural, T., ve Karagöz, Y . (2021). Beden eğitimi ve spor dersi değerler eğitimi ölçeği (BESDDEÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 70-80.
• Kayış, A. (2010). Güvenilirlik analizi (Reliability analysis)., Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (5. Baskı), (ss. 401-419). Ankara. Asil.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The GuilfordPress.
• Korkmaz, Ö. ve Yeşil, R. (2011). Medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 110-126.
• Milli Eğitim Bakanlığı, [MEB), (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: MEB.
• Neslitürk, S. ve Çeliköz, N. (2015). Okulöncesi değerler ölçeği aile ve öğretmen formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (24), 19-42.
• Okudan, A.Y. (2010). Eğitim yöneticilerinin değerler eğitiminin önemi etkileri ve uygulamalar hakkındaki görüşleri (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özgüven, İ. E. (2011). Psikolojik testler. Ankara: PDREM.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics. (6 Edition). New York: Pearson.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. (4. Baskı). Ankara: Nobel.
• Theodorsan, G.A. & Theodarsan, A. (1979). A modern dictionary of sociology. New York: Barnes & Noble.
• Toomey, R. (2009). The double helix and ıts ımplications for the professional lifelong learning of teachers, T. Lovat and R. Toomey (Eds.), Values education and quality teaching, Science+Business Media B.V.: Springer.
• Türkyılmaz, D. (2021). Geleneksel değerler, N. Gökalp (Ed.), Değer çalışmaları içinde, Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Değer Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi. (ss.159-216).
• Uygun, S. ve Engin, G. (2014). Temel demokratik değerler ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması, Turkish Studies, 9(5), 2021-2031.
• Yüksel, S. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin informal etkileşimleri ve akademik başarılarıyla ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 119-127.