An assessment of beach ridges on the Kızılırmak delta based on scanning electron microscopy analyses and grain size parameters

Yıl 2010, Sayı: 54, 41 - 50, 28.09.2014

Ahmet Erginal Muhammed Zeynel Öztürk

Öz

In this article, beach ridges to the north of the Lake Cernek located in northeast part of the Kızılırmak delta was studied on the basis of scanning electron microscopy analyses and grain size parameters. The analyses results show that the studied sands, contrary to that in coastal dune ridges, belong to successive sandy beach ridges that have formedbehind the prograding delta shoreline. Actually, grain size parameters and spectroscopic and morphological peculiarities of beach ridge sands formed by wave-dominate conditions differ from coastal dune sands of eolian origin. Based on the data obtained,  the samples show very well sorting in standard deviation, negatively skewness and very leptokurtic distribution in terms of kurtosis. Fine to medium grains are predominant, which explains low morphology of beach ridge series. The low kurtosis values are likely associated with the lack of shell fragment within the samples. Electron microscopy analyses demonstrate the predominance of ovoid-shaped angular grains. From the Lake Cernek to the present shoreline, spectroscopic analyses also reveal both paleness in morphological appearance of grains and difference in their elemental compositions. According to data, the analyzed sands correspond to successive beach ridges that have formed as the result of rapid progradation of delta shoreline.

Keywords: Beach ridge, Grain size parameters, Scanning electron microscopy, Lake Cernek, Kızılırmak Delta.

Anahtar Kelimeler

-

Kızılırmak deltası plaj sırtlarının taramalı elektron mikroskobu analizleri ve tane boyu parametreleri ile incelenmesi

Öz

Bu çalışmada Kızılırmak Deltası kuzeydoğu kesimindeki Cernek Gölü’nün kuzeyinde uzanan plaj sırtları taramalı elektron mikroskobu analizleri ve tane boyu parametrelerine göre ele alınmıştır. Analiz sonuçları incelenen kumların kıyı kumul kumlarından farklı olarak ilerleyen delta kıyı çizgisinin gerisinde birbirine eklenmiş kumlu plaj sırtlarına ait olduklarını göstermektedir. Nitekim dalga egemen koşullarda biriktirilen plaj sırtı kumlarının tane boyu parametreleri, spektroskopik ve morfolojik özellikleri, rüzgâr egemen koşullarda biriken kumul kumlarından birçok yönüyle farklıdır. Analiz sonuçlarına göre örnekler çok iyi boylanmış, negatif çarpılmaya ve zayıf (tepeli)-normal basıklığa sahiptir. İnce-orta kum egemen tane boyunu oluşturur ki, bu durum plaj sırtı dizilerinin alçak morfolojik yapısını da açıklamaktadır. Basıklık (kurtosis) değerlerinin düşük çıkması örneklerdeki kavkı kırıntısının çok zayıf olması ile tutarlıdır. Elektron mikroskobu analizlerine göre kumlar ovoid şekilli, kırılmış ve köşeli tanelerden oluşmaktadır. Spektroskopik analizler ise Cernek Gölü’nden kıyıya doğru ilerlendikçe kumların morfolojik yapılarındaki matlaşma yanında element bileşimlerinde de farklılaşmayı göstermektedir. Bu verilere göre çalışılan kumlar delta kıyı çizgisinin hızlı progradasyonun sonucunda geride kalmış ardışık plaj sırtlarına karşılık gelirler.

Anahtar Sözcükler: Plaj sırtı, Tane boyu parametreleri, Taramalı elektron mikroskobu, Cernek Gölü, Kızılırmak Deltası.

Anahtar Kelimeler

Plaj sırtı, Tane boyu parametreleri, Taramalı elektron mikroskobu