The relationship between morphogenetic process - geomorphological structure in Post-Miocene period on the Kuseyr Plateau (Hatay – S Turkey)

Yıl 2012, Sayı: 59, 11 - 26, 30.06.2012

Barbaros Gönençgil , Atilla Karataş

Öz

field of Turkey have been subject to different morphogenetic processes in geological past. It is observed that the units belong to different processes held together to constitute a basis in this issue when current existing geomorphological landscape is examined. In this regard, it may be mentioned that there is a variety of geomorphological elements dominated by the plüvyal morphogenetic process around Hatay. Different reflections of the plüvyal process, especially the post-Miocene, were found on the Kuseyr Plateau that builds up the work scope. Geomorphological units with different characteristics generated by changes in climate and tectonism proves that the morphogenetic process in this region works within a two-legged system. In this study, it has been explained which parameters are effective to changes on morphogenetic processes when they get involved in and what kind of factors control their geomorphological implications while examining how the units belong to different climageomorphological processes exist together depending on which variables on the Kuseyr Plateau. Thus, it is determined that processes with different characters controlled by tectonics different climatic conditions had been dominating formation of Kuseyr Plateau.

Keywords: Morphogenesis, morphoclimate, Kuseyr Plateau, Hatay.

Anahtar Kelimeler

-

Kuseyr Platosu’nda (Hatay) Miyosen sonrası morfojenetik süreç-jeomorfolojik yapı ilişkisi

Öz

Gerek bulunduğu enlemin gerekse özel konumunun etkisiyle Türkiye’nin birçok bölgesi jeolojik mazide değişik morfojenetik süreçlere tabi olmuştur. Günümüzde var olan jeomorfolojik peyzaj incelendiğinde, bu konuya dayanak teşkil edecek şekilde çok değişik süreçlere ait birimlerin bir arada bulunduğu gözlenmektedir. Bu anlamda Hatay ve çevresinde de plüvyal morfojenetik sürece ait unsurların ağırlıklı olduğu bir jeomorfolojik çeşitlilikten söz edilebilir. Çalışma sahasını oluşturan Kuseyr Platosu’nda özellikle Miyosen sonrası plüvyal sürecin değişik yansımalarına rastlanmıştır. İklimde değişmeleri ve tektonizmaya bağlı meydana gelen farklı özellikteki jeomorfolojik birimler, bölgedeki morfojenetik sürecin iki ayaklı bir sistem dâhilinde işlediğini göstermektedir. Bu çalışmada Kuseyr Platosu’nda farklı klimajeomorfolojik süreçlere ait birimlerin hangi değişkenlere bağlı olarak bir arada bulunduğu sorgulanırken, morfojenetik süreçlerin ve jeomorfolojik yansımalarının ne gibi etmenler tarafından denetlendiği ortaya konulmuştur. Sonuç olarak tektonizmanın denetiminde, gücünü klimatik şartlar ve iklimde meydana gelen değişimlerden alan bir morfojenetik süreç Kuseyr Platosunun şekillenmesinde etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler: Morfojenez, morfoklima, Kuseyr Platosu, Hatay.

