COVİD 19 SÜRECİNDE BANKA ÇALIŞANLARINDA İŞ STRESİ VE TÜKENMİŞLİK İLİŞKİSİ: VAN İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 12, 65 - 82, 26.12.2025

Derya Davran Kişi

https://doi.org/10.51727/tbj.1725126

Öz

ÖZET
İş hayatının kaçınılmaz gerçeklerinden olan iş stresi ve tükenmişlik olguları, her sektörde olduğu gibi bankacılık sektöründe de çalışanları etkilemektedir. Yüksek baskı ortamı sebebiyle bu durumlar özellikle bankacılık sektöründe daha yoğun bir şekilde görülmekte olup, Covid-19 pandemisi sürecinde bu etkiler önemli ölçüde artış göstermiştir. Bu çalışmanın amacı, özel ve kamu bankaları ayrımına girmeksizin Van ilinde faaliyet gösteren banka şubelerinde çalışan kişilerin iş stresi ve tükenmişlik ilişkisini ortaya koymaktır. 116 banka çalışanına uygulanan anketlerle elde edilen veriler istatistiksel analizlere tabi tutulmuştur. Çalışmada, faktör analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Çıkan sonuçlara göre, banka çalışanlarının iş stres düzeylerinin oldukça yüksek çıktığı tespit edilmiştir. Çalışanların duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeylerinin de çok yüksek çıktığı, düşük kişisel başarı hissi düzeylerinin ise normal olduğu görülmüştür. İş stresi ile tükenmişliğin alt boyutları arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve düşük başarı hissinin iş stresi ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma Van iliyle sınırlı tutulmuştur. Salgın döneminin etkisini daha iyi görebilmek adına, bu süreçten en çok etkilenen sektörlerden biri olan bankacılık sektörünün seçilerek iş stresi ile tükenmişlik arasındaki ilişkinin araştırılmış olmasının literatüre katkı sağlayacağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

