Drainage basin analysis using geomorphic indices: Case study of Bayramdere basin, Biga Peninsula, Çanakkale

Yıl 2008, Sayı: 50, 61 - 68, 02.10.2014

Beyhan Öztürk Ahmet Erginal

Öz

In this study, drainage basin development of the Bayramdere creek discharging into the Sea of Marmara and structural factors that control basin development are discussed on the basis of morphometric analyses and geomorphic indice studies. The three geomorphic indices (SL, Vf and T) showed the effects of tectonics in erosion of the geologic structures of the basin. Especially, the fault, which is evidenced by the distribution of epicenter data, where the creek is dislocated about 1 km towards the southwest, was found to be the principal structural factor. Field data suggest that high-angle normal faults played an important role in both construction and the development of drainage in the basin.

Anahtar Kelimeler

Morphometric analysis, basin development, tectonic control, reguvenation, Çanakkale

BAYRAMDERE HAVZASINDA (BİGA YARIMADASI, ÇANAKKALE) HAVZA GELİŞİMİNİN MORFOMETRİK ANALİZLER VE JEOMORFİK İNDİSLERLE İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışmada Biga Yarımadası’nın kuzey kıyılarından Marmara Denizi’ne dökülen Bayramdere’nin drenaj havzasının gelişimi ve havza gelişimini kontrol eden yapısal faktörler morfometrik analizler ve indis uygulamalarına göre ele alınmıştır. Uygulanan üç indis çalışması (SL, Vf ve T) havzanın geliştiği jeolojik yapının akaçlanmasında tektoniğin denetleyici olduğunu göstermektedir. Özellikle havzanın yukarı kesiminde, akarsuyun 1 km’lik yatak boyunca güneybatıya yönlendiği kesimde yer alan ve deprem episantrlarının sıralandığı fay havzadaki en önemli yapısal unsurdur. Arazi verileri yüksek açılı normal fayların drenaj kuruluşu ve havza gelişiminde önemli rol oynadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Morfometrik analiz, havza gelişimi, tektonik kontol, gençleşme, Çanakkale

Kaynakça

• BULL, W. B. 1977. Tectonic geomorphology of the Mojave Desert. U.S. Geological Survey Contact Report 14-08-001-G-394. Office of Earthquakes, Volcanoes and Engineering, Menlo Park, California, 188.
• BULL, W. B. 1978. Geomorphic tectonic classes of the south front of the San Gabriel Moun- tains, California. U.S. Geological Surfey Contact Report 14-08-001-G-394. Office of Earthquakes, Volcanoes and Engineering, Menlo Park, California, 59.
• BULL, W. B., and L. D. McFADDEN, 1977. “Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California”. Geomorphology in Arid Regions. Proceedings of the Eight Annual Geomorphology Symposium (Ed. D. O. Doehring): 115-138. Bingham- ton, NY: State University of New York at Binghamton.
• COX, R.T., 1994. “Analysis of drainage basin symmetry as a rapid technique to identify areas of possible Quaternary tilt-block tectonics: an example from the Mississippi Embay- ment”. Geological Society of America Bulletin, 106, 571-581.
• CÜREBAL, İ., ERGİNAL, A. E., 2007. “Mıhlı Çayı Havzası’ nın Jeomorfolojik Özellikleri- nin Jeomorfik İndislerle Analizi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (www.e- sosder.com) 19: 126-135.
• ERGİNAL, A.E., CÜREBAL, İ., 2007. “Soldere Havzasının Jeomorfolojik Özelliklerine Morfometrik Yaklaşım: Jeomorfik İndisler ile Bir Uygulama”. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi 17: 203-210.
• GÜRBÜZ, A., GÜRER, Ö.F., 2008. “Tectonic Geomorphology of the North Anatolian Fault Zone in the Lake Sapanca Basin (Eastern Marmara Region, Turkey)”. Geosciences Journal 12 (3), 215 – 225.
• HACK, J.T., 1973. “Stream profile analysis and stream-gradient index”. U.S. Geological Survey Journal of Research, 1, 421-429.
• HARE, P.W., and GARDNER, T.W., 1985. “Geomorphic indicators of vertical neotectonism along converging plate margins, Nicoya Peninsula, Costa Rica”. Tectonic Geomorphology: Proceedings of the 15 Annual Binghamton Geomorphology Symposium (Ed. M. Morisawa & J.T. Hack), September 1984. Boston: Allen & Unwin, 75-104.
• KELLER, E.A., 1986. “Investigation of active tectonic: use of surfacial earth processes”, Active Tectonics studies in Geophysics (Eds R.E. Wallace). National Academic Press, Washington, DC, 136-147.
• KELLER, E.A., and PINTER, N. 2002. Active Tectonics (2nd edition), Upper Saddle River. New Jersey, Prentice Hall, 362 p.
• MAYER, L., 1986. “Tectonic geomorphology of escarpments and mountain fronts”, Active Tectonics, Studies in Geophysics (Eds R.E. Wallace). National Academy Press, Washington, DC, 125–135.
• ÖZTÜRK, B., 2008. “Biga Yarımadasında Asimetrik Havza Gelişimi Ve Yapı İlişkisine Bir Örnek: Yapıldak Dere Havzası”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Dergisi (baskı- da).
• TUROĞLU,H., 1997. “İyidere havzasının hidrografik özelliklerine sayısal yaklaşım, (Quantitative approach to hydrographic feature of İyidere river)”. Türk Coğrafya Der- gisi, 32, 349-355, İstanbul.