Anahtar Kelimeler

Morfojenez, morfoklima, Kuseyr Platosu, Hatay

Kaynakça

• ALAGÖZ, C. (1944). Coğrafya Gözüyle Hatay, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2, (2), 203-216, Ankara.
• ATEŞ, Ş., KEÇER, M., OSMANÇELEBİOĞLU, R. ve KAHRAMAN, S. (2004). Antakya (Hatay) İl Merkezi ve Çevresinin Yerbilim Verileri, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• BAYKAL, A. F. (1974). Historik Jeoloji, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 2002, Fen Fakültesi Yayın No: 127, Fen Fakültesi Basımevi, İstanbul.
• BERTA, S. (2005). Encyclopedia of World Climatology, Edt. by: Oliver, J. E., Springer Publication, Dordrecht, The Netherlands.
• BİLGİN, T. (1963). Gaziantep Batısında Platoda Bazı Karstik Şekillerin Teşekkülü ile Vadi Yamaçlarının Tekamülü Arasındaki Münasebetler, İ.Ü. Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı:13, 164-170, İstanbul.
• CHAPUT, E. (1976). Türkiye’de Jeolojik ve Jeomorfojenik Tetkik Seyahatları, Çeviren: Ali Tanoğlu, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 324, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 11, İstanbul.
• DERMAN, S. (1979). Antakya (Hatay) Civarı Stratigrafi ve Jeolojisi, TPAO Arama Grubu Başkanlığı Ankara, Rapor NO: 1513.
• DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. (2008). Meteorolojik Veri.
• DOĞAN, U. (2001).Kesikköprü-Avcıköy (Kırşehir) Arasındaki Granitoid Klimajeomorfolojik Gözlemler, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı:8, 67-87, Ankara. Kayaçlar Üzerinde
• ERİNÇ, S. (1996). Klimatoloji ve Metodları, Alfa Basım, İstanbul.
• ERİNÇ, S. (2000). Jeomorfoloji I, Der Yayınları, İstanbul.
• EROL, O. (1992). Klimajeomorfoloji I Genel Koşullar, İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yay., İstanbul.
• GARNER, H. F. (1967). Geomorphic Analogs and Climax Morphogenesis, Arkansas Academy of Science Proceedings, Vol. 21, 64-76.
• GÖNENÇGİL, B. (2008). Doğal Süreçler Açısından İklim Değişikliği ve İnsan, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• GREGORY, K. J. ve BROWN, E. H. (1966). Data Processing and The Study of Landform: Zeits. für Geomorph., Bd. 10, Heft 3, p. 237-263.
• KARATAŞ, A. (2010). Hatay İli’nin Su Potansiyeli ve Sürdürülebilir Yönetimi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
• KORKMAZ, H. ve FAKI, G. (2009). Kuseyr Platosu’nun İklim Özellikleri, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 324-350, Hatay.
• KOTTEK, M., GRIESER, J., BECK, C., RUDOLF, B., ve RUBEL, F. (2006). World Map of the Köppen-Geiger Climate Classification Updated, Meteorol. Zeitschr., 15(3), 259–263.
• KÖPPEN, W. (1936). Das Geographisca System der Klimate, in: Handbuch der Klimatologie, edited by: Köppen, W. and Geiger, G., 1. C. Gebr, Borntraeger, 1–44.
• KURTER, A. (1979). Türkiye’nin Morfoklimatik Bölgeleri, İstanbul Üniversitesi Yayın No:2585, Coğrafya Enstitüsü Yayın No:106, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul.
• MARCHI, L., BORGA, M., PRECİSA, E. ve GAUME, E. (2010). Characterization of Selected Extreme Flash Floods in Europa and Implications for Flood Risk Management, Hydrology, Vol. 394, Issues. 1-2, p. 118-133.
• MARTINI, J. E. J. ve GRIMES, K. G. (2012). Epikarstic Maze Cave Judbarra/Gregory Karst, Tropic Australia. Helictite, (41), 37-66. Bullita Cave System,
• MONTGOMERY, D. R., BALCO, G. ve WILLETT, S. D. (2001). Climate, Tectonics, and The Morphology of The Andes, Geology, Vol. 29, No: 7, p. 579-582.
• OLLIER, C. D. (1983). Tropical Geomorphology and Long- therm Landscape Evolution, Finisterra, 18 (36), 203- 221, Lisboa.
• PEEL, M. C., FINLAYSON, B. L. ve MCMAHON, T. A. (2007). Updated World Map of the Köppen-Geiger Climate Classification, Hydrology and Earth System Sciences, 11, 1633–1644.
• PELTIER, L. C., (1950). The Geographic Cycle in Periglacial Regions as it is Related to Climatic Geomorphology, Annals of the Association of American Geographers, 40, 214-236.
• SCARCIGLIA, F., TERRIBILE, F., COLOMBO, C. ve CINQUE, A. (2003). Late Quaternary Climatic Changes in Northern Cilento Geomorphological and Paleopedological Study, Quaternary International 106–107, p. 141–158.
• SELÇUK, H. (1985). Kızıldağ-Keldağ-Hatay Dolayının Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi. MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• SUMMERFIELD, M. A. (1991). Global Geomorphology: An Introduction to The Study of Landforms. Harlow: Longman Scientific and Technical.
• ŞENGÖR, A. M. C. ve YILMAZ, Y. (1983). Türkiye’de Tetis’in Evrimi: Levha Tektoniği Açısından Bir Yaklaşım, Türkiye Jeoloji Kurumu Yerbilimleri Özel Dizisi No: 1, Ankara.
• TANNER, W. F. (1961). An Alternate Approach to Morphogenetic Climates. Southeastern Geologist, 2: 251–257.
• TRICART, J., ve CAILLEUX, A. (1972). Introduction to Climatic Geomorphology: New York, St. Martin’s Press.
• URDEA, P. ve SARBOVAN, C. (1995). Some Consideration Concerning Morphoclimatic Condition of The Romanian Carpatians, Acta Climatologica, Universitatis Szegediensis, 28-29, p. 23-40.
• VERSTAPPEN, H. TH. (1983). Applied Geomorphology Geomorphological DevelopmentElsevier Science Publishing Company Inc., New York. for Environmental
• WILSON, L. (1968). Morphogenetic Classification. in Fairbridge, R.W., ed., Encyclopedia of Geomorphology. New York: Reinhold. 717–729.
• YALÇINLAR, İ. (1968). Strüktüral Morfoloji, Cilt 1, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 800, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 24, Taş Matbaası, İstanbul.
• YILMAZ, Y. (1984). Amanos Dağları’nın Jeolojisi (Cilt: 3), T.P.A.O. Rap. No:1920 (Yayımlanmamış), Ankara.