Kelkit Çayı, Kuzey Anadolu Fayı tarafından kontrol edilen son derece çizgisel bir vadi şekline sahiptir. Litolojik geçişlerin keskin, topoğrafik rölyef ve eğimin yüksek olduğu bir sahadır. Çalışma alanını oluşturan Kelkit Çayı’nın aşağı çığırı (Umurca-Koyulhisar arası) tektonik ve jeomorfolojik süreçlere bağlı gelişen heyelanların yoğun olduğu bir bölgedir. Çalışmanın amacı heyelan tehlikesinin yüksek olduğu bu alanda heyelanların jeolojik ve jeomorfolojik koşullara bağlı dağılım karakteristiğini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda yüksek çözünürlüklü (SPOT, WorldView) uydu görüntülerinden oluşturulan heyelan envanterinin doğruluk kontrolleri arazi çalışmaları ile sağlanmıştır. Çalışma alanında 0.004-23.2 km2 arasında değişen 433 heyelan belirlenmiştir. Bu heyelanlar; akma, düşme, kayma tipinde olmak üzere üç ana sınıf altında haritalanmıştır. Heyelan tiplerinin eğim, rölyef, yükselti değer aralıklarında farklı dağılım gösterdikleri, litolojik olarak ise heyelanların Eosen volkanik çökel kayalarda ve Maestrihtiyen kireçtaşlarında yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Özellikle birçoğunun kaya düşmeleri olduğu küçük heyelanların faya yakın zonlarda meydana geldiği tespit edilmiştir. Çalışmada haritalanan heyelanların belirli bir topoğrafik eğim ve rölyef değerleri arasında dağıldıkları ve jeomorfolojik açıdan geliştikleri alanların rastlantısal olmadığı, üst kesimlerde daha düze yakın plato aklanında ve paleo-heyelan topoğrafyaları içerisinde biriken karların ani erimesinin bu sürecin heyelanların tetiklenmesindeki ana neden olduğu ortaya konmuştur.
Kelkit Creek is a highly linear valley controlled by North Anatolian Fault. The region has high topographical relief and slopes with sharp lithological transitions. Landslides due to tectonic and geomorphological processes are common in the downstream part of Kelkit Creek (between Umurca-Koyulhisar), which is the study area. The aim of the study is to reveal the distribution characteristics of the landslides driven by geological and geomorphological conditions in this highly landslides prone region. For this purpose, the accuracy of the landslides inventory obtained from high-resolution satellite images (SPOT, WorldView) was verified via field studies. In the study area, 433 landslides with sizes ranging 0.004-23.2 km2 and types of flow, fall and slides were mapped. It was detected that the distribution of the landslides was different for different slope, relief and elevation ranges. Also, we found out that the landslides were concentrated in Eocene aged sedimentary rocks and Maastrichtian aged limestones. Moreover, we detected that small-sized landslides (especially rock-falls) occurred in zones nearby the fault line. According to the study it was revealed that the distribution of the mapped landslides in the study area was not arbitrary and they were found to be concentrated in certain slope and relief ranges. Finally it was found that the sudden melting of the accumulated snow in the higher altitude plateau catchments and in the paleo-landslide topographies was the main triggering factor for the formation of landslides.
Bölüm | Araştırma Makalesi |
---|---|
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 6 Nisan 2016 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 |
Yayıncı: Türk Coğrafya Kurumu