iş stresi , tükenmişlik , bankacılık sektörü

Kaynakça

• Akgemci, T. (2001). Örgütlerde Stres ve Yönetimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2).
• Albert, S., Ashforth, B., & Dutton, J. (2000). Organizational Identity and Identification: Charting New Waters and Building New Bridges. Academy of Management Review, 25(1), s. 13-17.
• Ashforth, B., & Mael, F. (1989). Social Identity Theory and the Organization. Academy of Management Review, 14(1), s. 20-39.
• Ashforth, B., Harrison, S., & Corley, K. (2008). Identification in Organizations: An Examination of Four Fundamental Questions. Journal of Management, 34(3), s. 325-374.
• Baklacı, E. (2013). İş Stresi ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Banka Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
• Baltaş, A., & Baltaş, Z. (2012). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü Kavramlar ve Yaklaşımlar. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Carlin, L., End, C., & Mullins, M. (2010). Validating Kreiner and Ashworth’s Organizational Identification Measure in an Engineering Context. Applied H.R.M. Research, 12(1), s. 75-83.
• Ceylan , A., & Ulutürk, Y. (2006). Rol Belirsizliği, Rol Çatışması, İş Tatmini ve Performans Arasındaki İlişkiler. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1), s. 48-58.
• Cunningham, J. (2000). Stress Management Sourcebook, McGraw-Hill Professional Released.
• Demirtaş, A. (2003). Sosyal Kimlik Kuramı, Temel Kavram ve Varsayımlar. İletişim Araştırmaları, Ankara Üniversitesi, 1(1), s. 123-144.
• Donovan, S., & Kleiner, B. (1994). Effective Stress Management. Managerial Auditing Journal, 9(6).
• Dutton, J., Dukerich, J., & Harquail, C. (1994). Organizational Images and Member Identification. Administrative Science Quarterly, 39(2), s. 239-263.
• Edwards, M. (2005). Organizational Identification: A Conceptual and Operational Review. International Journal of Management Reviews, 7(4), s. 207-230.
• Eren, E. (2014). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. (9. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Erkutlu, H. (2015). Pozitif Örgütsel Davranışlar. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Ertürk, A. (2003). Örgütsel Kimlik Algısı: Etkileyen Faktörler ve Sonuçları. Doktora Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Gautam, T., Van Dick, R., & Wagner, U. (2004). Organizational identification and organizational commitment: Distinctaspects of two related concepts. Asian Journal of Social Psychology, 7, s. 301-315.
• Ge, J., Su, X., & Zhou, Y. (2010). Organizational Socialization, Organizational Identification And Organizational Citizenship Behavior An Empirical Research Of Chinese High-Tech Manufacturing Enterprises. Nankai Business Review International, 1(2), s. 166-179.
• Haslam, S., Eggins, R., & Reynolds, K. (2003). The Aspire Model:Actualizing Social and Personal Identity Resources to Enhance Organizational Outcomes. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76(1), s. 83-113.
• Hewapathirana, G. (2011). The Role of Social Identity in Internationalization of Women‐ Owned Small Businesses in Sri Lanka. Journal of Asia Business Studies, 5(2), s. 172-193.
• Hogg, M., Terry, D., & White, K. (1995). A Tale of Two Theories: A Critical Comparison of Identity Theory With Social Identity Theory. Social Psychology Quarterly, 58(4), s. 255-269.
• Hogg, M., Turner, J., Nascimento-Schulze, C., & Spriggs, D. (1986). Social categorization, intergroup behaviour and self-esteem: Two experiments. Revista de psicología social, 1(1), s. 23-37.
• İşcan, Ö., & Karabey, C. (2009). Örgütsel Özdeşleşme, Çalışma Yaşamında Davranış: Güncel Yaklaşımlar İçinde. (A. Keser, G. Yılmaz , & S. Yürür, Dü) Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Jamal, M. (2005). Short Communication: Personal and Organizational Outcomes Related to Job Stres and Type-A Behavior: A Study of Canadian and Chinese Employees. Stres and Health, 21, s. 129-137.
• Jones, C., & Volpe, E. (2011). Organizational identification: Extending our understanding of social identities through social networks. Journal of organizational behavior, 32(3), s. 413-434.
• Kanten, P. (2012). İşgörenlerde İşe Adanmanın ve Proaktif Davranışların Oluşumunda Örgütsel Güven ile Örgütsel Özdeşleşmenin Rolü. Doktora Tezi, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karalar, S. (2015). Ödül Yönetiminin Örgütsel Özdeşleşme ile İşgücü Atıklığı Üzerine Etkisi ve Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi, Doktora Tezi.
• Kerse , G., & Karabey, C. (2017). Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Özdeşleşmeye Etkisi: Örgütsel Sinizmin Aracı Rolü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), s. 375-398.
• Koçel, T. (2014). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Kreiner, G., & Ashforth, B. (2004). Evidence Toward an Expanded Model of Organizational Identification. Journal of Organizational Behavior, 25(1), s. 1-27.
• Kreiner, G., & Ashforth, B. (2004). Evidence toward an expanded model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial. Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 25(1), s. 1-27.
• Mael, F., & Ashforth, B. (1992). Alumni And Their Alma Mater: A Partial Test Of The Reformulated Model Of Organizational Identifiction. Journal of Organiational Behavior, 13(2), s. 103-123.
• Mael, F., & Ashforth, B. (1995). Loyal Day One: Bıodata, Organızatıonal Identıfıcatıon and Turnover Among Newcomers. Personnel Psychology, 48(2), s. 309-333.
• Maslach, C., & Goldberg, J. (1998). Prevention Of Burnout: New Perspectives. Applied & Preventive Pshychology 7, s. 63-74.
• Maslach, C., & Jackson, S. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), s. 99-113.
• Özdemir, A., Özdemir, D., Sümer, H., Kılıç, E., & Öztürk, M. (2003). Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Akademik Personelinde Tükenmişlik Ölçeğinin Üç Yıllık Arayla Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Diş hekimliği Fakültesi Dergisi, 6(1), s. 14-18.
• Polat, M. (2009). Örgütsel Özdeşleşmenin Öncülleri ve Ardılları Üzerine Bir Saha Çalışması. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi.
• Reade, C. (2001). Antecedents of organizational identification in multinational corporations: Fostering psychological attachment to the local subsidiary and the global organization. International Journal of Human Resource Management, 12(8), s. 1269-1291.
• Riketta, M. (2005). Organizational identification: A meta-analysis. Journal of Vocational Behavior, 66, s. 358-384.
• Schaufeli, W., & Maslach, C. (1993). Historical and conceptual development of burnout.
• Scott, C., Corman , S., & Cheney , G. (1998). Development of Structurational Model of Identification in the Organization. Communication Theory, 8(3), s. 298-336.
• Smidts, A., Pruyn, A., & Van Riel, C. (2001). The Impact of Employee Communication and Perceived External Prestige on Organizational Identification. Academy of Management Journal, 44(5), s. 1051-1062.
• Soysal, A. (2009). İş Yaşamında Stres. Çimento İşveren Dergisi, 23(3), s. 17-40.
• Sürvegil, O. (2006). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu, Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Şahin, M., & Bedük, A. (2019). Çalışanlarda İş Stresi ve Tükenmişlik İlişkisi: Bankacılık Örneği. SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL (SSSJournal), 5(31), s. 1448-1458.
• Tajfel, H., & Turner, J. (2004). The Social Identity Theory of Intergroup Behavior-Key Readings in Social Psychology. Political Psychology,New York, Psychology Press, s. 276-293.
• Turunç, Ö., & Çelik , M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi. Yönetim Ve Ekonomi, 17(2), s. 183-206.
• Van Dick, R. (2001). Identification in organizational context: Linking theory and research from social and organizational psychology. International Journal of Management Reviews, 3(4), s. 265-283.
• Van Dick, R., & Wagner, U. (2002). Social identification among school teachers: Dimensions, foci, and correlates. European Journal of Work and Organizational Psychology, 11(2), s. 129-149.
• Van Dick, R., Wagner, U., Stellmacher, J., & Christ, O. (2004). The Utility of A Broader Conceptualization of Organizational Identification: Which Aspects Really Matter? Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77(2), s. 171-191. William, B., & Davis, K. (1993). Human resources and personel management. İstanbul: Literatür Yayıncılık.